زیست بوم
انواع آلودگی‌ها در کمین آب‌های ساحلی بوشهر
فعالیت‌های صنعتی، محیط زیست دریایی خلیج فارس را با چالش روبه‌رو کرده است
رئیس مرکز اقیانوس‌شناسی و علوم جوی استان بوشهر گفت: به دنبال رشد فعالیت‌های صنعتی در طول خط ساحلی، محیط‌های ساحلی و محیط زیست دریایی به طور قابل توجهی در معرض آلودگی‌های مختلف قرار گرفته‌اند. به گزارش ایرنا، «مریم قائمی» افزود: اهمیت دریاها و اقیانوس‌ها در حمل و نقل، شیلات، تأمین انرژی، برخورداری از منابع عظیم معدنی و سهم آنها در برقراری توازن زیست‌محیطی بر همگان آشکار است.
وی ادامه داد: مناطق ساحلی افزون بر این‌که منبع مهمی برای برخی فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی نظیر آبزی‌پروری، صیادی و صنعت گردشگری هستند بر اثر فعالیت‌های انسانی تغییرات زیادی متحمل می‌شوند.
روزی برای اقیانوس‌ها و دریاها
هر سال روز جهانی اقیانوس‌ها و دریاها با هدف یادآوری نقش‌های اساسی دریاها و اقیانوس‌ها در زندگی روزانه تک‌تک ساکنان کره زمین، اطلاع‌رسانی به مردم در مورد تأثیر اقدامات انسانی بر دریاها و ایجاد یک حرکت جمعی در بین آحاد جامعه برای مدیریت پایدار اقیانوس‌ها و دریاهای جهان گرامی داشته
می‌شود.
مرکز اقیانوس‌شناسی خلیج فارس (بوشهر) به مناسبت گرامی‌داشت این روز، با برگزاری فراخوان و دعوت از عموم مردم، مسئولان و فعالان محیط زیست، برنامه پاک‌سازی بخشی از سواحل شهر بوشهر را با شعار «با همدیگر می‌توانیم از دریاها و اقیانوس‌هایمان محافظت کنیم» اجرا کرد.
قائمی اظهار کرد: آلودگی اقیانوس‌ها مشکل بزرگی است که هم بر اقیانوس و هم بر سایر بخش‌های زمین تاثیر می‌گذارد و به طور مستقیم موجودات زنده اقیانوسی و به طور غیرمستقیم سلامتی انسان را تهدید می‌کند.
رئیس مرکز اقیانوس‌شناسی و علوم جوی استان بوشهر گفت: خصوصیت نیمه‌بسته بودن خلیج فارس همراه با پایین بودن میزان جابه‌جایی و تبادل آب با اقیانوس هند، کمبود میزان بارندگی سالانه و کافی نبودن آب‌های ورودی به محیط همراه با تبخیر بیش از اندازه آب به طور طبیعی ظرفیت خلیج فارس را در زمینه پخش و پراکندگی و خودپالایی آلودگی‌ها محدود کرده است.
قائمی افزود: انواع اصلی آلاینده‌های دریایی عبارتند از: آلودگی مواد نفتی، آفت‌کش و علف‌کش‌ها، فلزات سنگین، فاضلاب‌ها و پساب‌های شهری و صنعتی و گازهای گلخانه‌ای اصلی‌ترین آلاینده‌های دریایی هستند که تأثیر مخربی بر گونه‌های آبزی خلیج فارس
دارند.
وی ادامه داد: آلودگی‌های نفتی و گسترش نفت و پوشاندن سطح آب موجب کاهش در انتقال نور و کاهش میزان اکسیژن محلول در آب می‌شود و در نهایت، منجر به خفگی و مرگ و میر آبزیان می‌شود. علاوه بر این، در صورتی که آلودگی از طریق جریانات آب و امواج به ساحل آورده شود مناطق حساس ساحلی مانند جنگل‌های حرا، آب‌سنگ‌های مرجانی، زیستگاه‌های پرندگان و لاک‌پشت‌ها و علف‌های دریایی نیز در معرض خطر آلودگی قرار می‌گیرند.
ورود سموم به آب‌های ساحلی
قائمی گفت: سموم و کودهای مصرفی در کشاورزی که از طریق آب باران شسته می‌شوند و به دریا می‌ریزند و مزارع کشت ماهی آزاد و پرورش میگو عامل مهمی در ورود مستقیم مقادیر قابل‌ملاحظه‌ای از سموم به آب‌های ساحلی هستند.
رئیس مرکز اقیانوس‌شناسی و علوم جوی استان بوشهر افزود: ورود این نوع آلاینده‌ها به آب دریا باعث افزایش مواد مغذی نیتروژن و فسفر در آب می‌شود که منجر به رشد بیش از حد جانداران آبزی و جلبک‌ها می‌شود، به طوری که افزایش بیش از حد این موجودات باعث کمبود اکسیژن در آب و به خطر افتادن حیات موجودات دریایی مثل ماهی‌ها می‌شود.
وی با اشاره به این‌که فلزات سنگین از جمله جیوه با تجمع زیستی در بدن آبزیان وارد زنجیره غذایی انسان می‌شود یادآور شد: تخلیه فاضلاب‌ها و پساب‌های شهری و صنعتی باعث آلودگی آب دریا توسط میکروارگانیسم‌های بیماری‌زا و تغییر شاخص‌های مطلوب فیزیکی و شیمیایی آب می‌شود و سلامت و کیفیت محیط زیست دریایی را به خطر می‌اندازد و موجبات تلفات موجودات آبزی را فراهم می‌آورد.
قائمی اضافه کرد: آلودگی‌های یادشده با ایجاد لایه نازکی بر سطح آب علاوه بر تاثیرگذاری بر چشم‌اندازهای ساحلی، باعث انقراض برخی آبزیان می‌شود و اجتماعات مرجانی، جنگل‌های حرا، زیستگاه‌های ساحلی و دریایی را به‌تدریج نابود می‌کند.
این مقام مسئول گفت: گازهای گلخانه‌ای تولیدشده از فعالیت‌های انسانی و صنعتی که توسط بارندگی وارد دریاها می‌شود، با اسیدی کردن دریاها آثار عمیقی بر موجودات زنده دریایی که دارای غشای آهکی (یا کلسیم کربنات) هستند، مانند صدف، مرجان و جوجه‌تیغی دریایی خواهد داشت.
خطرات ریزپلاستیک‌ها
وی افزود: علاوه بر آلودگی‌های ذکرشده، امروزه تاثیر ورود پلاستیک‌ها و ریزپلاستیک‌ها به دریا نگرانی بسیار زیادی به وجود آورده است، طوری که در کنار تغییرات اقلیمی و از بین رفتن تنوع زیستی، در حال حاضر زباله‌های دریایی و آلودگی پلاستیکی یکی از بزرگ‌ترین نگرانی‌های زیست‌محیطی محسوب می‌شوند.
قائمی اظهار کرد: زباله‌های دریایی نه‌تنها تهدید‌کننده حیات وحش و اکوسیستم‌ها، بلکه تهدیدی برای سلامتی و معیشت انسان‌ها نیز هستند، طوری که مواد سمی نشت‌کرده از پلاستیک‌ها می‌تواند در بدن موجودات زنده وارد شود و یا از طریق زنجیره غذایی از یک جاندار به جانداری دیگر منتقل شود.
وی گفت: جدیدترین مطالعه سازمان مدافع محیط زیست «صلح سبز» آمار هشداردهنده‌ای فاش کرده است که نشان می‌دهد بیش از ۹۰ درصد نمک‌ها حاوی مقادیر قابل توجهی ریزپلاستیک است، به طوری که هر انسان در طول سال به همراه مصرف نمک خوراکی تقریباً ۲ هزار ریزپلاستیک را می‌بلعد. طبق گزارش انجمن اقتصاد جهانی، ادامه روند کنونی تولید و استفاده از پلاستیک‌ها باعث می‌شود تا سال ۲۰۵۰ تعداد پلاستیک‌های اقیانوسی از ماهی‌ها بیشتر شود که می‌توان ریزپلاستیک‌ها را برای محیط زیست دریایی مانند یک بمب ساعتی تلقی کرد.
رئیس مرکز اقیانوس‌شناسی و علوم جوی استان بوشهر افزود: با توجه به تاثیرات مخرب ریزپلاستیک‌ها، «به حداقل رساندن تولید پلاستیک و جایگزین کردن محصولاتی که به محیط زیست آسیب نرسانند» و «پرهیز از رهاسازی پلاستیک در طبیعت» ضروری به نظر می‌رسد.
تنوع گونه‌های خلیج فارس
رئیس مرکز اقیانوس‌شناسی و علوم جوی استان بوشهر گفت: خلیج فارس با وجود تمام مشکلات محیطی و اقلیمی‌ای که بر آن حاکم است از تنوع زیستی زیادی برخوردار است و بیش از ۹۰ پرنده و تنوع زیادی از پلانکنتون‌ها در این پهنه آبی وجود دارد.
قائمی اضافه کرد: بیش از ۵۰ گونه آب‌سنگ مرجانی در خلیج فارس و دریای عمان وجود دارد که حدود ۸ درصد از کل آب‌سنگ‌های مرجانی جهان را تشکیل می‌دهد. همچنین جنگل‌های مانگرو، لاک‌پشت‌های دریایی، نهنگ‌ها، دلفین‌ها، انواع کوسه‌ماهی‌ها و اسبک‌ماهی‌ها از دیگر گونه‌های جانوری خلیج فارس است.
وی گفت: همچنین اشکال آب‌شناختی مختلف از قبیل مصب‌ها، خورها، خلیج‌های کوچک و تالاب‌های ساحلی از جمله ویژگی‌های خلیج فارس است. قائمی افزود: معتقدیم آگاه‌سازی مردم و فرهنگ‌سازی در زمینه حفظ محیط زیست مهم‌ترین اقدام است، یعنی با این موضوع به شکلی برخورد شود که محیط زیست جزو دغدغه‌های روزانه و اولویت‌های مردم قرار گیرد. وی با بیان این‌که ارتقای دانش دریایی آحاد جامعه ضروری است یادآور شد: در همین راستا مرکز اقیانوس‌شناسی و علوم جوی استان بوشهر آمادگی دارد دوره‌های «دانش پایه اقیانوسی» ویژه دبیران آموزش و پرورش را در این استان برگزار کند.
قائمی گفت: مرکز اقیانوس‌شناسی و علوم جوی استان بوشهر تاکنون چندین نمایشگاه دریایی دانش‌آموزی برگزار کرده است که تاثیر بسیاری بر افزایش آگاهی دانش‌آموزان در مورد مسائل دریایی و محیط زیستی داشته است.
