ترافیک‌های جاده‌ای؛ قابل پیش‌بینی و پیشگیری

گلبهار کیامنش | خبرنگار 


تقویم ساده روی میز، اطلاعات بسیاری به صورت آشکار و پنهان در برگ‌های کوچکش نهان کرده است. جشن‌های نوروز، اعیاد ملی و مذهبی و... از جمله این اطلاعات است.
 با این حال یکی از اطلاعاتی که در صفحه‌های قرمزرنگ تقویم نوشته نشده، اما به روشنی خوانده می‌شود، ترافیک سنگین در روزهای به خصوصی از سال است که در تقویم سالانه کشور به رنگ قرمز چاپ شده است. 

این پدیده مربوط به امروز و دیروز نیست، بلکه سال‌های سال است که با فرارسیدن روزهای تعطیل می‌توان حدس زد که قطاری از خودروها با رانندگانی عجول و کم‌حوصله در جاده‌های برون‌شهری شکل می‌گیرد. فاجعه آن‌جاست در برخی از روزها که در برگ‌های تقویم به رنگ قرمز نوشته شده، حوادث جاده‌ای نیز رخ می‌دهد که ممکن است با مرگ سرنشینان خودرو همراه شود.

 پرسش این است اتفاقی که به همین سادگی قابل پیش‌بینی است، چرا پیوسته بی‌کم و کاست تکرار می‌شود؟ البته اقدامات پلیس راه معمولا هوشمندانه و دقیق است. ماموران راهنمایی و رانندگی هر آنچه در توان دارند، برای مهار چنین رویداد‌هایی به ‌کار می‌گیرند، اما گاهی ابعاد ماجرا چنان وسیع است که اقدامات پیشگیرانه هم اثر ندارند.

 برای نمونه پلیس راه مازندران و گیلان برای مدیریت جاده هراز  که در روزهای تعطیل ماه جاری با ترافیک زودهنگام روبه‌رو شد، دوشنبه شب گذشته اقدام به یک طرفه کردن آن کرد، اما با وجود اقدامات پیشگیرانه پلیس در بزرگراه‌های کشور، هنوز اجرای چنین برنامه‌هایی با مشکل مواجه است.

با گذشت 7 سال از طرح «پرداخت الکترونیکی عوارض آزادراهی» مسئولان حوزه راه هنوز نتوانسته‌اند مسافران در مسیرهای مورد استفاده از این باجه‌ها را به‌خصوص در روزهای پرتردد از چالش‌های ترافیکی نجات دهند.

 طرح پرداخت الکترونیکی عوارض آزادراهی، اولین‌بار در سال ۹۱ به بهانه ساخت و بهره‌برداری از آزادراه تهران-پردیس به اجرا درآمد، اما قرار بود که شکل سنتی دریافت عوارض برای تحقق ۴ هدف مهم از جلوی پای خودروهای عبوری برداشته و شیوه عوارض‌گیری با حذف باجه‌ها و شارژ اعتباری خودروها به همراه کنترل هوشمند اعتبار هر خودرو، از طریق دوربین و بدون نیاز به توقف در میانه آزادراه، مدرن‌سازی شود. 

مطابق آنچه مسئولان اعلام کردند این ۴ هدف شامل حذف موانع ترافیک‌زا از جاده‌ها، سهولت و کاهش زمان سفر، کاهش تصادفات و ایجاد شفافیت در وصول عوارض بود، اما وضعیت آزادراه‌ها به‌خصوص در مسیرهایی که طی روزهای خاصی از سال، حجم تردد خودرو در آنها چند برابر می‌شود، نشان از ناکامی در مدرن‌سازی شکل عوارض‌گیری دارد.

باجه‌های عوارضی در برخی مسیرها هنگام نوروز، تعطیلات چند روزه مناسبتی و همچنین تابستان به کانون ترافیک مقطعی و محل اتلاف وقت مسافران تبدیل می‌شوند. 

در همین تعطیلات اخیر در آزادراهی که جوان‌ترین جاده برون‌شهری در مقایسه با سایر جاده‌های کشور به حساب می‌آید، توقف اجباری گردشگران شهرهای شمالی پشت باجه‌های اخذ عوارض، یک پرسش مهم در ذهن مسافران ایجاد کرد؛ این‌که چرا هنوز شیوه عوارض‌گیری تغییر مثبتی نکرده است؟ 

مدیران دولتی اواخر سال گذشته از طرح تجهیز 4 آزادراه به سامانه پرداخت الکترونیکی عوارض برای تردد خودروها در نوروز ۹۸ خبر دادند. هرچند این طرح به شکل کامل به اجرا درنیامد، اما اخطارهای اسفندماه دست‌اندرکاران سبب شد تعداد قابل‌توجهی از رانندگان خودروهای شخصی، اقدام به خرید کارت‌های الکترونیکی پرداخت عوارض کنند.

  اکثر رانندگان انتظار دارند مثل سال‌های گذشته مجبور به توقف برای پرداخت عوارض نشوند، اما وضعیت موجود در آزادراه‌ها، پاسخ نامناسبی به این انتظار عمومی است که می‌تواند میزان مشارکت مردم را در طرح‌های بعدی مسئولان کاهش دهد.