حال خوب حیات وحش جزایر دریاچه ارومیه

حیات دوباره دریاچه ارومیه نه‌تنها عامل افزایش حضور پرندگان مهاجر در منطقه اطراف آن شده، بلکه مساعد شدن شرایط را برای زندگی حیات وحش در جزایر این دریاچه هم در پی داشته است. 
به گزارش همشهری، به دلیل ازدیاد بارندگی و افزایش حجم آب، تالاب‌ها و حتی جزایر اطراف این پارک ملی هم جان دوباره‌ گرفته‌اند و حیات وحش ساکن در آنها نیز این روزها حال‌ و روز خوشی را سپری می‌کنند. بارش باران جزایر دریاچه ارومیه را سیراب و وضعیت پوشش گیاهی آنها را تا حدود زیادی ترمیم کرده است.


پیش‌بینی افزایش جمعیت گوزن زرد

فراهم شدن شرایط مناسب زیستی در جزایر اشک و کبودان دریاچه ارومیه مهم‌ترین عامل برای جلوگیری از خروج گوزن‌های زرد و حفاظت از این گونه باارزش در استان است. گوزن زرد اکنون از وضع زیستگاهی مطلوب و زاد و ولد خوبی برخوردار است و به تایید مسئولان قرار است بعد از ماه رمضان سرشماری این گونه جانوری آغاز شود. طی سال‌های اخیر کاهش بارندگی موجب افت دبی چشمه‌های آب شیرین به عنوان مهم‌ترین منبع تامین آب در این منطقه شده بود اما امسال با بارندگی‌های قابل توجه، مشکل تامین آب این جزایر تا حدود زیادی رفع شده است. 

بر این اساس، رئیس اداره حیات وحش حفاظت محیط‌ زیست آذربایجان غربی از سرشماری جمعیت گوزن زرد ایرانی در جزایر دریاچه ارومیه خبر می‌دهد و می‌گوید: آخرین سرشماری جمعیت گوزن زرد ایرانی سال ۹۴ انجام شد که طبق آن جمعیت این گونه ۱۶۶ راس بود. این سرشماری از کاهش جمعیت گوزن‌های زرد حکایت داشت چراکه بر اساس آخرین مشاهدات و سرشماری‌ها در سال 93، بیش از 250 راس از این گونه در جزایر دریاچه ارومیه زندگی می‌کردند. 

«امید یوسفی» می‌افزاید: از سال ۹۴ تاکنون شاهد تغییرات زیست‌محیطی زیادی در جزایر دریاچه ارومیه بوده‌ایم و این گونه باارزش نیز با تهدیدات زیستی زیادی از جمله خشکی دریاچه ارومیه، وجود حیوانات درنده و کمبود آب و غذا و... مواجه بوده است و آمار دقیقی از جمعیت آن در دست نیست. وی با بیان این‌که هم‌اکنون فصل بره‌زایی گوزن زرد ایرانی در جزیره اشک دریاچه ارومیه است، عنوان می‌کند: با توجه به بارندگی‌ها در هفته‌های گذشته و ماه رمضان فرصت حضور در جزیره برای سرشماری فراهم نیست و بعد از ماه رمضان سرشماری این گونه باارزش در معرض خطر آغاز می‌شود.

این مسئول با اشاره به این‌که برنامه ملی عمل گوزن زرد ایرانی امسال نیز با تامین اعتبار مورد نیاز اجرایی می‌شود، ادامه می‌دهد: این برنامه ۵ ساله برای جلوگیری از انقراض گوزن زرد ایرانی اجرا می‌شود و در صورت نیاز برای ۵ سال آینده نیز تمدید خواهد شد. وی با اشاره به این‌که پارک ملی دریاچه ارومیه بزرگ‌ترین زیستگاه گوزن زرد وحشی در جهان و بزرگ‌ترین خاستگاه خالص‌ترین نژاد قوچ و میش ارمنی است، تاکید می‌کند: به دلیل شرایط بحرانی دریاچه ارومیه و تهدیدات زیست‌محیطی زیستگاه این گونه باارزش، طی سال گذشته محوطه ۳۰ هکتاری جنگلکاری در جزیره اشک ایجاد کردیم و پیش‌بینی می‌شود جمعیت این گونه افزایش داشته باشد.

یوسفی با اشاره به این‌که گوزن زرد ایرانی در دریاچه ارومیه همچنان در لیست گونه‌های در معرض خطر انقراض قرار دارد، می‌گوید: خروج این گونه از لیست گونه‌های در معرض خطر بسیار سخت است ولی تمام تلاش حفاظت محیط ‌زیست استان حفظ و صیانت از جمعیت موجود گوزن زرد ایرانی ساکن در جزایر دریاچه ارومیه است. گفتنی است جزیره اشک دریاچه ارومیه، به اعتقاد کارشناسان بین‌المللی و ملی، یکی از زیستگاه‌های مناسب برای گوزن زرد ایرانی در دنیاست. پارک ملی دریاچه ارومیه شامل ۱۰۲ جزیره بزرگ و کوچک است که مهم‌ترین آنها کبودان یا قویون‌داغی با مساحت ۳۱۲۵ هکتار زیستگاه قوچ و میش ارمنی و جزیره اشک با مساحت ۲۵۷۰ هکتار زیستگاه اصلی گوزن زرد ایرانی است.


پوشش مطلوب گیاهی برای میش‌های ارمنی 

رئیس اداره پارک ملی دریاچه ارومیه هم از آغاز زادآوری قوچ و میش اصیل ارمنی در جزایر پارک ملی دریاچه ارومیه خبر می‌دهد و می‌گوید: هر سال اواسط فصل بهار بره‌آوری میش‌های ارمنی در جزایر پارک ملی دریاچه ارومیه و به‌ویژه جزیره کبودان انجام می‌شود و گزارش محیط‌بانان بیانگر آغاز دوباره این روند در منطقه است.«بهزاد شیرپنجه» می‌افزاید: امسال، با بارندگی‌های مناسب، آب‌انبارهای جزایر پارک ملی به حالت اشباع رسیده‌اند و دبی چشمه‌های جزایر نیز افزایش یافته که در کنار پوشش مطلوب گیاهی، شرایط برای ‌زیست و زاد و ولد این نژاد اصیل را مهیا کرده است.

وی با اشاره به این‌که کبودان بزرگ‌ترین جزیره پارک ملی دریاچه ارومیه است، عنوان می‌کند: این جزیره کوهستانی است و چشم‌اندازی استپی دارد و یک زیستگاه منحصر به فرد برای زادآوری قوچ و میش ارمنی به شمار می‌رود. 
این مسئول با بیان این‌که جزیره کبودان بیش از 3 هزار هکتار وسعت دارد، می‌افزاید: این جزیره به عنوان بخشی از پارک ملی دریاچه ارومیه تحت مقررات حفاظتی سازمان حفاظت محیط ‌زیست قرار دارد. رئیس اداره پارک ملی دریاچه ارومیه بیان می‌کند: قوچ و میش ارمنی در سایر جزایر دریاچه از جمله اسپیر، اشک و به صورت فصلی نیز در جزیره آرزو زندگی می‌کند اما زیستگاه اصلی آن در جزیره کبودان به دلیل پوشش گیاهی مناسب و منابع آبی خوبش است.

شیرپنجه می‌گوید: بیش از 1200 راس قوچ و میش ارمنی در پارک ملی دریاچه ارومیه‌ زندگی می‌کنند و آبان امسال شمارش دوباره این گونه آغاز می‌شود. گفتنی است، قوچ و میش ارمنی همان گوسفند وحشی است که در ایران چندین نژاد متفاوت از جمله قوچ اصفهان، قوچ لرستان و قوچ عریان (حوالی مشهد) دارد. این گونه 10 تا 13 سال عمر می‌کند و به دلیل این‌که در گذشته در مرز ایران و ارمنستان می‌زیسته، به قوچ و میش ارمنی معروف شده است.


ضرورت حفظ ذخایر ژنتیکی و حیات وحش دریاچه ارومیه 

در آذربایجان غربی 30 تالاب فصلی و دائمی با ارزش‌های ملی و بین‌المللی و 102 جزیره وجود دارد. این دریاچه و جزایر اطراف آن از سال 1346 تحت حفاظت بود تا این‌که سال 1354 به پارک ملی ارتقا یافت و در همین سال در لیست تالاب‌های بین‌المللی کنوانسیون رامسر و شبکه جهانی ذخیره‌گاه‌های زیست‌کره یونسکو نیز ثبت شد. در میان تالاب‌های استان 6 تالاب در قالب 4 سایت در کنوانسیون رامسر به ثبت جهانی نیز رسیده‌اند که عبارتند از: دریاچه ارومیه، گپی‌باباعلی، درگه‌سنگی، یادگارلو، شورگل و کانی‌برازان. 

دریاچه ارومیه و جزایر آن زیستگاه بیش از 300 گونه جانوری است و بخش جنوبی آن هم مهم‌ترین کانون زیستی این دریاچه به شمار می‌رود. طی سال‌های اخیر، در برنامه‌های احیای این دریاچه، انتقال آب به جزایر و تالاب‌های حاشیه دریاچه ارومیه با هدف حفظ ذخایر ژنتیکی و حیات وحش در دستور کار قرار داشت، اما کم‌آبی‌ها حیات وحش این منطقه را با شرایط دشواری مواجه کرده بود. در سال جاری، به دلیل بارش‌های خوب بهاره و به بار نشستن بسیاری از اقدامات ستاد احیا با تاکید مسئولان استانی، بسیاری از مشکلات در زمینه تامین آب و غذا برای حیات وحش تالاب‌ها و جزایر دریاچه ارومیه رفع شده است.