گزارش
مطالبات دانشجویان، پشت پیچ‌حصارک
همشهری 6ماه بعد از حادثه واژگونی اتوبوس دانشجویان واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد درباره پیگیری حادثه با دانشجویان گفت‌وگو کرده است
صادق خسروی علیا ـ خبرنگار
6ماه از حادثه تلخ واژگونی اتوبوس و جان باختن 10نفر در دانشگاه آزاد سپری می‌شود. بعد از آن سانحه دلخراش، دانشگاه آزاد کانون خبرها و حواشی‌های مختلف شد و جریان‌های اعتراضی توسط دانشجویان این مرکز، چالش‌ها را جدی‌تر کرد. دانشجویان، سانحه اتوبوس دانشگاه را دلیلی برای مطرح شدن مشکلات موجود دانشگاه عنوان کردند؛ مسائلی که به گفته دانشجویان این مرکز برخی از آنها ریشه در سوءمدیریت گذشته داشته و برخی نیز در مدیریت فعلی اتفاق افتاده است. اعتراضات دی و بهمن‌ماه سال گذشته در دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات با هدف دستیابی به مطالبات و خواسته‌های دانشجویی به جریان افتاد و در ابتدا دانشجویان معترض پافشاری می‌کردند که مسئولان این دانشگاه (محمدمهدی طهرانچی و علی‌اکبر ولایتی) برکنار شوند. این مطالبه در حالی مطرح می‌شد که حتی مسئولان این دانشگاه حاضر به مذاکره و رودررویی با دانشجویان معترض نبودند. موج اعتراضات هر روز ادامه داشت تا اینکه دادستان کل کشور، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدجعفر منتظری در میان دانشجویان معترض حاضر شد و صحبت‌های آنها را شنید. بعد از این اتفاق، مسئولان این دانشگاه نیز از دفاتر خود بیرون آمدند و در جمع دانشجویان حضور یافتند.
به‌طور خلاصه، عمده مطالبات و خواسته‌های دانشجویان معترض از این قرار بود؛ عذرخواهی مسئولان دانشگاه بابت حادثه اتوبوس به‌عنوان خاطیان اصلی و برکناری آنها، تشکیل شورای صنفی دانشجویان، شفاف‌سازی قراردادهای مالی دانشگاه، ایمن‌سازی مسیر‌های خطرناکی که به ساختمان دانشگاه فنی مهندسی، کتابخانه و دانشگاه هوافضا ختم می‌شود، اخراج پیمانکار حمل‌ونقل و نوسازی ناوگان اتوبوسرانی داخل دانشگاه. در این بین مسئولان قضایی نیز به دانشجویان قول دادند تا کمیته‌ای برای بررسی قراردادهای مالی دانشگاه آزاد در شرایطی آرام تشکیل شود. حالا با وجود اینکه ٦ماه از اتفاقات دانشگاه آزاد می‌گذرد به جز اخراج پیمانکار حمل‌ونقل ناوگان اتوبوسرانی دانشگاه، دانشجویان می‌گویند هیچ کدام از وعده‌ها محقق نشده است. همشهری با مشاهده میدانی و گفت‌وگو با برخی دانشجویان و نمایندگان آنها آخرین وضعیت واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد را گزارش می‌دهد.
پیچی که اصلاح نشد
دانشگاه در این روزهای داغ کم‌رفت‌وآمدتر از قبل است. امتحانات ترم دوم دانشگاه رو به اتمام است و دانشجویان بیشتر برای انجام امور اداری، ارائه تحقیقات و امور دانشجویی به مرکز مراجعه می‌کنند. جو آرام است و نسبت به ٦ماه پیش، دانشجویان از تب و تاب افتاده‌اند. پیچ خطرناکی که به دانشگاه فنی مهندسی و کتابخانه دانشگاه ختم می‌شود، همان گذر غیراستاندارد و ناایمنی که فاجعه دی‌ماه دانشگاه را رقم زد، سر جایش است و هیچ نشانی از اصلاح جاده و ایمن‌سازی آن دیده نمی‌شود؛ نه زاویه آن از جایش تکان خورده و نه حفاظ قابل اطمینانی محاصره‌اش کرده است. یکی از نمایندگان دانشجویی در این‌باره به همشهری می‌گوید: برای ایجاد حفاظ و گاردریل با چند پیمانکار صحبت شده تا آنجا که ما در جریان هستیم قراردادهایی هم بسته شده اما هنوز همانطور که می‌بینید اقدام فیزیکی مشهودی مبنی بر ایمن‌سازی این مسیر مشاهده نمی‌شود.
او با تأکید بر لزوم تسریع پروسه ایمن‌سازی مسیر خطرناک دانشگاه ادامه می‌دهد: ناوگان اتوبوسرانی دانشگاه نسبت به گذشته وضعیت مساعدتری دارد اما این نمی‌تواند دلیل منطقی برای خوش‌خیالی و آسودگی مسئولان دانشگاه نسبت به تکرار نشدن حادثه باشد. اگر طبق استانداردها و نرم جهانی قضاوت کنیم اتوبوس‌های فعلی هم از رده خارج هستند. پس در این شرایط ایمن‌سازی مسیر برای جلوگیری از حادثه و فاجعه دیگری شرط منطقی و عقلی است. مگر جدول‌کشی و ایمن‌سازی مسیر ٢ تا ٣ کیلومتری چقدر زمان می‌برد؟ الان ٦ماه سپری شده و اقدام قابل‌قبول و اراده راسخی برای کاهش این خطر بزرگ دیده نمی‌شود.
مدیران جزیره‌ای
چند دانشجو دانشگاه علوم انسانی این مرکز مسائل و مشکلات موجود در دانشگاه آزاد را تنها مربوط به دوره حاضر نمی‌دانند و معتقدند این مشکلات ریشه در گذشته و اقدامات اشتباهی دارد که به‌صورت متوالی در هر دوره‌ای تکرار شده است؛ «گویا مسئولان این دانشگاه اشراف کامل نسبت به حیطه کاری‌شان نداشته‌اند. رفاه دانشجویان و کاهش حواشی و همکاری فعال و دوجانبه بین مسئولان و دانشجویان باید از اولویت‌های اصلی باشد اما متأسفانه این موضوع حلقه مفقوده در دانشگاه‌های ماست. مدیران دانشگاهی به تنها چیزی که در ارتباط با دانشجویان فکر می‌کنند اجرای یک رابطه تحکمی رئیس و مرئوس در دانشگاه‌هاست؛ درحالی‌که اینگونه روابط شایسته و برازنده محیط فرهنگی و علمی نیست و می‌تواند زیان‌های جبران‌ناپذیری را به‌دنبال داشته باشد.»
آقای مهدوی، دانشجوی دکتری این مرکز با تأیید صحبت‌های این دانشجویان در مورد سوءمدیریت، می‌گوید: مدیران موفق از یک جزیره به جزیره دیگری منتقل می‌شوند؛ درحالی‌که هیچ اشرافی به جزیره جدید و مسائل آن ندارند. یک نابغه ریاضی یا هر رشته دیگری ممکن است نتواند مدیر خوبی باشد یا مدیر موفق یک کارخانه تولیدی ممکن است نتواند در حیطه فرهنگی، اجتماعی و حتی علمی مدیر موفقی باشد. این مسائل از ساده‌ترین و پیش‌پاافتاده‌ترین اصول مدیریتی است. اما نمی‌دانم چه اصراری است که ما می‌خواهیم یک مدیر موفق را در همه حوزه‌ها موفق تلقی کنیم تا آنجا که گاهی حتی حاضر نمی‌شویم کوچک‌ترین انتقاد را متوجه او بدانیم.
راه نجات تشکیل یک انجمن صنفی دانشجویی
برخی دانشجویان در این شرایط از میان برداشتن موانع و مشکلات و همچنین بهبود روابط دانشجویان با مدیران دانشگاهی را منوط به تشکیل انجمن صنفی دانشجویی می‌دانند. تشکیل انجمن صنفی دانشجویی از مطالبات دانشجویان بعد از حادثه اتوبوس بوده که به گفته نمایندگان دانشجویی هنوز محقق نشده است. در این رابطه دانشجویان معتقدند، هم مدیریت همکاری کافی در این زمینه نشان نداده و هم اینکه خود دانشجویان به دلایل مختلف به‌صورت جدی به این موضوع ورود نکرده‌اند اما تشکیل چنین انجمنی بدون تردید منفعت دوسویه‌ای به‌دنبال خواهد داشت که ذینفعان آن هم دانشجویان و هم مدیران دانشگاهی خواهند بود و تعامل بهتری بین آنها شکل خواهد گرفت. یکی از دانشجویان علوم سیاسی این دانشگاه که دوست ندارد نامی از او برده شود، تشکیل انجمن صنفی دانشجویی را نیازمند اراده‌ای دوطرفه (دانشجویان و مدیران) می‌داند و اینطور تحلیل می‌کند: اگر مدیریت این تصور ذهنی دور میز نشستن با دانشجویان برای حل مسائل موجود را بپذیرد و به آن معتقد باشد، تشکل انجمن صنفی کارکردهای بسیاری خواهد داشت در غیراین صورت تبدیل به یک تشکل انتقادی و پرحاشیه خواهد شد.
فضای باز دانشجویی
یکی از دانشجویان اقتصاد با انتقاد از عملکرد مدیران دانشگاه می‌گوید: «متأسفانه کمی بعد از حادثه همه وعده و وعید‌ها فراموش شد. تأسف‌بار است که مطالبات دانشجویی برای برخی تا این اندازه پیش‌پا‌افتاده و بی‌ارزش تلقی می‌شود. دانشجویان برای پیگیری مطالبات خود محدودیت‌ها و ترس‌هایی دارند. مشغله‌های تحصیل و زندگی جزو محدودیت‌هاست و درست شدن پرونده و برچسب‌زنی‌های بی‌مورد از هراس‌های اغلب دانشجویان برای پیگیری‌های مطالبات بحق‌شان است. باید فضا برای انتقادها و مطالبه‌گری دانشجویی باز شود تا هم مشکلات دانشگاه‌ها و هم مشکلات جامعه کاهش یابد.
مسئولان دانشگاه آزاد چه می‌گویند
هفته گذشته گزارشی درباره دلایل حادثه واژگونی اتوبوس دانشجویان دانشگاه آزاد در صحن مجلس قرائت شد و مسئولان دانشگاه آزاد به‌عنوان مقصران حادثه معرفی شدند. همچنین در گزارش مجلس روی درس نگرفتن از حادثه و اصلاح نشدن شرایط هم تأکید شده بود. بعد از این گزارش رضا مسعودی، سرپرست واحد علوم و تحقیقات در گفت‌وگو با ایسنا گفت: بعد از حادثه واژگونی اتوبوس، با پیمانکار خلع قرارداد شد و بلافاصله بعد از حادثه با یکی از بهترین شرکت‌های اتوبوسرانی درون‌شهری قرارداد بستیم و تمام اتوبوس‌های قدیمی تعویض شدند. همچنین اخیرا در برخی از مسیرها که در گذشته سرویس حمل‌ونقل عمومی و امکان استفاده از اتوبوس نبوده، از خودروهای ون استفاده کردیم که حداقل دانشجویان در ایام امتحانات آسایش بیشتری داشته باشند. او در پاسخ به اینکه آیا گاردریل در جاده دانشگاه نصب شده است نیز گفت: «به‌منظور نصب گاردریل و ایمنی‌سازی مسیر تردد در واحد علوم و تحقیقات با یکی از پیمانکاران مطرح ساختمانی کشور وارد مذاکره شدیم. از ابتدای تعامل و مذاکره تأکیدمان ارائه بهترین کیفیت و تأیید نظر پلیس راهنمایی و رانندگی بود. با توجه به اینکه طول مسیر بر حسب شرایط، نیاز به گاردریل‌های مختلفی ازجمله سه‌موج، یک‌موج، نیوجرسی و قرقره‌دار دارد، بنابراین نیاز به مطالعات میدانی جامع شدیدا احساس می‌شد. پس از آنکه طرح اولیه از سوی پیمانکار مشخص شد، با پلیس راهنمایی و رانندگی چندین جلسه به‌منظور تأیید طرح برگزار کردیم و در نهایت طرح اجرایی هفته گذشته ارائه شد و به‌دنبال بستن قرارداد با پیمانکار مرتبط هستیم. او افزود: دفتر فنی دانشگاه مسیرهایی که به‌طور قطع و یقین نیاز به گاردریل دارد و به فرایند دیگری نیاز ندارد، شناسایی کرده و حدود هزارمتر گاردریل توسط پیمانکار نصب شده و همین مقدار نیز در حال خریداری و نصب است. سرپرست واحد علوم و تحقیقات گفت: جاده واحد علوم و تحقیقات ۲۵سال گذشته کشیده شده و ارتباطی به دوران مدیریت 3ماهه اینجانب ندارد. از ابتدا نیز این جاده مجهز به گاردریل نبوده است.
