نسخه شفابخش گل محمدی برای کاشمر

جواد افتخاری|  خراسان رضوی ـ خبرنگار:


 کشت و توسعه گل محمدی در کاشمر به سبب کاهش مصرف آب و بی‌نیازی به زمین مرغوب می‌تواند نجات‌بخش زمین‌های خشکیده کشاورزان باشد. 
2 دهه است کاشمر با خشکسالی دست‌وپنجه نرم می‌کند، افت بیش از یک متری سفره‌های زیرزمینی تا فرونشست‌هایی که هرروز در دشتی زبان باز می‌کند. گل محمدی یکی از گیاهانی است که طی چند سال اخیر در لیست تغییرات الگویی جهاد کشاورزی کاشمر وارد شده و توانسته است خوب جای خود را باز کند. 

در همین خصوص رئیس اداره آموزش و ترویج مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان کاشمر به همشهری می‌گوید: کشت گل محمدی در کاشمر سابقه خاصی ندارد و از 3 سال قبل کشت اقتصادی این محصول در شهرستان آغاز شده است. 
«احمدرضا محمودی» با بیان این‌که برای برخی کشاورزان کلاس‌های آموزشی و بازدیدهایی از مزارع گل محمدی گذاشته شد تا بتوانند به طور علمی کشت کنند، می‌افزاید: این گیاه نه تنها سود اقتصادی خوبی دارد بلکه بسیار کم‌آب‌بر است. 
وی با اشاره به این‌که به دلیل وضعیت بحرانی سفره‌های آب زیرزمینی کاشمر و افت سطح سفره‌ها چاره‌ای جز تغییر الگوی کشت نداریم، بیان می‌کند: با توجه به این‌که در تغییر الگوی کشت به دنبال گیاهان سودده و کم‌آب‌بر هستیم، گل محمدی بهترین گیاهی است که توصیه می‌شود. 


توسعه کشت گل محمدی

رئیس اداره آموزش و ترویج مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان کاشمر با اعلام این‌که طی 3 سال گذشته 58 هکتار از مزارع شهرستان کاشمر زیرکشت گل محمدی رفته است، می‌گوید: با توجه به درآمد بسیار خوب، سطح زیر کشت این گیاه به شدت در حال توسعه است. 

وی با بیان این‌که سعی شده است از بهترین ارقام گل محمدی در شهرستان کشت شود، توضیح می‌دهد: ارقام موجود از نظر میزان گل‌دهی و عملکرد و وضعیت اسانس بسیار مطلوب بوده‌اند. محمودی عملکرد گل محمدی را در هر هکتار بین 5 تا 8 تن اعلام می‌کند و می‌افزاید: از هر 3 کیلو غنچه‌ تر یک کیلو غنچه خشک به دست می‌آید که هر کیلو بیش از 220 هزار تومان به فروش می‎رسد. 

رئیس اداره آموزش و ترویج مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان کاشمر با اعلام این‌که از سال دوم می‌توان درآمد معقولی را برای کشاورز پیش‌بینی کرد، تصریح می‌کند: هم‌زمان با تولید گل محمدی سعی شده است برای این‌که در آینده برای کشاورزان از نظر عرضه به بازار مشکلی ایجاد نشود، صنایع جانبی را هم توسعه دهیم. 

وی با بیان این‌که در بخش زنان تسهیلگر که در مجموعه ترویج جهاد کشاورزی فعالند، خریداری حداقل 8 دستگاه گلاب‌گیری انجام شده است، می‌گوید: علاوه بر این برخی تولیدکنندگان، دستگاه صنعتی را می‌خرند و گلاب‌گیری می‌کنند. 
محمودی ادامه می‌دهد: با توجه به این‌که در شهرستان کاشمر کارخانه گیاهان دارویی داریم، این محصول را به طور تضمینی خریداری می‌کنند. 
رئیس اداره آموزش و ترویج مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان کاشمر یادآور می‌شود: با توجه به این‌که بخش کوهسرخ کاشمر از سطح دریا حدود 1800 متر ارتفاع دارد، کاشت گل محمدی در این منطقه از نظر کیفی و عملکردی بسیار مطلوب است. 

وی با بیان این‌که بخش کوهسرخ ظرفیت بسیار خوبی برای کاشت گل محمدی دارد، می‌افزاید: چون بر اثر خشکسالی بسیاری از باغ‌های بادام دیم این منطقه از نظر اقتصادی شرایط خوبی ندارند، به همین دلیل گل محمدی جایگزین مناسبی برای بادام و بسیاری از محصولات دیگر است. محمودی با اشاره به این‌که این گیاه بسیار به سرما و خشکی مقاوم است، خاطرنشان می‌کند: با توجه به این‌که این گیاه برای آب‌وهوا و خاک منطقه بسیار مساعد است پیش‌بینی می‌شود در آینده نه چندان دور شاهد رشد سریع سطح زیر کشت این محصول باشیم. 

این مقام مسئول با اعلام این‌که اگر گسترش سطح زیر کشت به همین منوال ادامه داشته باشد در آینده نزدیک کاشمر به عنوان یکی از قطب‌های تولید گل محمدی در استان خراسان مطرح خواهد شد، می‌گوید: چون برداشت گل محمدی حداقل یک ماه به طول می‌انجامد در این مدت به ازای هر هکتار حداقل به صورت مستقیم و غیرمستقیم هرروز بین 40 تا 50 نفر کارگر به‌کارگیری و پس از برداشت نیز در صنایع تبدیلی مشغول به کار می‌شوند. 
وی با بیان این‌که اکنون در هر هکتار 5 تا 8 تن گل‌ تر و غنچه برداشت می‌شود، ادامه می‌دهد: گل محمدی در سال سوم و چهارم حداکثر عملکرد خود را دارد. 

محمودی از ایجاد یک مزرعه الگویی ترویجی گل محمدی در شهرستان خبر می‌دهد و می‌افزاید: این محصول مشتریان بسیار زیاد داخلی و خارجی دارد و اغلب به کشور بلغارستان که بزرگ‌ترین خریدار است، صادر می‌شود البته آلمان و ترکیه از دیگر خریداران گل محمدی هستند. 

رئیس اداره آموزش و ترویج مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان کاشمر می‌گوید: سطح زیر کشت گل محمدی کشور در سال 94 بیش از 16 هزار و 500 هکتار با میانگین عملکرد 2/2 تن در هکتار بوده است. 
وی یادآور می‌شود: اکنون کشورهای ایران، بلغارستان، ترکیه، کانادا، فرانسه، انگلستان، اوکراین، هند و ژاپن اقدام به کشت این گیاه می‌کنند. 


کاشمر، مستعد کشت گل محمدی

مدیر گروه گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی کاشمر به همشهری می‌گوید: گیاه گل محمدی نه تنها قداست خاصی در فرهنگ و ادیان ما دارد بلکه خواص بسیاری نظیر آرام‌بخش بودن، تقویت‌کننده بودن و ضد افسردگی دارد و برای دستگاه گوارش بدن مفید است. 

«جلال قدوسی» با بیان این‌که گل محمدی از خاصیت بسیاری برخوردار است و کاربردهای مختلفی دارد، توضیح می‌دهد: متاسفانه تاکنون در مورد فراورده‌هایی که می‌توان از گل محمدی به دست آورد کار نشده است. 
وی با اعلام این‌که چون کاشمر 2 اقلیم متفاوت کویری و کوهستان دارد می‌تواند بهترین منطقه برای کشت گل محمدی باشد، اظهار می‌کند: افزایش سطح زیر کشت باید کنترل‌شده باشد تا با مشکلی مواجه نشویم. 

این استاد دانشگاه با اشاره به این‌که گل محمدی بیشتر تابستان‌های خنک را دوست دارد، می‌افزاید: هرچند در مناطق دشت هم عملکرد خوبی دارد ولی امکان دارد تنش‌های محیطی مقداری عملکرد گیاه را پایین آورد. 
قدوسی با بیان این‌که تنوع رقم‌های گل محمدی در منطقه بسیار شده است، می‌گوید: تلاش می‌شود بهترین رقم برای منطقه شناسایی و معرفی شود. 

به گفته وی، تهیه گلبرگ گل خشک از نظر صنایع غذایی و دارویی بسیار حائز اهمیت است و اکنون بیشترین درآمدزایی را خود غنچه دارد. مدیر گروه گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی کاشمر با اشاره به این‌که هرچند غنچه گل محمدی به هیچ‌ گونه فراوری نیاز ندارد اما باید در زمان مناسب برداشت شود، ادامه می‌دهد: این گیاه مصرف بسیاری در صنایع غذایی، دارویی، آرایشی و به بهداشتی دارد. 


ضرورت تغذیه و آبیاری مناسب

یکی از محققان مرکز تحقیقات کاشمر با اشاره به این‌که گل محمدی جزو گیاهان نادری است که مصارف عمده دارد، بیان می‌کند: در ایران و کشورهای همجوار بیشتر مصرف گلاب رواج دارد. 
«محمد سیرجانی» با اشاره به این‌که اسانس این محصول به طور گسترده در کشورهای اروپایی، آمریکا و کانادا مصرف می‌شود، توضیح می‌دهد: می‌توان با برند‌سازی این محصول برای صادرات و ارزآوری فرصتی مناسب برای توسعه اقتصادی ایجاد کرد. 

وی در ادامه با اعلام این‌که تغذیه و آبیاری مناسب یکی از مهم‌ترین نیازهای گل محمدی است، می‌گوید: در آبیاری این گیاه صرفه‌جویی را نباید لحاظ کرد بلکه بر مصرف بهینه آب باید تاکید داشت. 
این محقق با بیان این‌که اگر هر محصولی به درستی آبیاری شود درآمد خوبی هم خواهیم داشت، بر هرس به موقع گیاه گل محمدی تاکید می‌کند و می‌افزاید: اگر به هرس به موقع توجه شود گیاه رشد بسیار خوبی خواهد داشت. 
به گفته سیرجانی، در فصل تابستان کنترل آفات گیاه گل محمدی را باید بسیار جدی گرفت و با روش‌های توصیه‌شده از بین برد. وجود شرایط اقلیمی و آب‌وهوایی در این شهرستان زمینه را برای پرورش گل محمدی فراهم کرده است. 
وی ابراز می‌کند: بدون شک توسعه کشت گل محمدی در باغ‌ها در امر اشتغال‌زایی و توسعه گردشگری این شهرستان نقشی موثر دارد.