اراضی کشاورزی لرستان یکپارچه‌ می‌شوند

فاطمه حافظی | خرم آباد - خبرنگار:


لرستان یکی از استان‌های مستعد در بخش کشاورزی است اما خرد بودن و پراکندگی اراضی یکی از مشکلات اصلی این بخش محسوب می‌شود. این در حالی است که با تجمیع و یکپارچه کردن اراضی می‌توان میزان تولیدات را افزایش داد و از هدررفت سرمایه و انرژی نیز جلوگیری کرد؛ موضوعی که اکنون در دستور کار مسئولان و متولیان استان قرار دارد. کارشناسان تاکید دارند که افزایش امنیت غذایی، میزان تولید و درآمد مهم‌ترین مزایای تجمیع و یکپارچه کردن اراضی کشاورزی هستند که باید مورد توجه قرار بگیرند.


تبعات خرد بودن اراضی

یک کارشناس کشاورزی در این خصوص به خبرنگار همشهری می‌گوید: پراکندگی و کوچک شدن اراضی کشاورزی معضلی است که باعث می‌شود روش کشاورزی و مدیریت صحیح برای رسیدن به استانداردهای کمّی و کیفی جهانی تغییر نکند و همین امر باعث می‌شود کشاورزی با چالش مواجه شود.

«مرتضی جعفری» می‌افزاید: در استان لرستان بخش کشاورزی با چالش خرد و پراکنده بودن اراضی مواجه است به گونه‌ای که 70 درصد تولیدکنندگان در این بخش دارای اراضی خرد هستند. وی بیان می‌کند: نبود امکان مدیریت و برنامه‌‌ریزی درست برای کاهش مصرف آب و انرژی و استفاده بهینه از خاک، نیروی انسانی و ماشین‌آلات و در نهایت افزایش هزینه تولید و جلوگیری از تولید محصول با کیفیت مطلوب و استاندارد از پیامدهای کوچک شدن اراضی کشاورزی هستند.


تهدید امنیت غذایی

این کارشناس اظهار می‌کند: مهم‌ترین عامل کوچک شدن زمین‌های کشاورزی در کشور و به تبع آن لرستان، قوانین مربوط به ارث است. اگر اراضی به همین صورت و پشت سر هم بر اساس قانون ارث و خرید و فروش‌های غیرمجاز تقسیم شوند، اراضی عملا به عنوان یک واحد اقتصادی توجیه اقتصادی نخواهند داشت. این مساله زمینه را برای کاهش تولید فراهم می‌کند که امنیت غذایی استان را تهدید خواهد کرد.

جعفری ادامه می‌دهد: به نظر می‌رسد در قانون ارث باید تجدیدنظر صورت بگیرد. بر اساس این قانون، هر کس می‌تواند زمین خود را بین وراثش تقسیم کند. وی می‌گوید: امروزه در بسیاری از کشور‌ها - با وضع قوانین شفاف برای جلوگیری از تغییر کاربری زمین و اجرای سختگیرانه این قوانین - از زمین‌های کشاورزی، باغ‌ها، مراتع، اراضی باتلاقی و سایر منابع طبیعی محافظت و مراقبت می‌شود و همچنین با اتخاذ شیوههای تشویقی و بازدارنده مالکان به استفاده از این قوانین تشویق می‌شوند.


هر شهرستان حد نصابی دارد

مدیر امور اراضی سازمان جهاد کشاورزی لرستان نیز در گفت‌وگو با همشهری پراکندگی و خرد بودن اراضی کشاورزی را در این استان یکی از چالش‌های این بخش و کشاورزان و بهره‌برداران عنوان می‌کند و توضیح می‌دهد: در طول تاریخ قانون‌هایی مانند اصلاحات ارضی و خرید و فروش‌های غیرضروری باعث شد‌ه‌اند زمین‌ها بسیار خرد شوند.

«کاووس رمضان‌زاده» می‌افزاید: بخش امور اراضی سازمان جهاد کشاورزی از خرد شدن اراضی و پراکندگی و تغییر کاربری آنها جلوگیری می‌کند. به همین منظور نیز برای معاملات خرید و فروش و تفکیک اراضی هر شهرستان حد نصابی تعریف شده است. وی می‌گوید: به عنوان نمونه، در خرم‌آباد حد فنی و اقتصادی اراضی دیم 10 هکتار، اراضی آبی 5 هکتار و باغ‌ها 5/3 هکتار است. بنابراین افرادی که اراضی را کوچک‌تر از این میزان کنند، کارشان غیرقانونی خواهد بود.


اراضی در معرض خطر

رمضان‌زاده بیان می‌کند: لرستان 800 هکتار اراضی کشاورزی  دارد که از این میزان 200 هزار هکتار آبی و بقیه دیم است. وی ادامه می‌دهد: خرد بودن قطعات در اراضی آبی لرستان بیشتر مشاهده می‌شود. در اراضی دیم وضعیت بهتر است، به خصوص شهرستان‌های کوهدشت و نورآباد درصد اراضی را افزایش داده‌اند. اما در کل، حدود 70 درصد اراضی کشاورزی کمتر از حد نصاب فنی و اقتصادی هستند و همین مساله مانع توسعه و پویایی بخش کشاورزی می‌شود.


مزایای یکپارچه شدن اراضی

این مسئول می‌گوید: افزایش بهره‌وری، اجرای سیستم‌های آبیاری مکانیزه و کاشت، داشت و برداشت مکانیزه از مزایای یکپارچه شدن اراضی است در حالی که در اراضی خرد چنین قابلیت‌هایی وجود ندارد. رمضان‌زاده می‌افزاید: افزایش عملکرد در واحد سطح و رعایت الگوی کشت از دیگر مزایای یکپارچه شدن اراضی است. در قطعات خرد، بهره‌برداران به صورت سلیقه‌ای اقدام به کشت انواع محصولات کشاورزی می‌کنند که مورد نظر جهاد کشاورزی نیست. سنددار کردن اراضی نیز از دیگر مزایاست.

زمانی که قطعات کوچک هستند، امکان صدور سند وجود ندارد، اما با تجمیع اراضی برای مالکان سند تک‌برگ صادر می‌شود. وی اظهار می‌کند: نکته دیگر کاهش هزینه‌های تولید است. به بیان دیگر، یکپارچه بودن اراضی کشاورزی افزایش سطح زیر کشت را به دنبال دارد زیرا مرزها، جوی‌ها و راه‌های دسترسی به زمین کشاورزی تبدیل می‌شوند، بنابراین زمانی که اراضی پراکنده و خرد هستند، میزان برداشت و بهره‌وری از آنها کاهش می‌یابد.


افزایش درآمد با یکپارچه‌سازی اراضی
 
مدیر امور اراضی سازمان جهاد کشاورزی لرستان بیان می‌کند: طبق تحقیقات انجام شده، درآمد اراضی یکپارچه نسبت به اراضی خرد به طور معنی‌داری بیشتر است. وی ادامه می‌دهد: در خصوص جلوگیری از خرد شدن اراضی کشاورزی، با وجود برخورداری این مساله از قانون، چون قانون‌های دیگر - مانند ارث - با این قانون در تضاد هستند، کاربرد چندانی ندارد.

رمضان‌زاده می‌گوید: می‌توان گفت در این خصوص خلأ قانونی وجود دارد و نیاز است قانونگذاران وارد عمل شوند تا جلوگیری از خرد شدن اراضی به صورت منسجم و فراگیر دیده و ابلاغ شود به طوری که در آن قانون ارث هم گنجانده شود.

وی می‌افزاید: با توجه به ظرفیتی که دستورالعمل و شیوه‌نامه‌های موجود در خصوص تجمیع اراضی کشاورزی دارند، این امر به امور اراضی استان‌ها واگذار شده و در سراسر کشور کارگروه‌های تخصصی تجمیع و یکپارچگی با عضویت رئیس سازمان جهاد کشاورزی، نماینده استانداری، رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی، رئیس شعب بانک کشاورزی، مدیر آب منطقه‌ای و مدیر امور اراضی سازمان جهاد کشاورزی استان تشکیل می‌شوند.

این مسئول هدف از تشکیل کارگروه‌های تخصصی مذکور را تشویق و ترغیب کشاورزان به تجمیع و یکپارچگی اراضی زراعی عنوان و اظهار می‌کند: جلسات این کارگروه در قالب برنامه‌های آموزشی، کلاس‌های توجیهی و موارد دیگر برای بهره‌برداران برگزار می‌شود.

مدیر امور اراضی جهاد کشاورزی لرستان می‌گوید: همچنین فراهم کردن بسترهای تشویقی برای مجریان یکپارچگی اراضی، پرداخت تسهیلات و کمک‌های بلاعوض به منظور آبیاری تحت فشار و ساخت جاده‌های بین مزارع از دیگر مواردی هستند که می‌توان مطرح کرد.


تلاش برای تجمیع اراضی

رمضان‌زاده می‌گوید: در حال حاضر بیشترین اراضی کشاورزی که در استان تجمیع شده‌اند، مربوط به شهرستان دلفان در سال‌های 96 و 97 با 2400 هکتار به ‌ویژه در دشت خاوه است. در این زمینه سیستم آبیاری تحت فشار و جاده بین مزارع اجرا شده است. مدیر امور اراضی جهاد کشاورزی لرستان بیان می‌کند: پیش‌بینی می‌شود در یک سال آینده بیش از 10 هزار هکتار از اراضی کشاورزی استان تجمیع شوند.