حال خوب صنایع دستی بوشهر

در سال‌های اخیر که با حمایت دولت و پرداخت تسهیلات و برگزاری کلاس‌های آموزشی بسیاری از رشته‌های صنایع دستی منسوخ و فراموش‌شده در کشور احیا شده و این بخش به رونق رسیده است، فعالان این بخش می‌گویند با گشایش در صادرات و کاهش قیمت مواد اولیه و سایر هزینه‌ها می‌توانند نجات‌بخش اقتصاد کشور در شرایط سخت تحریم‌های ظالمانه باشند.

 به گزارش ایرنا، صنایع دستی یکی از مزیت‌های اقتصادی ایران با تمدن و فرهنگ دیرینه آن است که در گوشه‌گوشه کشور وجود دارد و نشان از ذوق، خلاقیت و هنرمندی مردم این سرزمین است و با توجه به تنوع اقلیم، گوناگونی اقوام، آداب و رسوم مختلف ظرفیت‌های فراوانی را در این زمینه در خود گنجانده است.

تجربه نشان داده است بسیاری از گردشگران داخلی و خارجی به خرید محصولات صنایع دستی از شهرهای کشور اقبال نشان داده‌اند و همین امر ضرورت توجه به صنایع دستی را دوچندان می‌کند و فروش بیشتر این محصولات سبب افزایش درآمد و ارزآوری برای کشور می‌شود. 

هم‌اکنون یکی از مشکلات اساسی در کشور ایجاد اشتغال برای جوانان است و با توجه به نقش صنایع دستی در کاهش بیکاری و این‌که نیاز زیادی به سرمایه، امکانات و تجهیزات ندارد، می‌توان با حمایت از افراد فعال در این عرصه و تأمین مواد اولیه و ارزان ضمن ایجاد اشتغال، ارزش ‌افزوده بالایی تولید کرد.

همچنین حمایت از صنایع دستی می‌تواند در کاهش مهاجرت روستاییان به علت نبود شغل مناسب در شهرهای کوچک و روستاها و تقویت اقتصاد خانواده روستایی با مشارکت زنان در تولید و فروش محصولات در این بخش داشته باشد. 

صنایع دستی از جمله مشاغلی است که با کمترین سرمایه‌گذاری و در مدت کوتاهی می‌توان به سودآوری و ارزش افزوده رسید و توسعه آموزش‌ها، استفاده از فضای مجازی، تأمین مواد اولیه و مهیا کردن بازار مناسب برای صنعتگران از جمله مواردی است که همواره مورد توجه مسئولان این بخش قرار دارد.


جای خالی صنایع دستی در نمایشگاه‌های کشورهای همسایه

اگرچه صنایع دستی بوشهر به دلیل شرایط سخت محیطی و جغرافیایی این استان و کمبود مواد اولیه نسبت به سایر استان‌های کشور محدودتر است، با رویکرد جدید سازمان صنایع دستی و حمایت و توجه ویژه دولت به این بخش امروز حال صنایع دستی استان بوشهر خوب است. در زمان حاضر، رشته‌های خوس‌دوزی، صدف‌سازی، گرگوربافی، حصیربافی، بافت تویزه، نخ‌ریسی، عبابافی، سنج و دمام و نی‌انبان، بافت گبه، پوشاک سنتی و بافت کیوار از جمله هنرهای صنایع دستی اصیل استان بوشهر است که به ثبت ملی رسیده است.

همچنین در ۲ رشته خوس‌دوزی و رند‌بافی استان بوشهر موفق به کسب نشان مهر اصالت جهانی شده و این موفقیت‌ها در بخش صنایع دستی نشان می‌دهد امروز این بخش مورد توجه قرار گرفته است.


خوس‌دوزی

خوس‌دوزی یکی از رشته‌های صنایع دستی زنان و دختران هنرمند جنوبی است که با الیاف رنگانگ‌ و سپس وصل کردن آنها روی لباس‌های زنانه طرح‌های زیبایی از لباس‌های محلی و رنگارنگ خلق می‌کنند. 
این رشته یکی از انواع سوزن‌دوزی‌ها است که از زمان صفویه رونق بیشتری یافت. از این هنر بیشتر برای تزئین پرده‌‌ها، روسری‌ها و چادرهای توری استفاده می‌شود و نخی که در خوس‌دوزی مورد استفاده قرار می‌گیرد طلایی یا نقره‌ای است.

یکی از فعالان رشته خوس‌دوزی در شهر نخل تقی عسلویه می‌گوید: این هنر - صنعت از جمله رشته‌هایی است که نشان مهر اصالت جهانی را که بالاترین نشان است، به خود اختصاص داده. «لطیفه عبداللهی» افزود: قیمت هر خوس‌دوزی در گذشته 8 میلیون ریال بود، اما با توجه به گرانی مواد اولیه تور و خوس که از خارج وارد می‌شود، امروز به ۱۵ تا ۲۰ میلیون ریال می‌رسد. وی یادآور شد: در صورت حمایت از این هنر اصیل زنان جنوب استان بوشهر در صدد هستم با راه‌اندازی کارگاه بتوانم از هنر خوس‌دوزی روی پرده و کوسن بهره ببرم و زنان زیادی از منطقه را مشغول به کار کنم.

عبداللهی ادامه داد: با وجود کیفیت بالای خوس‌دوزی در منطقه نخل تقی عسلویه بیشتر مصرف این دست‌بافته در داخل و در عیدها و جشن‌ها است. این در حالی است که اگر زمینه صادرات فراهم شود، با توجه به کیفیت محصول، هنر دست زنان ایرانی در کشورهای همسایه از استقبال خوبی برخوردار می‌شود.
وی گفت: کشورهای حوزه خلیج فارس از این تولیدات استقبال می‌کنند و با توجه به نمایشگاه‌هایی که سالانه برگزار می‌کنند، می‌توان از این فرصت برای معرفی دست‌بافته‌های این منطقه استفاده کرد.


لنج‌سازی تزئینی

لنج‌سازان قدیمی بوشهر برای آموزش این حرفه به فرزندان خود که در گویش محلی به آن «گلافی» می‌گویند، ابتدا چگونگی ساخت لنج‌های کوچک تزئینی را آموزش می‌دادند تا آنان با قسمت‌های شناورها بیشتر آشنا شوند. اما کم‌کم با تبدیل شدن این لنج‌های کوچک به ماکت‌های تزئینی، کالای سوغاتی و وسیله‌هایی که مردم دیگر نقاط کشور با دیدن آنها با فرهنگ، تمدن و تاریخ مردم ساحل‌نشین خلیج فارس آشنا می‌شدند این هنر - صنعت در بندرهای استان بوشهر رونق گرفت و به یک شغل برای کسب درآمد تبدیل شد.

 امروزه استفاده از قطعه‌های دورریز و مقاوم در لنج‌سازی‌ها و ساخت ماکت‌هایی از انواع کشتی‌ها و شناورها با آنها توجه هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کند و این هنر - صنعت امروز علاوه بر این‌که بازارهای بزرگ داخلی برای خود یافته توانسته است مشتریان خاص در کشورهای حوزه خلیج فارس داشته باشد. 

یکی از فعالان رشته تولید ماکت شناورهای بومی خلیج فارس (لنج‌های تزئینی) گفت: در این رشته هنری از ضایعات چوب و درهای قدیمی استفاده می‌شود. «سعید معرف» افزود: تا ۱۵ سال پیش، بیشتر تولیدات این حرفه به کشور امارات متحده عربی صادر می‌شد، ولی از سال ۸۹ با بسته شدن مسیر صادرات، فروش در خارج از کشور برای ما بسیار هزینه‌بر شد. وی اضافه کرد: با محدودیت صادرات، به بازارهای داخلی رو آوردم و از طریق فضای مجازی با معرفی دست‌ساخته‌های خود به مخاطبان مشتریان زیادی جذب کردم، طوری که امروز به صورت سفارشی کار انجام می‌دهم.

معرف ادامه داد: هم‌اکنون مهم‌ترین مشکل فعالان بخش صنایع دستی در بخش فروش محصول است و صنعتگران باید در گام نخست بتوانند بازار خود را بیابند و با برند‌سازی و تحویل کار باکیفیت رضایت مشتریان را به دست بیاورند. وی تاکید کرد: با توجه به سودآوری ناشی از فروش صنایع دستی، با ذره‌ای توجه و حمایت از بخش صنایع دستی می‌توان علاقه‌مندان به هنرهای دستی را به این کار جذب و با سرمایه‌گذاری اندکی ارزش افزوده بالایی به دست آورد و این بهترین فرصت برای اشتغال و رونق تولید است.


صنایع دستی دریایی

با توجه به هم‌مرز بودن بخش عظیمی استان بوشهر با سواحل خلیج فارس، صنایع دستی وابسته به موجودات دریایی در این استان رونق زیادی دارد و وجود صدف فراوان در سواحل این استان سبب شده تولید صنایع دستی مرتبط با آن افزایش پیدا کند، طوری که با ارائه آموزش‌های لازم و به‌کارگیری طرح‌ها و روش‌های نوآورانه و خلاق و شناخت نیاز بازار صادرات، هنرمندان این بخش توانسته‌اند گام‌های خوبی بردارند.

مدیرعامل شرکت تعاونی صدف‌سازان مخیله در دیّر استان بوشهر گفت: با جذب زنان خانه‌دار و سرپرست خانوار و ارائه آموزش‌های مناسب و به‌روز، بانوان و دختران زیادی در خانه‌های خود تولیدات قابل‌توجهی در بخش صنایع دستی این استان 
دارند.«زهرا ابوذری فخرآبادی» افزود: رشته‌های صنایع دستی نقشی مهم در ایجاد اشتغال دارند و افراد به‌ویژه بانوان می‌توانند با هنر دست خود نقشی مهم در اقتصاد خانواده داشته باشند. وی تاکید کرد: عرضه محصولات صنایع دستی در بازارچه‌های دائمی و نمایشگاه‌ها فرصتی است تا فعالان این بخش بتوانند دست‌ساخته‌های خود را عرضه و به جامعه معرفی کنند.

ابوذری فخرآبادی گفت: راه‌اندازی بازارچه‌های صنایع دستی در کنار بازارهای هفتگی در مناطق مختلف از جمله راهکارهای مناسب برای فروش محصولات صنایع دستی است که تاکنون این اتفاق در استان نیفتاده است.
وی درباره صادرات محصولات صنایع دستی گفت: در زمان حاضر، صادرات این محصولات با واسطه انجام می‌شود، در حالی که در برخی از کشورهای همسایه نمایشگاه‌های متعددی برپا می‌شود و نباید جای صنایع دستی ما در این نمایشگاه‌ها خالی باشد. ابوذری فخرآبادی اضافه کرد: هرچند تلاش‌هایی برای فراهم کردن بازار صادرات انجام شده است، با توجه به کیفیت محصول، رایزنی‌ها برای حضور در نمایشگاه‌های صنایع دستی باید بیشتر باشد.

وی ادامه داد: بر اساس قانون، شرکت تعاونی تولیدی از پرداخت مالیات معافند، اما شرکت‌های آموزشی باید مالیات پرداخت کنند و این امر فشار زیادی بر فعالان این بخش وارد می‌کند. این مسئول با بیان این‌که تا زمانی که آموزش نباشد تولید نیست گفت: رونق رشته‌های صنایع دستی در گرو ارائه آموزش‌های مداوم و به‌روز است، اما با توجه به قوانین دست‌وپاگیر و ضرورت پرداخت مالیات، شرکت‌های تعاونی آموزشی با مشکلات زیادی روبه‌رو می‌شوند.

ابوذری فخرآبادی ادامه داد: افزایش قیمت مواد اولیه فعالان بخش صنایع دستی را با مشکل روبه‌رو کرده و همین امر افزایش قیمت محصولات را به دنبال داشته است. وی یادآور شد: امروز مردم به اهمیت و جایگاه صنایع دستی پی برده‌اند و تمایل دارند برای هدیه و سوغات از محصولات صنایع دستی هر منطقه استفاده کنند، اما این افزایش قیمت تأثیر منفی بر فروش می‌گذارد.


تعریف فضای مناسب برای فروش دست‌بافته‌های هنرمندان

معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان بوشهر گفت: با توجه به ضرورت وجود مکانی مناسب برای فروش و عرضه محصولات صنایع دستی، امسال تلاش می‌شود با همکاری شهرداری بازارچه دائمی برای صنعتگران این بخش فراهم شود. 
«لیلا رحیمی» افزود: تمام افرادی که کارت پروانه تولید انفرادی دارند برای حضور در نمایشگاه‌ها حاضر می‌شوند و ثبت سفارش‌های کلانی دارند. به واسطه همین نمایشگاه‌ها امروز صنعت حصیربافی استان با برند ملی در بهترین فروشگاه‌ها به فروش می‌رود.


آموزش تولیدمحور؛ ضرورت به‌روز کردن صنایع دستی

وی اضافه کرد: آموزش زمینه هر هنری است و هر رشته‌ای اگر بخواهد اساس مستحکمی داشته باشد، نیازمند آموزش است. برای ارائه محصولات مناسب با نیاز روز و رسیدن به جایگاه مناسب، امروز آموزش تولیدمحور اساس کار معاونت صنایع دستی است. رحیمی ادامه داد: بر همین اساس، ۲۸ روستا در استان بوشهر در بخش‌های مختلف پایش و با ارائه آموزش‌های لازم در رشته‌های مختلف ارائه و زمینه عرضه محصولات آنها در گالری‌های تخصصی فراهم شده است.

رحیمی اظهار کرد: یکی از اتفاقاتی که برای نخستین بار در استان افتاد آموزش رشته‌های صنایع دستی به کودکان و فروش دست‌بافته‌های آنان بود. کودکان بوشهری با این کار توانستند در مدت 5 روز 7 میلیون و ۵۰۰ هزار ریال محصولات خود را به فروش برسانند. 

وی یادآور شد: صنایع دستی به خلاقیت، تمرکز و نوآوری افراد کمک می‌کند. بر همین اساس، می‌طلبد این هنر را از کودکی به فرزندانمان بیاموزیم.
رحیمی تاکید کرد: صنایع دستی از جمله مشاغلی است که با اندک سرمایه‌ای افراد می‌توانند به اقتصاد خانواده کمک کنند و گواه این مدعا این است که با هزینه‌کرد تنها ۴۰ میلیارد ریال سال گذشته ۲۰۰‌شغل در استان بوشهر ایجاد شده است.


استفاده از فضای مجازی برای معرفی صنایع دستی

«لیلا رحیمی» معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بوشهر گفت: فضای مجازی ظرفیتی مناسب برای عرضه و فروش محصولات صنایع دستی است که باید از آن استفاده بهینه کرد. وی ادامه داد: معاونت صنایع دستی استان بوشهر با توجه به ظرفیت مناسب فضای مجازی، با هدف ارتقای دانش صنعتگران این استان در بازاریابی اینستاگرام و راه‌های فروش محصولات صنایع دستی در صفحه‌های مجازی دوره شاغلان اینستاگرام برگزار کرد.


وضع فعالان صنایع‌دستی می‌تواند بهتر شود

معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان بوشهر گفت: امروز با شناختی که جامعه از صنایع دستی پیدا کرده میل و رغبت به خرید از نمایشگاه‌های صنایع دستی نیز افزایش یافته است.

«لیلا رحیمی» تاکید کرد: صنایع دستی استان بوشهر به صورت عمومی کاربردی است و به‌ویژه در حوزه حصیر با چیدمان امروزی می‌خواند و در اتاق پذیرایی و آشپزخانه و برای دیوارکوبی کاربرد دارد. رحیمی درباره گرانی محصولات صنایع دستی گفت: طراحی محصول، چینش، ترکیب‌بندی، گرانی مواد اولیه و واردات برخی مواد اولیه محصولات از جمله علل و عوامل گرانی محصولات صنایع دستی است.

وی افزود: هرچند رشته‌های بومی مواد اولیه آنها از داخل تأمین می‌شود، مواد اولیه برخی رشته‌ها از جمله بافته‌های داری از خارج از استان تهیه می‌شود. در زمان حاضر، ۱۵ هزار نفر در رشته‌های مختلف صنایع دستی در استان بوشهر فعالیت می‌کنند که از این تعداد ۱۲ هزار نفر کارشان ثبت ‌شده‌ است.

رحیمی گفت: فعالان صنایع دستی استان بوشهر می‌گویند با رویکرد جدید، توجه و حمایت‌های ویژه دولت به این بخش امروز حال صنایع دستی خوب است، اما با گشایش بازارهای صادراتی، حمایت‌های تسهیلاتی، تأمین مواد اولیه ارزان و کاهش هزینه‌های تولید و حذف برخی عوارض دولتی رونق تولید، اشتغال، درآمدزایی و ارزآوری این بخش مضاعف و حالمان از وضعیت خوب موجود بهتر خواهد شد. وی مهم‌ترین چالش در این بخش را بازاریابی و رساندن محصول به دست مشتری و صادرات عنوان کرد و ادامه داد: تلاش می‌شود از کارشناسان ارزیاب صنایع دستی در این زمینه استفاده کرد تا کار راحت‌تر پیگیری شود.

معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان بوشهر گفت: تأمین فضای صادرات و معرفی صنعتگران برای شرکت در نمایشگاه‌های بین‌المللی، حمایت از تولید و صنعتگرانی که دارای کارت و پروانه تولید هستند از جمله راهکارهای حمایت از فعالان این بخش است.