فصل کوچ عشایر به شهر سراب‌ها

سجاد سیف | نهاوند ـ خبرنگار:


هر سال با فرارسیدن فصل بهار دامداران و عشایر از مناطق قشلاق به سمت مناطق ییلاق کوچ می‎کنند. شهرستان نهاوند به عنوان شهر سراب‌ها به دلیل وجود رشته‌کوه‌های زاگرس و مراتع غنی و دره‌های پرآب میزبان کوچ عشایر است، اما کوچ زودهنگام و تکمیل نشدن پوشش گیاهی مراتع شهرستان می‌تواند به خاک و پوشش گیاهی این مناطق خسارت زیادی وارد کند. 


کنترل عشایر

رئیس اداره امور عشایری شهرستان نهاوند در گفت‌و‌گو با همشهری می‌گوید: عشایری که در این فصل از سال به شهرستان نهاوند کوچ می‌کنند به‌ صورت گذرا هستند و مجاز به حضور بیش از ۲۴ ساعت در این مکان‌ها نیستند. ۷ اکیپ ثابت و سیار در مناطق گردنه گاماسیاب، بره فراخ، سوله، گردنه تازناب و ورازانه فعالند و ورود و خروج دام‌ها به مراتع شهرستان و میزان بهره‌برداری از آنها را کنترل می‌کنند. 

سیدابوالقاسم بنی‌هاشمی از برگزاری جشنواره کوچ عشایر در شهرستان نهاوند خبر می‌دهد و می‌افزاید: در سال‌های اخیر خلأ برگزاری این جشنواره در شهرستان احساس می‌شد. با مساعدت فرماندار شهرستان و مدیرکل امور عشایری استان مقرر شد با تامین اعتبار، این جشنواره به میزبانی نهاوند در تابستان برگزار شود تا بتوانیم دستاوردها و توانمندی‌های جامعه عشایری را نشان دهیم و به صورت ملی با دعوت از گروه‌های هنری و فرهنگی زمینه معرفی عشایر شهرستان را به عنوان یک ظرفیت ممتاز در کشور فراهم کنیم. 


21 سامانه عشایری 

رئیس اداره امور عشایری شهرستان نهاوند بیان می‌کند: عشایر در 21 سامانه عشایری شهرستان مستقر می‌شوند و در اواخر تیرماه به داخل دشت‌های شهرستان می‌آیند و تا اواخر آبان‌ماه ییلاق خود را در مناطق مختلف نهاوند سپری می‌کنند. از آذرماه کوچ قشلاقی خود را در استان‌های جنوبی کشور آغاز می‌کنند و در شهرهای فکه، عین خشک، پلدختر، اندیمشک و دزفول به سر می‌برند. 

وی با بیان این‌که نهاوند مسیر عبور بسیاری از عشایر غرب کشور همچون عشایر اسدآباد و کنگاور است، توضیح می‌دهد: متأسفانه با توجه به جمعیت زیاد دامی عشایر نمی‌توان آنها را کنترل کرد و برای گذر از شهرها و روستاهای بین راهی هر سال با زمان‌بندی مشخصی وارد مراتع شهرستان‌ها می‌شوند. 


 ورود زودهنگام عشایر

بنی‌‌هاشمی می‌گوید: طبق مصوبات، زمان ورود مجاز عشایر نیمه دوم اردیبهشت‌ماه است، بنابراین به منظور نظم‌دهی و جلوگیری در اخلال‌های ممکن در روند رفت‌وآمد عشایر با هماهنگی مدیران ادارات منابع طبیعی و آبخیزداری استان همدان و استان لرستان این ورود ۴ روز زودتر انجام‌ می‌شود. 

رئیس اداره امور عشایری شهرستان نهاوند خاطرنشان می‌کند: با شروع فصل سرما هر سال کوچ بیش از هزار خانوار عشایر مستقر در مناطق کوهستانی شامل ایل‌های رحمتی، ترکاشوند و حسنوند آغاز می‌شود. سپس در مناطق دشت عباس، فکه، اندیمشک، پلدختر، دهلران و آبدانان در استان‌های خوزستان و ایلام ادامه می‌یابد. همچنین در حدود 500 خانوار نیمه‌کوچنده در نهاوند وجود دارند که در فصل سرما در مناطق روستایی شهرستان ساکن می‌شوند و با شروع فصل گرما مجددا به کوهستان برمی‌گردند. 

به گفته وی، عشایر نهاوند بیشتر در مناطق کوهستانی تازناب، خوشکاخوره، گنبد کبود، ورازانه، تاریک‌دره و منطقه گاماسیاب مستقر می‌شوند. عشایر کوچ‌رو که یکی از جاذبه‌های مهم گردشگری فرهنگی به شمار می‌آیند در همه نقاط شهرستان به‌ویژه بخش خزل، زرین‌دشت و گیان پراکنده شده‌اند. 


تولیدات عشایر نهاوند

رئیس اداره امور عشایری شهرستان نهاوند می‌گوید: عشایر تولیدکنندگانی ساده و کم‌توقع هستند. عشایر نهاوند حدود 1600 خانوار هستند و نزدیک به 8 هزار نفر جمعیت دارند. این خانواده‌ها شامل 2 نوع عشایر نیمه‌کوچ و کوچ‌رو هستند. این اداره عشایر کوچ‌رو و نیمه‌کوچ شهرستان‌های نهاوند، تویسرکان و کنگاور را تحت پوشش دارد. 

بنی‌هاشمی توضیح می‌دهد: با توجه به شرایط آب‌وهوایی و پوشش گیاهی و کشاورزی نهاوند، ایل‌های ترکاشوند و حسنوند با طوایف یارمطاقلو، حسنوند، میرزا جان، ابراهیمی، رحمتی و سلیمانی و گرگه‌ای که 60 درصد عشایر استان را شامل می‌شوند با دارا بودن240 هزار رأس دام سبک و تولید سالانه 4 هزار تن گوشت قرمز، 1500 تن مشتقات لبنی و 200 تن پشم، هر سال از 15 اردیبهشت از گردنه گاماسیاب و دوراهی بروجرد وارد نهاوند می‌شوند.


ارائه خدمات به عشایر

رئیس اداره امور عشایری شهرستان نهاوند می‌گوید: این اداره از بدو تاسیس تا سال 1389 کلیه ارزاق مصرفی کالابرگی مربوط به عشایر را در مناطق عشایری جنوب کشور و استان همدان به صورت شبانه‌روزی بین عشایر توزیع می‌کرد. بعد از آزاد شدن ارزاق عمومی و برداشتن کالابرگ‌ها و پرداخت یارانه‌ها، وظیفه اداره و شرکت تعاونی عشایری شهرستان توزیع آرد ماهانه به میران 24 تن معادل600 کیسه، آب‌رسانی با تانکر آب، توزیع جو و علوفه دامی و سبوس بین عشایر در مناطق قشلاقی جنوب و ییلاقی استان همدان است. 

سیدابوالقاسم بنی‌هاشمی سایر خدمات اداره عشایری شهرستان را چنین بیان می‌کند: بیمه درمانی و بازنشستگی عشایر تحت پوشش، هماهنگی لازم با دامپزشکی به منظور اخذ دفترچه‌های دامپزشکی، هماهنگی با شبکه بهداشت برای معاینه و ویزیت خانوارهای عشایر به صورت رایگان و تزریق واکسن‌های مورد نیاز، پیگیری تشکیل کلاس‌های سوادآموزی برای فرزندان عشایر، تشکیل کلاس‌های ترویجی برای آموزش عشایر، پیگیری و تشکیل جلسات جهت رعایت ورود و خروج عشایر به منطقه، برگزاری مراسم ملی ـ مذهبی بین عشایر، پرداخت وام به عشایر خسارت‌دیده، ساخت، نگهداری و تعمیر 45 کیلومتر از راه‌های عشایری که به علت بارش باران و سیل اخیر آسیب دیدند، ساخت زیرگذرها و راه‌ها، ساخت سرویس‌های بهداشتی و زیرچادری، ساخت آبشخور، بازسازی چشمه‌ها و لوله‌گذاری آنها و ساخت استخر ذخیره آب در سامانه‌های عشایری شهرستان.