گزارش
سودآوری کم دامداری‌های سنتی در استان
بخش وسیعی از صنعت دام‌پروری اردبیل به صورت سنتی اداره می‌شود و عامل کاهش تولید در حوزه فراورده‌های دامی است
یاشار پورمجید | اردبیل – خبرنگار:
استان اردبیل یکی از مناطق مهم دامداری و دام‌پروری کشور است که به دلیل داشتن سه دشت حاصلخیز اردبیل، مغان و مشگین‌شهر و وجود دو شرکت کشت و صنعت و دام‌پروری مغان و پارس از ظرفیتهای قابل توجهی در تولید گوشت قرمز و سفید و انواع لبنیات و فراورده‌های دامی دارد. این استان با دارا بودن کشتارگاه‌های صنعتی و مدرن و کارخانه‌های متعدد تولید خوراک دام و کارخانه‌های لبنی از توانمندی منحصر به فردی در سطح ملی برخوردار است.
اشتغال 20 درصد جمعیت استان در دامداری
در حال حاضر، بالغ بر 20 درصد از جمعیت استان در بخش دامداری اشتغال دارند که ماحصل آن نگهداری حدود 6 میلیون واحد دامی سبک و سنگین است. این استان با مجموع تولید 366 هزار تن فراورده دامی هم‌اکنون جزو 10 استان برتر ایران در این بخش است.
این آمار موید آن است که هر گونه سرمایه‌گذاری برای صنعتی شدن پرورش دام و افزایش بهره‌وری تولید در این بخش در افزایش درآمدزایی، اشتغال‌زایی و رونق اقتصادی استان بسیار موثر خواهد بود. با این حال، در حال حاضر از تمامی ظرفیتهای بالقوه بخش دام‌پروری در استان استفاده نمی‌شود و روند تبدیل دامداری‌های سنتی به صنعتی کند پیش می‌رود. بر اساس آمار سازمان جهاد کشاورزی استان، در حال حاضر نظام دامداری سنتی بالغ بر 80 درصد تولید گوشت قرمز و محصولات دامی استان را دارد و سهم نظام دامداری صنعتی نه‌تنها در استان اردبیل، بلکه در کل کشور اندک است.
تغییر مسیر دامداری از سنتی به صنعتی
کارشناسان معتقدند در صورت صنعتی کردن دامداری‌های موجود و افزایش بهره‌وری آنها میزان تولید شیر و گوشت قرمز افزایش چشمگیری می‌یابد و علاوه بر آن، نگهداری از مراتع و جنگل‌های کشور بهبود پیدا می‌کند. یک کارشناس کشاورزی استان می‌گوید: میانگین تولید شیر یک گاو شیری صنعتی نسبت به گاوهای بومی بیش از 10 برابر است و صنعتی شدن دامداری‌ها کمک زیادی به کاهش هزینه‌های درمانی و کنترل بیماری‌های دامی خواهد کرد.
«شهرام هاشمی» می‌افزاید: اغلب نژادهای اصیل و بومی در مقایسه با گونه‌های مشهور جهانی، به تناسب غذایی که می‌خورند، تولید شیر و گوشت کمتری دارند. از این رو اصلاح نژادی دام‌ها و جایگزینی گونه‌های بهره‌ورتر به جای نژادهای سنتی ضروری است.
وی عنوان می‌کند: سنتی ماندن اکثر دامداری‌ها باعث شده است که اغلب روستاییان دام‌پروری را به عنوان منبع پایدار درآمد در نظر نگیرند، چراکه تنها با اتکا به نگهداری چند رأس دام به شکل محدود و سنتی نمی‌توان زندگی را چرخاند. به نظر این کارشناس، با سرمایه‌گذاری‌های تدریجی برای صنعتی کردن واحدهای دام‌پروری، وضعیت تولید فراورده‌های دامی در استان متحول خواهد شد. هاشمی تاکید می‌کند: در حال حاضر، دانش علمی لازم در بین روستاییان برای اصولی‌سازی فعالیت‌های کشاورزی و دام‌پروری وجود ندارد و لازم است با تربیت فرزندان کشاورزان، نیروی کاری جوان اما آشنا به فنون علمی را برای افزایش بهره‌وری بخش کشاورزی تربیت کرد.
ترغیب دامداران برای بهبود نژاد دام‌ها
یکی از کارکنان مراکز خدمات کشاورزی در روستاهای انگوت اظهار می‌کند: روستاییان آگاهی لازم از گونه‌های پربازده دام ندارند و به دلیل سرمایه اندک، ریسک نمی‌کنند. آنها ترجیح می‌دهند با همان گونه‌های بومی دامداری‌های خود را ادامه دهند.«عوض جوادی» می‌افزاید: برنامه‌های آموزشی تلویزیونی و رادیویی در مورد مزایای دام‌های پربازده از سوی سازمان جهاد کشاورزی استان تولید شده است و ما در مراکز خدمات کشاورزی سعی می‌کنیم در مورد این برنامه‌ها برای آگاهی بیشتر دامداران اطلاع‌رسانی کنیم.
این مسئول به برگزاری دوره‌های آموزشی اشاره می‌کند و می‌گوید: در حال حاضر، ماموران با تسلط به شیوه‌های نوین تلقیح مصنوعی دام، آماده خدمت‌رسانی به دامداران داوطلب برای بهبود نژادهای دامی در روستاها هستند.
تلاش برای اصلاح نژادهای کم‌بازده
رئیس سازمان جهاد کشاورزی اردبیل با بیان این‌که در حال حاضر ۱۰۳ واحد گاوداری صنعتی شیری با ظرفیت ۲۹ هزار و ۸۰۰ راس در استان فعال هستند اظهار می‌کند: ۳۷۳ واحد پرواربندی با ظرفیت ۵۵ هزار و ۵۰۰ راس و ۱۱۴ واحد پرواربندی بره به ظرفیت ۴۴ هزار و ۷۵ راس در استان اردبیل فعالیت دارند.
«خلیل نیک‌شاد» می‌افزاید: در سالی که مزین به حمایت از تولید و برای تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی است دست‌یابی به اشتغال پایدار با فعالیت‌های امور دام استان بر مبنای توسعه واحدهای گاوداری صنعتی شیری و گوسفندی و فعال‌سازی واحدهای غیرفعال و نیمه‌فعال در اولویت برنامه‌های جهاد کشاورزی استان است.
وی با اشاره به این‌که ارتقای کمیت و کیفیت تولید گوشت و سایر فراورده‌های دامی و افزایش سود و درآمد حاصل از فروش این محصولات برای روستاییان و دام‌پروران از اهداف برنامه‌های اصلاح نژادی دام در استان است می‌گوید: با جایگزینی تدریجی دام‌های اصلاح نژاد شده به جای دام‌های کم‌بازده و همچنین فعال‌سازی واحدهای پرواربندی برای ایجاد ایجاد اشتغال پایدار و کمک به خودکفایی کشور در تولید گوشت و مواد لبنی حرکت می‌کنیم.
نیک‌شاد با بیان این‌که در صنعت روز دام‌پروری دنیا استفاده از ضایعات کشاورزی به جای اتکای صرف به مواد دانه‌ای در تغذیه دام‌های سنگین دنبال می‌شود عنوان می‌کند: معاونت امور تولیدات دامی وزارت جهاد کشاورزی اجرای طرح جدیدی را برای ترویج و توسعه نژاد آغاز کرده و سازمان جهاد کشاورزی استان اردبیل نیز در همین مورد برنامه‌ریزی‌ها و اقدامات لازم را برای توسعه تلقیح مصنوعی گاوهای بومی و آمیخته استان با اسپرم نژاد پربازده به مرحله اجرا درآورده است.
وی با ذکر مثالی عنوان می‌کند: در شهرستان خلخال به عنوان یکی از شهرستان‌های پیشرو استان در اصلاح نژاد دام، با اجرای طرح‌های اصلاح نژاد و آمیختگی گوسفند بومی با نژاد رومانف و همچنین بز بومی با نژاد مهابادی به اهداف اصلاح نژاد و افزایش بهره‌وری تولید دست پیدا کرده‌ایم.
ظرفیت تولید صنعت دام‌پروری استان اردبیل
صنعت دام‌پروری استان اردبیل با برخورداری از 3 میلیون و 900 هزار واحد دامی سالانه 29 هزار و 227 تن گوشت قرمز و 265 هزار و 356 تن شیر تولید می‌کند. در این استان همچنین 480 واحد مرغداری با ظرفیت 9 میلیون و 600 هزار قطعه مرغ، سالانه 42 هزار و 362 تن گوشت سفید و 852 هزار تن تخم‌مرغ تولید می‌کنند.
این ظرفیت در صورت معرفی به سرمایه‌گذاران و آگاهی دامداران می‌تواند نقطه اتکایی برای توسعه استان در زمینه اشتغال و درآمد باشد، آن هم در حالی که بسیاری از واحدهای لبنی استان با بهره‌مندی از این ظرفیتهای دامی انواع محصولات لبنی نظیر ماست، دوغ، خامه، کره، پنیر، پنیر پیتزا، بستنی، شیر خشک و شیر پاستوریزه تولید می‌کنند که بعضی از این محصولات به دلیل کیفیت بالای خود در کشور شناخته‌شده هستند.
به نظر می‌رسد که تنها چالش این صنعت درآمدزای استان تداوم فعالیت‌های سنتی و برداشتن گامی مهم برای بهره‌مندی از فناوری و دام‌پروری مدرن است. طی چند سال اخیر، حمایت از صنایع و مراکز دام‌پروری استان اردبیل جزو اولویت‌های سیاست جهاد کشاورزی بوده است و این سازمان نهایت همکاری و حمایت را با سرمایه‌گذاران در خصوص احداث واحدهای صنعتی دامداری دارد.
در همینه زمینه :
