تخصیص قطره‌چکانی بودجه‌های حفاظت ازگونه‌های در خطر انقراض

معاون محیط طبیعی سازمان حفاظت محیط‌زیست با بیان اینکه ۱۳۰۰ گونه مهره‌دار در کشور شناسایی شده است، می‌گوید: برای تهیه و اجرای برنامه عمل حفاظت از ۴۶گونه جانوری در معرض خطر تهدید و انقراض کشور به اعتباری بالغ بر ۴۰۰میلیارد تومان نیاز است اما از سنوات گذشته، تاکنون کمتر از ۵ درصد اعتبارات مورد نیاز محقق شده است.
تخصیص قطره‌چکانی اعتبارات دولتی برای حفاظت از تنوع زیستی کشور در حالی رخ می‌دهد که 20 سال پیش برنامه اقدام ملی حفاظت از تنوع زیستی از سوی سازمان محیط‌زیست با مشارکت دستگاه‌ها تهیه و توسط دولت ابلاغ شد اما در این دو دهه اخیر تنها روند تخریب زیستگاه‌ها و نابودی گونه‌ها شدت گرفت و تنوع زیستی ایران از حداقل اعتبارات حفاظتی و مدیریتی برخوردار بوده تا جایی‌که حالا معاون محیط‌زیست طبیعی سازمان محیط‌زیست می‌گوید تنها 5درصد اعتبارات مورد نیاز برای اجرای برنامه‌های حفاظتی 46گونه در خطر انقراض تخصیص یافته است.

حمید ظهرابی با اشاره به ضرورت انجام مطالعات ارزیابی اثرات زیست‌محیطی در پروژه‌های بزرگ عمرانی به ایلنا می‌گوید: این موارد ازجمله تکالیف دستگاه‌های توسعه‌ای است که سازمان حفاظت محیط‌زیست وظیفه بررسی این مطالعات و نظارت بر اجرای تعهدات دستگاه‌های توسعه‌ای درباره ملاحظات محیط‌زیستی در اجرای پروژه‌ها را دارد. ظهرابی خاطرنشان می‌کند: ما معتقدیم این وظایف جز با مشارکت مردم حاشیه‌نشین زیستگاه‌ها و ذینفعان اصلی قابل انجام نیست؛ از همین رو این معاونت در دوره فعلی، «همراستا کردن» امر حفاظت را با منافع مردم محلی در دستور کار خود قرار داده است. به این معنا که باید به جامعه، به‌خصوص ذینفعان اصلی این موضوع را عملا نشان دهیم که بهره‌برداری پایدار از منابع بدون آسیب به آنها منجر به سود اقتصادی پایدار خواهد شد. خوشبختانه در مواردی که به‌عنوان پایلوت آغاز کردیم، همچون حفاظت مشارکتی پارک ملی گلستان یا قرق‌های اختصاصی شاهد موفقیت‌هایی بودیم. با این حال موفقیت جدی در این زمینه به سرعت و سادگی قابل حصول نیست، تغییر فرهنگ حفاظت، پایدارسازی حفاظت و بهره‌برداری فرایندی طولانی‌مدت و تدریجی است.

به گفته او، در ایران تاکنون بیش از ۱۳۰۰ گونه مهره‌دار شناسایی شده و آنطور که همکاران ما در وزارت جهادکشاورزی اعلام کرده‌اند، تعداد گونه‌های گیاهی شناسایی شده، بیش از ۸۰۰۰ گونه است. براساس فهرست سرخ اتحادیه جهانی حفاظت (IUCN)، از میان مهره‌داران ایران، ۸۷ گونه در رده‌های مختلف منقرض‌شده، بحرانی، درمعرض خطر و آسیب‌پذیر قرار دارند. تنها 2 زیرگونه «ببر هیرکانی» و «شیر ایرانی» تاکنون در طبیعت ایران منقرض شده‌اند که انقراض آنها مربوط به بیش از 6دهه قبل است. درنای سیبری نیز که از چند دهه قبل با کاهش شدید جمعیت روبه‌رو بوده، هم‌اکنون تنها یک نر از آن باقی مانده است. گوزن زرد ایرانی در طبیعت منقرض شده، اما از سال‌های پیش از انقلاب تاکنون جمعیت نسبتا مناسبی از آن در شرایط اسارت تکثیر شده‌اند، ولی هنوز برنامه معرفی مجدد آن به طبیعت غیر از جزیره اشک اجرا نشده است که دلیل اصلی آن نبود زیستگاه مناسب و امن برای آن در زیستگاه طبیعی است.

ظهرابی تأکید کرد: در همین رابطه تاکنون برنامه عمل حفاظت از ۱۰گونه جانوری شامل پلنگ، گوزن زرد، خرس سیاه، خرس قهوه‌ای، تمساح پوزه کوتاه، غاز پیشانی سفید کوچک، میش مرغ، سمندر کوهستانی لرستان، سمندر آتشین و لاک‌پشت فراتی با استفاده از ظرفیت‌های کارشناسی درون سازمان و مشارکت دانشگاه‌ها، اساتید و سمن‌های زیست‌محیطی ذیربط تهیه شده و برای اجرایی شدن به استان‌های هدف ابلاغ شده است.