مأموریت دیپلمات‌های اروپایی در تهران

اسماعیل سلطنت‌پور/ خبر‌نگار
5روز مانده به پایان مهلت 60روزه ایران به اروپا، تقلای غربی‌ها برای منصرف‌کردن تهران از اجرای تصمیم خود مبنی بر عبور از سقف درصد غنی‌سازی‌ در برجام با اعزام فرستادگانی به اوج خود رسیده است. اروپایی‌ها پس از بی‌نتیجه‌بودن پیام‌های تهدیدآمیز، حالا به مشوق‌ها رو آورده‌اند.

ایران 18اردیبهشت امسال پس از یک سال بی‌عملی اروپایی‌ها در نهایت تصمیم گرفت بخشی از تعهدات خود را براساس مواد‌ 26 و 36 برجام کاهش دهد، ازجمله عبور از محدودیت نگهداری اورانیوم و آب‌سنگین که مورد نخست عملیاتی شده و دومین مورد نیز تا‌ ماه آینده محقق می‌شود. با این حال، ایران هشدار داده بود اگر پس از 60روز اقدامی در جهت تامین خواسته‌هایش نشود، 2گام دیگر بر‌می‌دارد؛ ازجمله عبور از سقف غنی‌سازی‌ 3.67درصد.

بعد از این هشدارها اروپایی‌ها حداقل در ظاهر دست به ابتکاراتی زدند ازجمله سفر وزیر خارجه آلمان، معاون سیاست خارجی اتحادیه اروپا، معاون وزیر خارجه انگلیس و مشاور دیپلماتیک رئیس‌جمهور فرانسه.

در بین اروپایی‌ها فرانسوی‌ها بیش از بقیه دست به ابتکار عمل زده‌اند. امانوئل مکرون ساعتی بعد از اعلام خروج آمریکا از برجام با رئیس‌جمهور ایران تماس گرفت و برای سفر به تهران اعلام آمادگی کرد. مکرون هفته قبل نیز با روحانی تماس تلفنی داشت و پس از آن بود که زمزمه سفر او به ایران به گوش رسید، به‌خصوص اینکه 2هفته قبل هم مشاور او به‌صورت چراغ خاموش به تهران سفر کرده بود. برخی منابع فاش کرده‌اند که مکرون توانسته ‌مقدمات ارائه یک بسته پیشنهادی به ایران را فراهم کند؛ بسته‌ای که یک ضلع آن لغو برخی تحریم‌های آمریکا‌ست که گفته می‌شود مورد موافقت دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا قرار گرفته است.

ترامپ 2روز قبل در اوزاکای ژاپن با اشاره به دیدارش با مکرون گفته بود او را برای دیدار با مقامات ایران تشویق کرده است.  رئیس‌جمهور فرانسه امیدوار است با لغو برخی تحریم‌های ایران به‌خصوص در زمینه نفت و پولی و بانکی، موافقت تهران را هم برای مذاکره درباره موضوعات منطقه‌ای و هسته‌ای جلب کند. ایران البته پیش‌تر درباره موضوعات منطقه‌ای با اروپا گفت‌وگو‌هایی را ترتیب داده و در رابطه با موضوع هسته‌ای نیز برجام را چارچوب مذاکره می‌داند. مقامات ایران در عالی‌ترین سطح، برجام را شاخصی برای هرگونه مذاکره درباره موضوعات دیگر توصیف کرده‌اند.

 با این حال، به‌نظر می‌رسد برخلاف سفر آبه شینزو نخست وزیر ژاپن به تهران که فاقد پیشنهاد عملیاتی محتوایی بود، امانوئل مکرون با یک بسته محتوایی قصد سفر به تهران را کرده است. ایران و فرانسه در دو سه‌ماه اخیر 2بار به‌صورت مکتوب با هم تبادل پیام داشته‌اند که پیام مکرون از طریق مشاور او به تهران رسیده و پیام ایران نیز از طریق بهرام قاسمی، سفیر ایران تسلیم مقامات پاریس شده است.

اما مهم‌ترین سیگنال مثبت از طرف فرانسوی‌ها زمانی به تهران ارسال شد که امانوئل مکرون برخلاف مواضع قبلی که بعضا لحنی تند داشت، اعلام کرد حتی اگر ایران برجام را نقض کند، اروپا پروسه تحریم را کلید نخواهد زد.

این پیام مکرون در حالی بود که 3کشور اروپایی فرانسه، انگلیس و آلمان 10روز قبل یک پیام تهدید‌گونه به ایران ارسال کردند که اعتراض مقامات کشورمان را به‌دنبال داشت. در بین مقامات اروپایی که به ایران آمده‌اند، انگلیسی‌ها مواضع تند‌تری داشته‌اند که کمال خرازی و مسئولان وزارت خارجه در دیدار با آنها لحن تندی از خود نشان دادند.

روز جمعه نشست کمیسیون مشترک برجام در حالی برگزار شد که مذاکره‌کننده ایرانی حاضر در نشست آن را مثبت و رو به جلو خواند و حالا نگاه‌ها به تهران است تا هیأت عالی نظارت بر برجام نتایج جلسه وین را بررسی و درباره آن تصمیم‌گیری کند. در تازه‌ترین موضع‌گیری فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفته است که اینستکس در حال پردازش نخستین تراکنش خود است؛ موضوعی که البته در روزهای اخیر بسیار تکرار شده است.