کشاورزی
سرانجام کشت برنج در اصفهان
کشت برنج در اصفهان همچنان ممنوع است و این طرح موافقان و مخالفان زیادی دارد
نفیسه زمانی‌نژاد| اصفهان- خبرنگار:
طرح ممنوعیت کشت برنج در اصفهان ادامه دارد و بسیاری از مسئولان با این طرح موافقند اما از سوی دیگر عده‌ای از نمایندگان و کارشناسان کشاورزی با استمرار چنین طرحی مخالف هستند، چراکه از یک طرف شرایط بارندگی امسال با دیگر سال‌ها تفاوت زیادی داشت و از سوی دیگر، به گفته این مخالفان، با فرض عملیاتی شدن این طرح، چندان تفاوتی بین مصرف آب برای برنج و سایر محصولات نیست.
احتمال لغو ممنوعیت کشت برنج
در سال ۹۳ «فرامک عزیزی» مدیر کل غلات و محصولات اساسی وزارت کشاورزی، طرحی را به منظور محدود کردن کشت برنج به استان‌های شمالی اعلام کرد و از توقف کشت این محصول کشاورزی در استان‌های جنوبی در یک بازه سه تا پنج‌ساله خبر داد. اما در روزهای اخیر همان مسئول احتمال لغو این ممنوعیت را اعلام کرد. وی با تاکید بر سال پرآبی که کشور آغاز کرده است می‌گوید: تصمیم برای کشت برنج در استان‌های جنوبی به کارگروه‌های هر استان سپرده شده است و با توجه به شرایط خوب بارندگی‌ها احتمال لغو ممنوعیت وجود دارد. گفتنی است که اعلام اجرای دوباره این طرح برای امسال همراه با افزایش بی‌سابقه قیمت برنج باعث شد برخی از کارشناسان تصمیم به رفع ممنوعیت کشت برنج در جنوب را ناشی از شرایط کنونی بازار و برای جلوگیری از کمبود بدانند.
بخش دیگری هم بر این باورند با توجه به خشکسالی‌ای که کشاورزان متحمل شدند، میزان کشت برنج در استان‌های غیرشمالی بدون اجرای این طرح کاهش یافته است و می‌توان با آموزش نحوه مصرف صحیح منابع آبی به کشاورزان، کشت برنج را به صورت کارشناسی‌شده ادامه داد. از طرفی، ممنوعیت بدون در نظر گرفتن طرح و پیشنهاد جایگزین اشتغال و معیشت، کشاورزان منطقه را با مشکلات عدیده‌ای روبه‌رو خواهد کرد.
رفع موانع کشت برنج در اصفهان
اصفهان از استان‌هایی است که کشت برنج در برخی نقاط آن پیشینه‌ای طولانی دارد، ولی در سال‌های اخیر به دلیل کم‌آبی،کشاورزانش برای کشت این محصول با محدودیت‌هایی مواجه شدند. اکنون با توجه به انتشار خبرهایی مبنی بر احتمال لغو ممنوعیت کشت و بارندگی‌های امسال، موضوع این است که کشت برنج در اصفهان قرار است با چه وضعیتی روبه‌رو شود. با وجود بارندگی‌ها و خوش‌بینی عده‌ای به رونق کشاورزی در استان، چنین احتمال می‌رفت که ممنوعیت کشت برنج لغو شود، ولی شنیده‌ها و خبرها حاکی از آن است که کشت برنج در اصفهان همچنان ممنوع است و البته منتقدان بسیاری هم دارد، چراکه این باور وجود دارد کشاورزی که کشت برنج انجام می‌دهد حقابه‌ای چندهزارساله دارد که با این حقابه می‌تواند برنج و ذرت و دیگر محصولات را کشت کند.
در این باره «اسفندیار امینی» دبیر اجرایی نظام صنفی کشاورزان استان اصفهان، می‌گوید: بر اساس ماده ۱۸ قانون توزیع عادلانه آب، کشاورزان برای کشت غله، صیفی و همچنین شلتوک‌کاری حقابه دارند و اعلام ممنوعیت کشت برنج غیرقانونی است.
وی توضیح می‌دهد: هر کشاورزی دارای حقابه است و آن را مطالبه می‌کند و طبق قانون نیز باید این حقابه تامین شود. به این ترتیب، منع کردن کشاورزان لنجان از کاشت برنج خلاف قانون است. این مسئول می‌افزاید: این‌که گفته می‌شود شلتوک‌کاری به آب زیادی نیاز دارد باید توجه داشت که مصرف آب شلتوک در همه مناطق کشور به یک میزان نیست، چون مقدار آب مصرفی برای شلتوک‌کاری در استان‌های شمالی کشور با نقاطی دیگر نظیر لنجان، خوزستان و فارس متفاوت است. در واقع بسیاری محصولات برای کشت در لنجان بیشتر از شلتوک‌کاری آب نیاز دارد.
مثلا مصرف آب برای برنج‌کاری و شلتوک‌کاری در لنجان از کاشت محصولاتی مانند ذرت، چغندر قند یا یونجه کمتر است. امینی خاطرنشان می‌کند: بنابراین در صورت اجرا شدن طرح ممنوعیت کشت برنج، چندان تفاوتی بین مصرف آب برنج و سایر محصولات نیست.
موقعیت ویژه زمین‌های لنجان
همچنین «زهرا سعیدی» نماینده مبارکه در مجلس، با اشاره به موقعیت خاص زمین‌های کشت برنج در منطقه لنجان که مرکز برنج‌کاری اصفهان به شمار می‌آید، می‌گوید: سطح کشت برنج در استان اصفهان با تلاش‌های مدیران وزارت نیرو از طریق کاهش پرداخت تسهیلات به کشاورزان و پر کردن چاه‌های آب کشاورزی طی 4 سال گذشته از 5 هزار هکتار به ۱۵۰۰ هکتار در سال جاری کاهش یافت. اما موضوع این است که چرا سخت‌گیری‌ها برای مدیریت آب فقط محدود به استان اصفهان می‌شود.
سخنگوی کمیسیون اقتصادی مجلس خاطرنشان می‌کند: آمایش سرزمین، مدل بومی زمین، نوع خاک و مدل کشت در فرایندهای علمی و استانداردهای وزارت جهاد کشاورزی هیچ جایگاهی ندارد. سطح آب در زمین‌های بستر زاینده‌رود به‌ویژه در شهرستان مبارکه به جز برنج اجازه کشت هیچ بذری را نمی‌دهد. در این زمین‌ها گندم و ارزن هم کاشته شد، اما به دلیل قرار گرفتن آب روی زمین زراعی ریشه این محصولات خفه شد و محصول آنها به بار ننشست.
وی خطاب به مسئولان وزارت جهاد کشاورزی بیان می‌کند: به نظر شما، در زمینی که سطح آب بالایی دارد چه نوع کشتی به جز برنج جوابگو است ؟ وقتی آب زاینده‌رود رها می‌شود و خواسته یا ناخواسته زمین‌هایی در بستر حریم رودخانه تا ارتفاع ۳۰ سانتی‌متری از آب اشباع می‌شود، چه محصولی به جز برنج که 500 سال است در این زمین‌ها کاشته می‌شود قابل کشت است؟
کشت جایگزین صرفه ندارد
«حسین محمدرضایی» رئیس انجمن حمایت از کشاورزان اصفهان، می‌گوید: اگرچه طرفدار کشت برنج در استان اصفهان نیستم، در صورتی که قرار باشد در استان‌هایی که کشت این محصول ممنوع شده برنجی کشت نشود تمام استان‌ها باید تمکین کنند، نه آن‌که فقط اجرای این طرح منحصر به اصفهان شود. وی اظهار می‌کند: کشاورزان از کشت‌های جایگزین راضی نیستند و این کشت‌ها جواب امرار معاش آنها را نمی‌دهد. برنج‌کاری سودی بهتر از غله‌کاری دارد و می‌توان گفت کشت غله صرفه اقتصادی برای کشاورزان خرده‌مالکی ندارد. هرچند هم دولت عنوان می‌کند که باید الگوی کشت را تغییر داد، باید گفت تغییر الگوی کشت شرایطی دارد و باید درآمدی داشته باشد.
