زیر ساخت های نامتوازن گردشگری در اردبیل

پوپک قاسمی | اردبیل- خبرنگار:


سرعین و مشگین‌شهر به دلیل برخورداری از زیر ساخت‌های گردشگری فاصله قابل‌توجهی از دیگر شهرهای گردشگرپذیر استان اردبیل دارند؛ مساله‌ای که به تعبیر کارشناسان، با وجود ظرفیت‌های قابل توجه در دیگر شهر‌ها آسیبی جدی برای گردشگران استان به‌شمار می‌رود. 


فاصله زیادی در توسعه گردشگری 

هر سال فصل گردشگری اردبیل با تعطیلات نیمه خرداد استارت می‌خورد. امسال نیز مانند سال‌های گذشته شاهد حضور و استقبال گردشگران از مناطق دیدنی استان بودیم. هرچند این حضور و ظرفیت گردشگری برای استان رضایت‌بخش است، اگر آسیب‌شناسی از نقاط ضعف گردشگری استان انجام نشود، در آینده نمی‌توان افقی روشنی برای توسعه گردشگری این منطقه متصور شد. 

این در حالی است که طبق اظهارات مسئولان قرار است اردبیل بر فراز قله گردشگری کشور در افق 1400 معرفی شود که البته دوقطبی بودن گردشگری استان به عنوان آسیب‌ و مانعی برای رسیدن به این افق عنوان می‌شود؛ به این معنا که اغلب گردشگران اردبیل را با سرعین و مشگین‌شهر می‌شناسند. این دو شهرستان فاصله زیادی در توسعه گردشگری با دیگر شهرستان‌های استان دارند، آن هم در حالی که استفاده از ظرفیت روستاها و دیگر جاذبه‌ها می‌تواند در فصل پرازدحام گردشگری نجات‌بخش میزبان و مهمانان باشد، اما شهرهای مملو از جمعیت و روستاهای اردبیل همچنان در سکوت به سر می‌برند.


استفاده نشدن از ظرفیت‌های متنوع

کارشناس ارشد گردشگری و تورلیدر استان در مورد آسیب‌شناسی گردشگری اردبیل اظهار می‌کند: امروزه در دنیا گردشگری را به عنوان صنعتی نجات‌بخش، پول‌ساز و سود‌آور می‌شناسند، اما این سود در صورتی نصیب میزبان می‌شود که توانایی رو به رشد جذب گردشگران را از تمام ظرفیتش داشته باشد. در اردبیل تاکنون از همه ظرفیت‌های متنوع استان استفاده نشده است. 

«وحید دانشگر» می‌افزاید: برای جذب گردشگر، سیاست‌های کلانی در نظر گرفته می‌شود و از سرمایه‌گذاران برای تامین زیرساخت‌های لازم و اجرای ایده‌های نوین در جذب گردشگر با بسته‌های تشویقی حمایت می‌شود تا رونق هر چه بیشتر جذب گردشگر (در انواع مختلف) باعث اشتغال و درآمدزایی برای مردم منطقه شود.

وی عنوان می‌کند: هرچند گاه برخی ظرفیت‌های موجود مانند بافت خاص روستایی یا یک رسم سنتی باعث جذب گردشگر می‌شود، اجرای ایده گردشگری مانند راه‌اندازی بازارچه خاص یا ایجاد مجتمع‌های تفریحی مانند آنچه در مشگین‌شهر اتفاق افتاده است گردشگران را مجذوب خود می‌کند.


نیاز به ایده‌های بکر گردشگری

دانشگر عنوان می‌کند: برای جذب گردشگر نیازی به ایده‌های گران و سرمایه‌گذار آن‌چنانی با تخریب منابع طبیعی نیست. گاه یک ایده خیلی ساده و کوچک چنان توفیقی نصیب منطقه میزبان می‌کند که سیل ارز و ورود سرمایه‌های اقتصادی به آن منطقه بی‌حساب می‌شود. 

وی با تاکید بر نبود شناخت و برنامه‌‌ریزی اصولی در عرصه گردشگری استان اظهار می‌کند: در حال حاضر، آنچه قربانی گردشگری اردبیل می‌شود تخریب محیط ‌زیست بکر استان است. شهرهایی مانند سرعین که می‌توان در آنها با کمترین هزینه و با توجه به موقعیت‌های بکر جغرافیایی و فرهنگی و جاذبه‌های خاص شهری، تاریخی و طبیعی، گردشگری درآمد‌زا داشت با انقلاب ساخت‌وسازها به ویرانه‌های مدرن برای گردشگرانی تبدیل شده‌اند که به دنبال آرامش هستند و مطمئنا جاذبه ساختمانی این استان دلیل انتخاب این منطقه برای گردشگری نبوده است.


آسمان‌خراش‌ها؛ جایگزین چادرهای عشایری

یکی از اهالی سرعین می‌گوید: شهر توریستی سرعین با توجه به موقعیت جغرافیای زیبایی که در دامنه سبلان دارد، مورد بی‌مهری قرار گرفته است. ساخت‌و‌ساز بی‌رویه جای فضای دنج و پر از آرامش آن را گرفته است که در صورت تداوم آن طولی نمی‌کشد که جاذبه بکر بودن خود را در دامنه سبلان از دست می‌دهد، در حالی که گردشگران دوست دارند در این شهر نشانه‌هایی از ییلاق عشایر را ببیند و چادر عشایری جاذبه بیشتری از ساختمانی شیشه‌ای و بتونی برای گردشگران دارد.

«مرجان حاتمی» می‌افزاید: هرچند شاید در حال حاضر حضور گردشگر رضایت‌بخش باشد، در طولانی‌مدت این شهر با این روند جاذبه خود را از دست می‌دهد، در حالی که می‌توان با رونق گردشگری روستایی و بوم‌گردی، هم فشار ساخت‌و‌ساز در مرکز شهر را کم کرد و هم از ازدحام جمعیت در اوج فصل گردشگری مانند روزهای گذشته جلوگیری کرد. این شهروند با بیان این‌که در روزهای گذشته مسافران از شلوغی شهر سرعین کلافه شده بودند عنوان می‌کند: اگر این ازدحام جمعیت با گردشگری مناطق مختلف توزیع شود، باعث رضایت بیشتر مسافران و حضور مجدد می‌شود که باید در برنامه‌های گردشگری استان قرار بگیرد.


زنگ خطر گردشگری استان

کارشناس ارشد مدیریت دولتی هم عنوان می‌کند: در حال حاضر، با توجه به آمار اعلام‌شده و حضور بیش از چند صد هزار نفری گردشگران باید بیش از ۱۰ هزار میلیارد ریال گردش مالی در شهر سرعین به وجود می‌آمدکه به خاطر تمرکز روی به آب‌‌گرم سرعین محقق نشده است، زیرا منابع جذب گردشگر شهری از سوی برخی‌ها تخریب شده و از بین رفته است و  گردشگران در ازدحام جمعیت اقامت بسیار کمی در این شهر دارند.

«زهرا لطفی» ادامه می‌دهد: این خود زنگ خطری برای صنعت گردشگری استان است که اگر مسئولان در سیاست‌های کلان خود در این زمینه به جلوگیری از تخریب منابع طبیعی شهری و روستایی و احیای سنت‌های گذشته با هدف موزه زنده برای جذب گردشگر در هر نوع- فرهنگی، تاریخی و طبیعی- توجه نکنند و برنامه‌های دقیق و هدفمندی ارائه ندهند، همه تلاش‌ها بیهوده خواهد بود، زیرا این واقعیتی است که گردشگر برای آرامش سفر می‌کند و پول خرج می‌کند.


حمایت از ایده‌های گردشگری 

مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اردبیل با بیان این‌که در یک سال گذشته توانستیم جاذبه‌های گردشگری استان را در سطح بین‌المللی معرفی کنیم، اظهار می‌کند: فعالیت‌های زیربنایی و زیرساختی گردشگری تا سال 1400 ادامه خواهد داشت تا بتوانیم شعار «اردبیل 1400 بر قله گردشگری ایران» را تحقق بخشیم.

«نادر فلاحی» درباره انتقادات مطرح‌شده به گردشگری تک‌قطبی یا دوقطبی اردبیل عنوان می‌کند: در گذشته، گردشگری اردبیل یکی از محورهای توسعه اقتصادی قلمداد می‌شد، اما ابعاد جدیدی به این توانمندی افزوده شده و تنوع گردشگری اردبیل پاسخگوی تمامی سلایق است. پروژه‌های متنوعی در سه بخش میراثی، صنایع دستی و گردشگری در حال اجراست که تا سال 1400 نیز به عنوان افق توسعه گردشگری ادامه خواهد داشت.

وی تاکید می‌کند: در واقع تعریف پروژه‌های زیربنایی بر اساس نیاز استان، مطالبات مردمی و توانمندی‌های موجود بوده تا بتوانیم بسته کامل و متنوعی از سفر برای تمامی سلایق ترتیب دهیم. شکستن رکورد ورود مسافر و گردشگر به اردبیل در تعطیلات عید فطر امسال در مقایسه با مدت مشابه سال قبل نتیجه اقدامات صورت‌گرفته است و به دنبال ارائه سیمای جدیدی از توانمندی‌های استان هستیم. 

این مسئول به مهم‌ترین اقدامات خروج از وضعیت تک‌فصلی و معرفی مسیر جدید گردشگری از شمال تا جنوب استان اشاره و عنوان می‌کند: با اجرای 85 جشنواره در قالب جشنواره‌های «زمستان بیدار» توانمندی اردبیل در گردشگری زمستانی معرفی شد. بعد از سرعین هم شهرهای مشگین‌شهر و خلخال به عنوان قطب دوم و سوم گردشگری استان اردبیل معرفی شده‌اند. 

مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان با اشاره به بازتعریف قابلیت‌های شهرهای هیر و سردابه به عنوان قطب‌های مکمل گردشگری در استان بیان می‌کند: از مشارکت سرمایه‌گذاران و ایده‌های نوین گردشگری در همه شهرستان‌های استان استقبال و حمایت می‌کنیم تا توسعه گردشگری استان وزنی متوازن در همه شهرستان‌ها داشته باشد. حضور سرمایه‌گذار پروژه گردشگری «هیرلند» هم هم بر اساس چنین حمایت‌هایی صورت گرفته است و بهره‌برداری از پل معلق تمام‌شیشه‌ای هیر می‌تواند در معرفی این توانمندی موثر باشد. 

فلاحی با بیان این‌که شهر اردبیل هم با توجه به پیست‌های اسکی در حال ساخت می‌تواند به عنوان استان پیست‌های اسکی شناخته شود، اظهار می‌کند: مرکز استان به دلیل برخورداری از چنین ظرفیت‌هایی، می‌تواند در حوزه گردشگری ورزشی توسعه قابل توجهی داشته باشد. در بخش گردشگری آداب و رسوم نیز برگزاری موفقیت‌آمیز جشنواره «کوچ عشایر» موجب شد اردبیل به عنوان پایلوت جشنواره‌های کوچ عشایر معرفی شود.


مشگین‌شهر؛ موفق در توسعه گردشگری

رئیس میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان مشگین‌شهر از افزایش میزان ماندگاری مسافران در ایام تعطیلات عید فطر از یک روز به چهار روز خبر می‌دهد. «ایمانعلی ایمانی» با بیان این‌که اقامت گردشگران و مسافران شهرستان مشگین‌شهر در ایام تعطیلات عید فطر امسال نسبت به سال گذشته حدود ۲۰ درصد افزایش پیدا کرده است می‌افزاید: گام‌های توسعه گردشگری این شهرستان که از چند سال پیش در تکاپو است، این روزها به نتایج شیرینی رسیده است. البته تلاش برای رسیدن مشگین‌شهر به جایگاه شایسته در توسعه گردشگری همچنان ادامه دارد.