گره مالیاتی بر کفش تبریز

سید مرتضی احمدپور| تبریز - خبرنگار:


کفش تبریز با تمام ناملایماتی که طی سال‌های اخیر تاکنون با آنها دست به گریبان بوده، توانسته است خود را به عنوان یکی از نمادهای اصلی صنعت و هنر این خطه حفظ کند. 

این کالا آنقدر جذاب و پرآوازه بوده که هر مهمان و گردشگری، اگر هم توان خرید این محصول گرانقیمت استان را نداشته باشد، گشت و گذار در بازار کفش را از دست نمی‌دهد. 

کفش چرمی در بازار حرمخانه تبریز تهیه می‌شود و قیمت هر جفتش تا یک میلیون تومان هم می‌رسد. اما این کفش در چند سال اخیر - علاوه بر مشکلاتی چون عدم دریافت تسهیلات بانکی با سود مناسب، رکود بازار و واردات بی‌رویه اجناس خارجی - مالیات سنگین ارزش افزوده را هم تحمل می‌کند؛ مالیاتی که هم بر دوش خریدار است و هم فروشنده و موجب افزایش سرسام‌آور قیمت کفش شده است. 

این اتفاق در حالی رخ داده که فروش این محصول ارزشمند تبریزی به مسافران خارجی به ویژه از کشورهای همسایه با توجه به گرانی ارز، رونق خوبی دارد اما فروشندگان بازار تبریز در کنار آن باید بازار داخلی را هم حفظ کنند.بازاری که در شرایط اقتصادی مردم بی‌رونق مانده و خرید و فروش کمی را شاهد است.


رودررویی صنعت کفش با مالیات بر ارزش افزوده

اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده از همان ابتدا هم موجب اعتراض جمعی از فعالان بازار کفش و صنعت چرم شد. این اعتراض به بستن چند روزه مغازه‌ها و حضور فعالان این حوزه در اداره مالیات و استانداری انجامید. 

آنها معتقد بودند این قانون موجب وارد آمدن فشار به تولید‌کننده می‌شود و تولید کفش چرم را زمین‌گیر می‌کند؛ استدلالی که چندان هم غیرمنطقی نبود. مسئولان قول دادند این قانون چند وقتی به صورت آزمایشی اجرا شود وطی سال‌های بعد تا 9 درصد نیز افزایش پیدا کرد.


قیمت و کیفیت بالا

«هانیه بیاضی» از شهروندان همدانی است که در بازار کفش تبریز مشغول گشت و گذار است و به گفته خود قصد خرید از این بازار را هم دارد، اما قیمت‌ها بسیار بالاتر از تصور است. 

وی می‌گوید: هر جفت کفش چرم از 300 هزار تومان تا یک میلیون تومان است و این قیمت‌ها خارج از توان خرید ماست. این شهروند که کارمند آموزش و پرورش است، بیان می‌کند: کیفیت کفش تبریز واقعا عالی است اما امکان خرید این کفش با حقوق کارمندی وجود ندارد. 

با این گرانی‌ حتی گردشگران هم ترجیح می‌دهند دیگر وقت زیادی را در بازار حرمخانه سپری نکنند و نسبت به چند سال قبل که به اینجا آمده بودم، خیلی خلوت‌تر شده است. آن زمان کفشی را از این بازار خریداری کردم که سال‌ها از آن استفاده ‌کردم. امسال هم برای خرید به اینجا آمدم اما قیمت‌ها چندین برابر شده و خود مغازه‌داران هم می‌گویند گاه تا 3 روز هیچ فروشی ندارند.


سایه سنگین ارزش افزوده بر چرم‌سازی

یکی از تولید‌کنندگان چرم با بیان این‌که ماده اولیه و اصلی‌ تولید کفش تبریز چرم خالص است، اظهار می‌کند: برخلاف تصور عموم، این چرم به سادگی تهیه نمی‌شود و حدود 50 قلم کالا و ماده شیمیایی و غیرشیمیایی برای فراوری آن لازم است. اغلب این مواد وارداتی هستند و با ارز آزاد تامین می‌شوند. البته بخشی را هم پتروشیمی‌ها تامین می‌کنند.

«حسن دوستی» می‌افزاید: اما نکته مهم اخذ مالیات بر ارزش افزوده برای هر یک از این مواد است. یعنی تولیدکننده کفش، به عنوان مصرف‌کننده، 9 درصد هم مالیات پرداخت می‌کند که برخلاف مالیات مستقیم، در همان زمان خرید پرداخت می‌شود. این در حالی است که ماه‌ها بعد این مبلغ از طریق فروش به مصرف‌کننده نهایی به ما می‌رسد.

وی بیان می‌کند: حاشیه سود چرم‌سازی بیش از 10 درصد نیست و این در حالی است که به همان اندازه مالیات برای خرید مواد اولیه پرداخت می‌کنیم.


روند نادرست اجرای مالیات بر ارزش افزوده

رئیس انجمن صادرکنندگان چرم استان و عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تبریز با بیان این‌که مالیات بر ارزش افزوده موجب افزایش مشکلات فعالان حوزه چرم و کفش شده است، می‌گوید: ما هم قبول داریم که این نوع مالیات در دنیا وجود دارد و اجرا هم می‌شود اما در کشور ما این قانون زنجیری به پای تولیدکننده شده و مانع رونق تولید است.

«مسعود بنابیان» ادامه می‌دهد: این  قانون در ایستگاه‌های مختلف تولید موجب افزایش قیمت می‌شود به نحوی که قیمت‌ها گاهی تا 30 درصد افزایش می‌یابد. این در حالی است که اجناس قاچاق به راحتی وارد بازار می‌شوند و بدون پرداخت هیچ عوارضی در بازار به فروش می‌رسند. 

وی تاکید می‌کند: چرا باید تولید‌کننده و لایه‌های تولید در مراحل مختلف 9 درصد مالیات پرداخت کنند؟ جالب این‌که 70 درصد مواد شیمیایی هم از خارج تهیه می‌شوند که باید مالیات آنها در ابتدا پرداخت شود.


تعطیلی واحدهای تولید و فروش کفش

رئیس انجمن کفش تبریز هم با انتقاد از اجرای نادرست قانون مالیات بر ارزش افزوده می‌گوید: با اجرای این قانون بسیاری از مشاغل در صنعت چرم تبریز حذف شدند چراکه تولیدکنندگان نتوانستند با سود کم و ناچیز در برابر درصد بالای مالیات مقاومت کنند. از سوی دیگر، کار‌گاه‌های بزرگ جای خود را به کارگاه‌های کوچک با کمتر از 50 نفر پرسنل داده‌اند.

«یوسف حسن‌زاده» می‌افزاید: برخی توافقات قبلی و کنسرسیوم‌های حمایتی از صادرات کفش تبریز هم ملغی شده‌اند و تولیدکنندگان و فروشندگان قادر به ادامه فعالیت سودده اقتصادی نیستند.


سهم قابل توجه مالیات بر ارزش افزوده 

همچنین، مدیرکل امور مالیاتی آذربایجان شرقی در گفت‌وگو با همشهری با بیان این‌که 3200 میلیارد تومان سهم درآمدهای مالیاتی این استان در سال جاری است، می‌گوید: ۵۲ درصد مالیات‌ها مستقیم و ۴۸ درصد آنها غیرمستقیم - از جمله مالیات بر ارزش افزوده - هستند. ولی این‌که چه میزان از حوزه کفش و چرم مالیات دریافت می‌شود، مشخص نشده است.  

«غلامرضا شریفی» ادامه می‌دهد: در حال حاضر اداره مجزایی برای این قانون در تبریز راه‌اندازی شده است و کارشناسان آن نیز به صورت فنی و حرفه‌ای عمل می‌کنند.

وی با دفاع از این قانون و یادآوری این‌که این اداره کل مجری قانون است، اظهار می‌کند: ارزش افزوده نوعی مالیات پیشرفته است که در ۱۶۵ کشور دنیا دریافت می‌شود و مورد تایید اقتصاددانان است. اگر انتقادی هم وجود دارد، به خاطر شفاف‌سازی روند اخذ آن است. در این زمینه موانعی وجود دارد که با نگاه کارشناسی باید رفع شوند. 

در زمینه کفش و چرم هم قانون همانند دیگر بخش‌های تولیدی اجرا می‌شود و ما تابع مقررات مرکزی عمل می‌کنیم. این مسئول از پرداخت ۵۰۴ میلیارد تومان از محل پرداخت مالیات بر ارزش افزوده به شهرداری‌ها و دهیاری‌های آذربایجان شرقی خبر می‌دهد و بیان می‌کند: این مالیات در حمایت از توسعه مناطق محروم شهری و روستاها توانسته است عملکرد خوبی داشته باشد.


شهرک چرم و کفش افتتاح می‌شود

استاندار آذربایجان شرقی صنعت چرم را از جمله صنایع پیشران این استان عنوان می‌کند و می‌گوید: شهرک چرم و کفش تبریز به زودی افتتاح می‌شود. «محمدرضا پورمحمدی» با تاکید بر لزوم تسریع در احداث شهرک کفش و چرم بیان می‌کند: باید با کمک‌های به عمل آمده از سوی دولت، تا سفر ریاست جمهوری به این استان که در ایام آتی اتفاق خواهد افتاد افتتاح شود. البته صنعت فرش، گلیم و جاجیم نیز در این استان جایگاه ویژه‌ای دارند که توجه ویژه را نیز طلب می‌کند.


رکود فروش داخلی و رونق  فروش به خارجی‌ها 

بازار کفش تبریز مدت‌هاست که رکود را شاهد است و بی‌رونقی مغازه‌داران را به ستوه آورده است. نرخ کفش بالا رفته و قدرت خرید کاهش یافته و همین مساله موجب رکود شده است. هر چند که آنها در زمینه  فروش کالاهایشان به دلیل گرانی ارز و وفور مشتریان خارجی از کشور‌های همسایه مشکلی ندارند اما خلاء خرید و فروش در بازار داخلی آنها را آزار می‌دهد. 

در چند ماه گذشته وزارت صنعت، معدن و تجارت که اشراف کامل بر حوزه کفش دارد، تلاش‌های زیادی برای رفع مشکلات کفاشان و کمبود مواد اولیه و حتی رونق صادرات انجام داده است. سال پیش نرخ دلار ۳۷۰۰ تومان بود و با گرانی ارز، دولت به صنعت کفش ارز نیمایی می‌دهد. البته نرخ ارز نیمایی هم نسبت به دلار ۳۷۰۰ تومانی حدود ۳ برابر است و دولت نمی‌تواند ارز ۴۲۰۰ تومانی به کفش اختصاص دهد، چراکه این ارز را باید برای کالاهای اساسی خرج کند. 

به این دلیل نرخ مواد اولیه کفش بالاست و به گفته فعالان این حوزه، اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده هم مشکلات را بیشتر کرده است. البته برخی از مواد اولیه به ‌دلیل کسادی بازار تا حدودی ارزان‌تر از قبل شده‌اند اما باز هم برای مردمی که این روزها به شدت درگیر مشکلات اقتصادی و گرانی بسیاری از کالاهای اساسی هستند، کفش چرم تبریز گران است اما برای همسایگان و گردشگران خارجی با توجه به تفاوت فاحش ارز و پول ایرانی این قیمت‌‌‌ها چندان به چشم نمی‌آید.