سختی های نوشتن برای کودکان

آرزو نظرپور |  سنندج- خبرنگار:


نوشتن داستان و سرودن شعر کودکانه در ادبیات کُردی قدمت طولانی ندارد. جدا از برخی قصه‌ها و حکایات و شعرهای فولکلوریک، در آثار هیچ‌کدام از شاعران و نویسندگان بزرگسال جایی برای تولید موضوعات کودکان دیده نمی‌شود.
نسلی اما با سرودن ترانه، شعر روایی، داستان‎های آموزشی و... برای کودکان نوشتند و ادبیات کردی آنان را به همین نام ثبت کرده است. سیمین چایچی، علیرضا محمدیان، لیلا وزیری، عبدالرحمن فهیمی، احمد محمدی و فیروز عبداللهی از این دست شاعران و داستان‌نویسان هستند. «لولاو صالحی» یکی از شاعران و نویسندگان حوزه‎ کودک استان کردستان است که چند سال است به طور جدی در این زمینه فعالیت می‌کند و تاکنون 2 کتاب هم منتشر کرده است. در ادامه گفت‌وگوی همشهری را با این شاعر بخوانید. 


چه زمانی و با چه اثری فعالیت در زمینه ادبیات کودک را آغاز کردید؟ 

من از نوجوانی و جوانی علاقه زیادی به سرودن شعر و به‌ویژه شعر برای کودکان داشتم و با چاپ کتاب کودکان با عنوان «هێرۆ، ماسی و پشیلە» به زبان کُردی در سال 96 برای اولین بار به صورت جدی وارد این حوزه شدم. 

کار برای کودکان چه مشکلاتی دارد؟

با این‌که خیلی از مردم فکر می‌کنند که تالیف کتاب برای کودکان نسبت به کتاب بزرگسالان راحت‌تر است، اما نوشتن برای کودکان به دلیل حساس بودن شرایط سنی و شکل‌گیری شخصیت آنها در این سن کار بسیار دشواری ا‎ست، زیرا کودکان امروز پدران و مادران و افراد جامعه آینده را تشکیل می‌دهند و وظیفه مولفان کتاب کودک است که با وسواس بیشتری و با در نظر گرفتن شرایط جامعه از نظر دغدغه‌های امروزی کودکان، سعی در انتخاب موضوع مناسب و به‌کارگیری کلمات ساده در تالیف و نوشتن برای کودکان را داشته باشند و از انتخاب موضوعات کلیشه‌ای و قدیمی برای نوشتن اجتناب کنند.

موضوعات و مضامین اشعار شما در چه زمینه‌ای است و دلیل انتخاب آنها چیست؟

متاسفانه در میان آثار چاپ شده برای کودکان گاه آثاری به چشم می‌خورد که نویسنده بدون آشنایی با روان‌شناسی کودکان و درک شرایط حساس سنی، دست به تالیف آثاری می‌زند که نه‌تنها کودک از خواندن آن لذت نمی‌برد بلکه کودک را وارد مباحث گنگ و بغرنجی می‌کند که از درک آن عاجز است. در بعضی مواقع هم به دلیل همزادپنداری کودک با شخصیت‌ها و قهرمان‌های داستان، تاثیرات منفی کتاب را در رفتار و کردار آنها به‌وضوح می‌توان دید. دنیای کودکان با دنیای بزرگسالان بسیار متفاوت است کودکان می‌توانند با استفاده از قدرت تخیل خود هر آنچه را در دنیای واقعی از آن ترس و واهمه دارند دوست خود بدانند.

در بعضی مواقع نویسنده مطالبی را که برای سنین کودکان بسیار سنگین و غیرقابل هضم است، در کتاب‌های به اصطلاح آموزشی کودکان می‌گنجاند. این کار باعث دلزدگی کودک از کتاب خواندن می‌شود، در حالی که سخن گفتن از زبان کودکان نقطه‌ قوتی است که نویسنده می‌تواند با استفاده از آن مسائل آموزشی مخصوص کودکان را بسیار آسان‌تر به کودک آموزش دهد و کودک نیز از یادگیری آن لذت کافی را می‌برد. نکته دیگری که در اینجا می‌خواهم به آن اشاره کنم استفاده نکردن از تصاویر مناسب برای کودکان است. بعضی از آثار با وجود داشتن محتوای مناسب، به دلیل استفاده از تصاویر نامناسب میل به خواندن کتاب در کودکان پایین می‌آید، زیرا کتاب کودکان معمولا مصور و رنگی است، پس تصاویر کتاب به‌ویژه تصویری که برای جلد کتاب از آن استفاده می‌شود می‌تواند تاثیر بسزایی در جذب کودکان داشته باشد.

چرا ادبیات کودک و نوشتن و سرودن برای این گروه سنی را انتخاب کردید؟ 

 کتاب اول من «هیروماسی و پشیله» داستانی در قالب شعر است که موضوع آن را اتفاقی انتخاب کردم، اما در کار دوم سعی کردم به انتخاب موضوعات خاص بپردازم و از این روند نیز در کارهای آینده بیشتر استفاده می‌کنم. من به دلیل علاقه‌ زیاد به دنیای زیبای کودکان و چون حس می‌کنم کودک درون خودم نیز همچنان فعال و سرزنده است در نوشتن و سرودن اشعارم راحت‌تر می‌توانم با دنیای کودکان ارتباط برقرار کنم و از سخن گفتن با کودکان از زبان خود آنها برای آنها لذت می‌برم، به همین دلیل نوشتن برای این گروه سنی را انتخاب کردم.

چرا تولید ادبیات و آثار ویژه کودک به زبان کُردی کم تعداد است؟ 

چون که زبان رسمی کشور ما فارسی است و آموزش به زبان فارسی از سنین پایین آغاز می‌شود. از این رو زبان مادری هر قومی حتی در تولید آثار ادبی به نوعی کمتر مورد توجه قرار گرفته است. معمولا هر کشوری از قومیت‌های مختلفی تشکیل شده، پس وظیفه نویسندگان این است به سهم خود با تالیف آثار به زبان مادری از مرگ و فراموشی تدریجی زبان‌ها، لهجه‌ها و گویش‌های محلی به هر زبان اعم از آذری، کُردی، گیلکی و دیگر زبان‌ها جلوگیری کنند، خوشبختانه خانواده‌ها اخیرا با رو آوردن به کلاس‌های آموزشی در زمینه‌ی زبان کردی و خرید کتاب به زبان مادری برای کودکان به اهمیت این موضوع پی برده‌اند که این خود جای امیدواری است. 

وضعیت شعر کودک با زبان کُردی(مادری) در استان چگونه است؟ 

 خوشبختانه اخیرا در این زمینه کارهای بیشتری صورت گرفته است، در زمینه‌ ادبیات کودکان به زبان کردی جای خالی «ادبیات داستانی» حس می‌شود و در این زمینه کمتر کار شده است. 

ارتباط و استقبال مخاطبان کودک از آثارتان چگونه است؟ 

 از آنجا که کتاب اول من به چاپ سوم رسیده و در مراسم رونمایی از کتاب جدید کودکان حاضر در مراسم شعر‌های آن را با ذوق و شوق و از حفظ می‌خواندند، پس مطمئنا در دل کودکان جای خود را باز کرده است.

چند اثر چاپ شده دارید و اولین کتابتان که منتشر شد، کدام است؟

 تا به حال موفق به چاپ 2 کتاب شده‌ام که اولین آن کتاب «هێرۆ،ماسی و پشیلە» است که قصد دارم همان کتاب را به زبان فارسی و به صورت شعر بازنویسی کرده به چاپ برسانم و کار دوم نیز خرداد امسال در مجمع فرهنگی‌‌هنری فجر و با همکاری اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی و انجمن ادبی مولوی کُرد برگزار شد که با استقبال گسترده خانواده‌ها و کودکانشان روبه‌رو شد. 

از مشکلات هزینه‌های چاپ بگویید؟

قیمت کاغذ متاسفانه در بازار بی‌ثبات امروز هر لحظه در حال افزایش است و این کار نویسندگان را بیش از پیش سخت‌تر کرده است که جا دارد مسئولان مربوطه فکری اساسی به حال این مشکل بکنند تا بتوانیم کار‌های جدیدمان را نیز به چاپ برسانیم.