محموله بحران‌زا در روابط آمریکا و ترکیه

بیانیه روز گذشته وزارت دفاع ترکیه مبنی بر ورود نخستین محموله‌ از قطعات موشک‌های    اس -400 روسی به فرودگاهی نظامی در آنکارا به‌معنای آغاز بحرانی تاریخی در روابط میان ترکیه و آمریکا است؛ بحرانی که طی ماه‌های گذشته رسانه‌ها را درگیر خود کرده بود و سرانجام از روز جمعه به وقوع پیوست. براساس بیانیه وزارت دفاع ترکیه، موشک‌های روسی در پایگاه نظامی «مرتد» در نزدیکی آنکارا در اختیار ارتش این کشور قرار گرفته است. رئیس سازمان صنایع نظامی ترکیه نیز دقایقی بعد از این بیانیه در مصاحبه با خبرگزاری آناتولی گفت: بخش‌هایی از قطعات سامانه پدافندی اس -400 در نزدیکی آنکارا مستقر شده و سایر بخش‌های آن نیز طی چند روز آینده به‌تدریج وارد ترکیه خواهد شد. انتشار این خبر در رسانه‌های ترکیه واکنش فوری ناتو را به همراه داشت. سخنگوی این پیمان نظامی در بروکسل گفت: اخبار مربوط به ورود موشک‌های روسیه به آنکارا را دنبال می‌کنیم و نسبت به پیامدهای این تصمیم ترکیه نگرانیم.
موشک‌های اس -400 روسی در حالی از روز گذشته وارد ترکیه شد که مقامات مختلف دولت آمریکا، به‌ویژه وزارت‌های دفاع و خارجه، بارها نسبت به تبعات این تصمیم برای آنکارا هشدار داده بودند. ازجمله آخرین این تهدیدها، روز سه‌شنبه هفته گذشته از زبان اورگان مورتاگوس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا اینطور بیان شد: ورود موشک‌های اس -400 تبعات واقعی و بسیار منفی برای ترکیه به‌دنبال خواهد داشت.
براساس گزارش رویترز، بخش عمده حساسیت آمریکا درباره این پرونده به تهدید موشک‌های روسی برای سامانه‌های نظامی ناتو برمی‌گردد؛ چراکه ترکیه دومین ارتش ناتو به شمار رفته و بخش مهمی از سامانه‌های هجومی و پدافندی این پیمان نظامی در ترکیه مستقر است. از سوی دیگر، آمریکا از افشای اسرار تکنولوژیک جنگنده اف - 35  درصورت ورود تکنیسین‌های روسی به ترکیه نیز نگران است.
در مقابل اما مقامات دولت ترکیه طی ماه‌های گذشته همواره با تأکید بر استقلال سیاسی این کشور از آمریکا خواسته‌اند از انجام اقدامات تهدیدآمیز که به روابط استراتژیک 2 کشور آسیب می‌زند، خودداری کند.
تمام اینها در حالی است که تنها 2روز از ورود دیوید ساترفیلد، سفیر جدید آمریکا به ترکیه می‌گذرد. دولت ترامپ بعد از آغاز به‌کار خود در سال 2017، جان باس، سفیر وقت آمریکا در آنکارا را که ماموریتش به پایان رسیده بود به‌عنوان سفیر این کشور در افغانستان منصوب کرد و از آن زمان، سفارت آمریکا در ترکیه بدون حضور سفیر به‌کار خود ادامه داده است؛ امری که به خوبی تنش‌های میان آنکارا و واشنگتن طی سال‌های اخیر را نشان می‌دهد.
اگرچه مواضع 2 کشور گویای آن است که بحران اس -400  از زمان آغاز به‌کار دولت جدید آمریکا شکل گرفته اما ترامپ مدعی است این مشکل نیز از دوران اوباما آغاز شده است. او در حاشیه نشست گروه 20و بعد از ملاقات دوجانبه با رجب طیب اردوغان گفت: ترکیه همواره دوست ما بوده است و در حقیقت مجبور شده سامانه اس -400 را خریداری کند؛ زیرا دولت باراک اوباما از فروش موشک‌های پاتریوت به این کشور خودداری کرده است.
با این حال و به‌رغم تمام تهدیدهای منتشر شده از سوی نهادهای سیاسی و نظامی دولت آمریکا، اردوغان معتقد است دونالد ترامپ از تحریم ترکیه به‌دلیل خرید اس -400 جلوگیری خواهد کرد؛ ادعایی که اعتبار آن را می‌توان طی هفته‌های آینده سنجید.


چرا ترکیه اس -400 روسی را به پاتریوت ترجیح داد؟

 در پاسخ به این سؤال، علاوه بر شرایط ویژه‌ای که روسیه به‌منظور فروش موشک‌های خود به ترکیه درنظر گرفته (در مقابل موضع منفی آمریکا) بر ویژگی‌های فنی و منحصر به فرد این سامانه نیز تأکید می‌شود. به نوشته روزنامه دیلی‌صباح، ناتو پیش از این و در پاسخ به مطالبات ترکیه، سامانه موشکی سام پی-تی را در اضنه و کهرمان مرش ترکیه مستقر کرده بود اما این موشک‌ها نیاز استراتژیک ترکیه را برآورده نمی‌کرد و بر این اساس تلاش‌های آنکارا برای از بین بردن تهدید حملات موشکی علیه خود ادامه یافت؛ تا جایی که گفته می‌شود صنایع دفاعی ترکیه علاوه بر خرید سامانه اس -400  به‌دنبال ساخت یک مدل بومی از سامانه‌های پدافندی نیز بوده است.
سامانه پدافندی اس -400 از 3بخش تشکیل می‌شود:
الف) 8واحد پدافندی مجهز به 12سایت موشکی
ب) سامانه‌های ردیابی، شناسایی و رادار
ج) پشتیبانی فنی و حفاظت از سامانه
ـ  قادر به نابودی اهداف هوایی در فاصله 150کیلومتری و موشک‌های بالستیک در فاصله 60کیلومتری
ـ  توانایی ردیابی اهداف از ارتفاع 10متری تا 17کیلومتری (یکی از برتری‌های اساسی اس -400 نسبت به پاتریوت).