میراث جهانی
هشدار نسبت به تخریب محوطه جهانی شوش با احداث زیرگذر
رئیس سازمان میراث فرهنگی در نامه‌ای به وزیر راه‌وشهرسازی خواستار طرح جایگزین به جای احداث زیرگذر شد
محمد باریکانی/ خبرنگار
باستان‌شناس‌ها و اعضای جامعه باستان‌شناسی کشور در نامه‌ای به عباس آخوندی، وزیر راه‌وشهرسازی از او خواستند از تعرض به عرصه و حریم درجه یک و 2محوطه ثبت جهانی شده شوش جلوگیری کند.
این نامه پس از آن منتشر شد که از چند روز قبل عملیات اجرایی تعویض پل روگذر اندیمشک - شوش در حریم شهر باستانی شوش و تبدیل آن به زیرگذر آغاز شد و اکنون محوطه باستانی شوش پایتخت زمستانی هخامنشی‌ها مورد تعرض قرار گرفته است. همزمان با انتشار این نامه علی‌اصغر مونسان، رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کشور نیز در نامه‌ای به وزیر راه‌وشهرسازی پیشنهاد جایگزین به‌جای احداث زیرگذر در عرصه و حریم شوش را به عباس آخوندی، وزیر راه ارائه کرد. براساس این پیشنهاد، احداث کمربندی برای تردد امن و آسان خودروها به جای ایجاد زیرگذر در عمق عرصه و حریم شوش که دارای آثار تاریخی زیرسطحی است، مورد تأکید قرار گرفته است.
2نامه همزمان خطاب به وزیر راه‌وشهرسازی
مونسان خطاب به وزیر راه‌وشهرسازی نوشته است: «جاده سراسری اندیمشک - اهواز از عرصه ملی شهر باستانی شوش که امروز به مقصد جهانی گردشگری تبدیل شده است، عبور کرده و حدود 2دهه پیش نیز متأسفانه در ورودی این شهر (شوش) پل روگذر احداث شده است که منظر شهر باستانی شوش را مخدوش کرد. از این‌رو برداشتن این پل به مطالبه عمومی مردم شهر شوش تبدیل شده و از آنجا که هر گزینه جایگزین مشکل اساسی شهروندان این شهر و گردشگران را به لحاظ ایمنی حل نمی‌کند، ایجاد مسیر کمربندی به‌منظور هدایت مسیر ماشین‌آلات سنگین به بیرون شهر پیشنهاد می‌شود.»
رئیس سازمان میراث فرهنگی همچنین در نامه خود به وزیر راه‌وشهرسازی از او خواسته است که طرح مسیر کمربندی شوش با فوریت در دستور کار وزارت راه‌وشهرسازی قرار بگیرد.
براساس طرح در حال اجرا، زیرگذر شوش در عمیق‌ترین نقطه، 15متر عمق دارد و به شکل چهارراه است که جبهه شمالی آن با بیش از یک کیلومتر در محدوده حریم درجه یک و 2 شهر باستانی شوش قرار می‌گیرد، 2جبهه شرقی و غربی این چهارراه نیز با طول تقریبی 800 متر در مرز عرصه و حریم درجه یک شهر باستانی شوش و جبهه جنوبی چهارراه به طول تقریبی 700 متر در داخل عرصه شهر باستانی شوش و در عمق زمین احداث می‌شود. در نامه باستان‌شناس‌ها به وزیر راه‌وشهرسازی نیز آمده است که ساخت «زیرگذر» درون عرصه مجموعه میراث جهانی شوش، این شهر باستانی را در معرض آسیب جبران‌ناپذیر قرار داده و «جامعه باستان‌شناسی ایران» از وزارت راه‌وشهرسازی خواسته است تعرض و تجاوز به عرصه و حریم شهر باستانی شوش را متوقف کند.
جامعه باستان‌شناسی ایران اعلام کرده است که «پل روگذر در حال تغییر کاربری است و تأسیسات نیز درون عرصه و حریم باستانی مصوب ملی و جهانی قرار گرفته که مغایر با قواعد و ضوابط میراث فرهنگی و میراث جهانی است.»
محدوده «عرصه و حرایم حفاظتی شهر شوش» پس از سال‌ها انتظار در سال78 تعیین شد و در سال92 به تصویب سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری رسید. اکنون باستان‌شناس‌ها به عباس آخوندی، وزیر راه‌وشهرسازی متذکر شده‌اند که ضوابط محدوده عرصه و حرایم شهر باستانی شوش می‌بایست ملاک عمل نهادها و سازمان‌های تابعه دولت ازجمله وزارت راه باشد. باستان‌شناس‌ها در نامه خود به عباس آخوندی تأکید کرده‌اند که «مصرانه» می‌خواهند از بروز «فاجعه در کمین» محوطه باستانی شوش به‌عنوان یک میراث گرانسنگ بشری جلوگیری شود.
در نامه این جامعه به وزیر راه‌وشهرسازی آمده است: تعلل در پیشگیری از اقدام ویرانگر نه‌تنها خساراتی جبران‌ناپذیر بر میراث فرهنگی است که موجب بازتاب‌های منفی و وسیع جهانی می‌شود و وجهه کشور، ملت و دولت ایران را مخدوش می‌کند.
مخالفت صریح معاون میراث فرهنگی با احداث زیرگذر در عرصه و حریم شوش
محمدحسن طالبیان، معاون میراث فرهنگی کشور نیز در گفت‌وگو با همشهری با اشاره به نامه علی‌اصغر مونسان، رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری اعلام کرد: جلسه‌ای نیز در مورد فعالیت اخیر در محوطه باستانی شوش برگزار شد که نتیجه آن ارسال نامه طرح جایگزین احداث کمربندی به جای زیرگذر از سوی رئیس سازمان میراث فرهنگی برای وزیر راه‌وشهرسازی شد. به گفته معاون میراث فرهنگی، تردد خودروهای سنگین در عرصه و حریم محوطه باستانی شوش خطرات زیادی برای آثار زیرسطحی دارد که بهترین گزینه ایجاد کمربندی برای جلوگیری از تردد خودروهای سنگین در محدوده شوش است. او با استقبال از برچیدن پل روگذر شهر شوش که منظر محوطه باستانی شوش را نیز مخدوش کرده است، از وجود آثار زیرسطحی که در طرح احداث زیرگذر تخریب می‌شوند، خبر داد و اعلام کرد: احداث زیرگذر در حریم و عرصه محوطه ثبت جهانی شده شوش اقدام خوبی نیست چون آثار زیرسطحی را از بین می‌برد و از همان ابتدا نیز احداث کمربندی بهترین گزینه برای شوش و محوطه ثبت جهانی شده آن بود.
شهری که پیش از تخت‌جمشید بنا شد
مجموعه باستانی شوش، سال1394 در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شد. این محوطه، یک شهر باستانی با محوطه‌های اقماری است که در 2دوره عیلامی و هخامنشی بیش از چند سده پایتخت بود و در ردیف کهن‌ترین پایتخت‌های باستانی جهان قرار دارد. شواهد به‌دست آمده از یک دهکده مسکونی در محوطه باستانی شوش، 7هزار سال سکونت انسان در این بخش از ایران را تأیید کرد و تخمین زده می‌شود که برپایی شهر باستانی شوش به 4هزار سال پیش بازمی‌گردد. شاخص شوش یا همان تپه آکروپل نیز باستان‌شناس‌ها را به شواهدی از دوره‌های مختلف باستانی ایران رساند. از همین شهر است که هدایای مصریان با نقش و نگارهای هیروگلیف برای داریوش هخامنشی به‌دست آمد. می‌گویند پایه‌های شوش حتی پیش‌تر از تخت‌جمشید برپا شد و کاخ‌های تخت جمشید پس از کاخ و بناهای شوش برپا شدند.
