حاشیه‌نشینی شهروندان مازنی با افزایش اجاره‌بها

معظمه نقی‌پور | ساری-خبرنگار


این روزها نگرانی‌هایی از نوع خانه به دوشی در سراسر کشور به کابوسی برای مستاجران تبدیل شده است. قیمت‌های نجومی که این روزها صاحبخانه‌ها برای اجاره اعلام می‌کنند و افزایش عجیب اجاره‌بها که گاهی به 2 تا 3 برابر تعرفه سال گذشته می‌رسد، طعم زندگی استیجاری را تلخ‌تر از گذشته کرده است.

 با این وضعیت نه تنها صاحبخانه شدن رویایی دست‌نیافتنی شده بلکه نقل مکان به خانه‌ای با شرایط بهتر نیز امکان‌پذیر نیست. افزایش غیرعادی اجاره‌بها برای تمدید قرارداد نیز مستاجران را دچار سردرگمی و نگرانی کرده است. 

شرایط به حدی دشوار شده که مدتی است صداوسیما با راه‌اندازی پویشی به نام «صاحبخانه خوب» سعی کرده به کمک مستاجران بیاید و صاحبخانه‌ها را برای کاهش اجاره‌بها و پرهیز از افزایش خارج از عرف اجاره‌ها تشویق کند.شهرهای مختلف مازندران هم مانند بسیاری از نقاط کشور در این بازار داغ قیمت‌های عجیب در حال رقابت هستند و در این رقابت نابرابر، مستاجران بازیگرانِ از پیش مغلوب شده‌اند.

 این روزها و در فصل جابه‌جایی مسکن، در دفاتر مشاور املاک چهره‌های نگرانی را می‌بینید که بازنده وارد می‌شوند و شکست‌خورده‌تر برمی‌گردند. این وضعیت در شهرهایی که از نظر اقتصادی جامعه متوسط بیشتری دارند، بیشتر به چشم می‌خورد.


کاهش 70 درصدی معاملات ملکی

عضو هیات رئیسه اتحادیه مشاوران املاک ساری در گفت‌وگو با همشهری با بیان این‌که از نیمه دوم سال گذشته تاکنون روند کاهشی در فعالیت بازار مسکن استان مشهود است، گفت: به طور تقریبی می‌توان گفت که حجم معاملات مسکن در سراسر مازندران بر اساس اظهار نظر همکاران ما در اتحادیه‌های شهرستان‌ها و تعداد معاملاتی که ثبت می‌شود، حدود 70 درصد کاهش یافته است.

به گفته «محمودرضا فتحی» کاهش 70 درصدی معاملات بازار مسکن مازندران شامل خرید و فروش و اجاره می‌شود. وی اظهار کرد: در عین حال که شاهد کاهش فعالیت دفاتر مشاور املاک و قراردادهای خرید و فروش و اجاره مسکن هستیم، قیمت‌ها نیز روند افزایشی را طی می‌کنند. 

همین افزایش قیمت‌ سبب رکود بازار مسکن در مازندران مانند بسیاری از استان‌های دیگر شده‌ است.این فعال بازار مسکن بیان کرد: صاحبخانه‌ها همراه با تورم قیمت‌های بالاتری نسبت به عرف مرسوم افزایش سالانه اجاره‌بها اعلام می‌کنند. 

بسیاری از مستاجران نیز امکان پرداخت اجاره‌های سنگین را ندارند. به همین دلیل سعی می‌کنند با صاحبخانه‌های فعلی خود برای تمدید قرارداد توافق کنند. برخی دیگر هم برای سکونت به مناطق حاشیه‌ای یا روستاها می‌روند تا هزینه کمتری برای اجاره بپردازند.


کمترین افزایش قیمت مسکن در مازندران؛ 40 درصد

عضو هیات رئیسه اتحادیه مشاوران املاک ساری با بیان این‌که متاسفانه کاهش قدرت اقتصادی خانواده‌ها باعث شده مستاجران قید صاحبخانه شدن را بزنند، گفت: قیمت مسکن در شهرهای مختلف مازندران حداقل 40 درصد نسبت به سال گذشته افزایش یافته است. 

البته این افزایش قیمت در برخی نقاط استان بسیار بیشتر از 40 درصد است. فعلا نمی‌توان شرایط مشخصی برای بازار مسکن استان پیش‌بینی کرد، اما احتمال می‌دهیم که این افزایش حباب‌گونه قیمت‌ها ادامه داشته باشد. 

هرچند که تغییری در چرخه اقتصادی بازار مسکن استان ایجاد نمی‌شود و بازار همچنان در رکود خواهد بود.دفاتر مشاور املاک بیشتر نقاط مازندران در روزهایی که باید پیک کاری قراردادهای اجاره مسکن را داشته باشند، روزهای کم‌رونقی را سپری می‌کنند. 

رئیس اتحادیه مشاوران املاک شهرستان قائمشهر در گفت‌وگو با همشهری با بیان این‌که تبعات افزایش نرخ در تهران و کلانشهرها به شهرستان‌ها می‌رسد، گفت: از سال ۹۷ تاکنون دست‌کم 2 تا 2.5 برابر در قیمت مسکن افزایش داشته‌ایم.

«کامران نوری» علاوه بر اثرگذاری شرایط حاکم بر بازار مسکن در تهران و سایر شهرهای بزرگ کشور، نقش غیربومی‌ها در افزایش قیمت فروش و اجاره مسکن در استان را نیز اثرگذار می‌داند. 

وی با اشاره به شرایط مالی مناسب‌تر بسیاری از غیربومی‌ها نسبت به اقشار متوسط بومی استان برای خرید مسکن در مازندران بیان کرد: غیربومی‌هایی که وارد استان می‌شوند در افزایش نرخ‌ها بی‌تاثیر نیستند. 

معمولا این افراد باتوجه به قدرت خرید بیشتری که دارند، راحت‌تر برای خرید مسکن در استان، حتی با وجود افزایش قیمت اقدام می‌کنند ولی برای یک کشاورز مازندرانی توان خرید وجود ندارد.

این موضوع که رئیس اتحادیه مشاوران املاک قائمشهر به آن اشاره کرد در شهرهای غربی استان بیشتر به چشم می‌خورد، اما در سال‌های اخیر برخی غیربومی‌هایی که توان مالی کمتری نسبت به ویلاداران غرب استان و مناطق گردشگرپذیر مازندران دارند، برای خرید مسکن به سمت واحدهای آپارتمانی یا ویلایی موجود در شهرها و روستاها که قیمت نزدیک‌تری به عرف بازار مسکن دارند و مشمول قیمت ویلاها نمی‌شوند، تمایل پیدا کرده‌اند.

این موضوع را یکی از فعالان بازار مسکن شهرستان سوادکوه که قیمت مسکن در آنجا پایین‌تر از شهرهای بزرگ استان است هم تایید می‌کند. این مشاور املاک که تمایلی به انتشار نام خود نداشت گفت: هجوم غیربومی‌ها به سوادکوه برای خرید زمین و مسکن یکی از دلایل افزایش قیمت‌ها در این منطقه به شمار می‌آید.

 علاقه‌مندی غیربومی‌ها برای داشتن خانه و زمین در سوادکوه بلای جان بومیان شده است، زیرا صاحبان املاک ترجیح می‌دهند با قیمت بالاتری با غیربومی‌ها معامله کنند. وی افزود: در نقاط مختلف شهری، ییلاقات و روستاها همچون دهستان کسلیان ویلاسازی غیربومی‌ها کاملا مشهود است. 

یک فرد بومی توان خرید این ویلاها را ندارد ولی برای غیربومی‌هایی که می‌خواهند با قیمت کمتری در یک منطقه خوش آب و هوا صاحب ملک و مسکن شوند، این ویلاها مناسب هستند.


تاثیر حضور غیربومی‌ها در افزایش قیمت

گفت‌وگوی همشهری با رئیس اتحادیه مشاوران املاک سوادکوه نیز به این گمانه‌زنی مهر تایید می‌زند. «خردمند حیدری» معتقد است که تاثیر غیربومی‌ها در افزایش قیمت‌ها را نمی‌توان انکار کرد، زیرا خریدار غیربومی با بهای بیشتری حاضر به خرید زمین یا خانه است و صاحبان املاک ترجیح می‌دهند ملک را به یک غیربومی با قیمت بیشتر بفروشند و به مرور همین قیمت در منطقه تثبیت می‌شود.


ردپای مشاوران املاک

برخی معتقدند که نقش مشاوران املاک در افزایش قیمت فروش و اجاره به واسطه معاملات با غیربومی‌ها پررنگ‌تر می‌شود. رئیس اتحادیه مشاوران املاک شهرستان سوادکوه با تاکید بر این‌که قیمت‌ها را صاحبان املاک تعیین می‌کنند و اتحادیه نقش نظارتی دارد، به این موضوع اشاره می‌کند که گاهی برخی مشاوران املاک هم در نابسامانی بازار مسکن مقصر شناخته می‌شوند.

حیدری با بیان این‌که همواره لازم است تا موجرها یا صاحبان ملک و زمین تجدید نظری در ارائه قیمت‌ها داشته باشند، گفت: اگرچه تعیین قیمت فقط از سوی صاحبان ملک انجام می‌شود و مشاوران املاک نمی‌توانند نقشی داشته باشند، اما در هر صنفی نقطه ضعف‌هایی وجود دارد. نمی‌توان این موضوع را انکار کرد که متاسفانه گاهی مشاوران املاک مقصر هستند و برای سود بیشتر، ملک را به بهای بیشتری می‌فروشند. 

وی ادامه داد: برخی مشاوران املاک صلاحیت این کار را ندارند و مشکلاتی ایجاد کرده‌اند. البته این کار مورد تایید اتحادیه نیست و قرار است نسبت به مشکلات پیش آمده تذکرهایی به مشاوران املاک داده و برخوردهایی انجام شود.
 

تعیین قیمت برعهده مالکان است

رئیس اتحادیه مشاوران املاک قائمشهر نقش مشاوران املاک در افزایش قیمت بازار مسکن را رد کرده و با تاکید بر نقش نظارتی اتحادیه به همشهری گفت: مشاوران املاک هیچ نقشی در افزایش یا کاهش اجاره‌بها ندارند.

 چون موجر مالکیت خصوصی ملک را برعهده دارد و براساس عرف و مشاهده‌ها قیمت‌گذاری می‌کند. مساله اینجاست که برای قشر کم درآمد و متوسط قدرت خرید کاهش یافته است.

«کامران نوری» درباره نحوه نظارت اتحادیه با بیان این‌که اتحادیه واحد‌های صنفی نقشی در تعیین قیمت و افزایش یا کاهش آن ندارد، افزود: اتحادیه بر عملکرد و کارکرد دفاتر مشاور املاک نظارت دارد. 

نظارت بر عقد صحیح قرارداد، احراز هویت مالک و نگارش درست که عامل بازدارنده برای اختلاف‌های احتمالی در آینده باشد. وی ادامه داد: در اتحادیه کمیسیون‌های مختلفی از جمله رسیدگی به شکایات و حل اختلاف داریم که چنانچه بین متقاضی و مدیر املاک مشکلی پیش آمد، اتحادیه آن را حل کند و عامل بازدارنده‌ای برای رجوع پرونده به دادگستری باشد. 

موسسات داوری نیز وجود دارند که پرونده‌ها را پیش از رجوع به دادگستری حل می‌کنند و اقدام مثبتی برای جلوگیری از رجوع پرونده‌ به دادگستری است. نایب رئیس اتاق اصناف قائمشهر تصریح کرد: افزایش قیمت از سوی موجر انجام می‌شود و این ذهنیت که به دلیل حق مشاوره، مشاوران املاک در قیمت‌گذاری دخالت می‌کنند، اشتباه است.

 اگر مالک خارج از عرف قیمت‌گذاری کند، مشاور املاک پذیرا نیست و او را راهنمایی می‌کند. با این حال برخی موجرها راهنمایی‌های مشاور را نمی‌پذیرند. نوری بیان کرد: در هر حال افزایش قیمت از سوی موجر انجام می‌شود. 

حق مشاوره نیز بر اساس مصوبات کمیسیون هر شهرستان دریافت می‌شود و هیچ مبلغی بالاتر از آن نمی‌توان دریافت کرد. این دیدگاه که حق مشاوره باعث افزایش کاذب قیمت‌ها شده کاملا نادرست است.
 

زیر سقف آسمان

«گرفتار شدیم، با این قیمت‌ها یا باید از اینجا برویم یا چادرنشین بشویم»؛ این‌ جمله‌ای است که مرد جوان نگران پس از بیرون آمدن از یک دفتر مشاور املاک در سوادکوه به همسرش می‌گوید و طنز تلخ چادرنشینی را هم چاشنی حرفش می‌کند.

 اگر این روزها گذرتان به دفاتر مشاور املاک بیفتد، حتما با افرادی مواجه می‌شوید که از بنگاهی به بنگاه دیگر در حال یافتن خانه‌ اجاره‌ای هستند و به نتیجه‌ای نمی‌رسند. این وضعیت در همه جای مازندران وجود دارد و عامل کاهش 70 درصدی معاملات در دفاتر مشاور املاک مازندران است.

مشاور املاکی که این جوان از دفترش بیرون آمده بود به همشهری گفت: ما هم از این وضعیت رضایت نداریم ولی چه کنیم که صاحبخانه‌ها خودشان قیمت تعیین می‌کنند و نقشی در آن نداریم. 

برای ما هم سخت است که زوج‌های جوان ناامید از این در خارج می‌شوند، ولی نمی‌توانیم تعیین‌کننده قیمت باشیم.در شرایطی که صاحبخانه‌ها می‌خواهند بخشی از نیازهای مالی زندگی خود را که به دلیل شرایط اقتصادی حاکم بر جامعه بیشتر از گذشته شده، با افزایش اجاره تامین کنند، به نظر می‌رسد اقداماتی مانند افزایش تسهیلات برای خرید مسکن و ساخت خانه‌های دارای تسهیلات به مستاجران بتواند کمک کند.

 رئیس اتحادیه مشاوران املاک قائمشهر معتقد است؛ انبوه‌سازی یکی از راهکارهای برون‌رفت از وضعیت کنونی بازار مسکن است.«کامران نوری» بیان کرد: امیدواریم مسئولان به‌ویژه وزارت راه و شهرسازی راهکارهایی همچون انبوه‌سازی مسکن و واگذاری با قیمت پایین به افراد کم‌درآمد و زوج‌های جوان را به طور جدی مورد توجه قرار دهند. 

اجاره به شرط تملیک هم موثر خواهد بود. این مشکلات شاید به زودی حل نشوند ولی در آینده با حمایت دولت حل خواهند شد.


غم خانه به دوشی

قیمت‌هایی که این روزها صاحبان املاک تعیین می‌کنند گاهی واقعا از انصاف به دور است و نوعی ظلم به مستاجران تلقی می‌شود. مالکان با وجود خالی ماندن ملک به دلیل گرانی، حاضر نیستند کمی قیمت را پایین بیاورند تا به اجاره یا فروش برود. 

مستاجران در این آشفتگی بازار مسکن گرفتار کابوسی تلخ هستند. انگار همه چیز دست به دست هم داده تا چاره‌ای جز مهاجرت یا حاشیه‌نشینی باقی نماند. این آشفتگی‌ها کانون زندگی زوج‌های جوان را تهدید می‌کند.