جای خالی فرهنگ در توسعه اردبیل

پوپک قاسمی|  اردبیل- خبرنگار:


سال‌هاست حقوق شهروندی نادیده گرفته شده، پیاده‌روها به تصاحب کسبه درآمده، معابر به محلی برای پارک‌های دوبله و سوبله تبدیل شده و زباله‌ها در شهر رها هستند. مساله‌ای که نتیجه رشد جمعیت شهری و توسعه روزافزون اقدامات عمرانی شهرهاست و به معضلی برای برخی مراکز استان‌ها از جمله اردبیل تبدیل شده است. بی‌شک نیاز محسوس به توسعه عمرانی، کمبودهای حوزه فرهنگی را به فراموشی می‌سپارد و در نبود توسعه فرهنگی چنین مشکلاتی برای مردم و جامعه شهری رقم می‌خورد. معضلی که شناسایی و رفع آن نیاز به اقدامات فرهنگی مداوم دارد.

 کارشناسان معقتدند نبود تعهد اجتماعی، آگاهی از حقوق شهروندی و شور و نشاط اجتماعی فاجعه بزرگ برای یک شهر رقم می‌زند و نیاز است در برنامه‌ریزی شهری به نیازهای شهروندان توجه بیشتری شود. برنامه‌ریزی علمی و هوشمندانه برای طراحی، بهره‌برداری و مدیریت نیروی انسانی شهری می‌تواند بسیاری از مشکلات را تعدیل کند چراکه شهرسازی محدود به توسعه ساختمان و خیابان نیست، بلکه نیازمند فرهنگ‌سازی، تعهد و معنویت است؛ مفاهیمی که هم‌اکنون در شهرها کم‌رنگ شده‌اند. 


نبود استراتژی فرهنگی مشخص

رئیس شورای اسلامی شهر اردبیل با بیان این‌که این شهر کمبودهای زیادی در حوزه توسعه فرهنگی دارد، اظهار می‌کند: هر قدر در این زمینه کار شود باز جای کار وجود دارد. شهرداری باید در حوزه فرهنگی عملکرد گسترده‌تر و مداومی داشته باشد تا شاهد چنین نابسامانی فرهنگی‌ای نباشیم. 

 «علیرضا پوستی» با اشاره به این‌که توسعه فرهنگی چالش بزرگ کل استان است، عنوان می‌کند: نبود استراتژی فرهنگی مشخص نقطه ضعف اقدامات انجام‌شده در این زمینه است. واقعیت این است که با پرداختن به برخی حرکت‌های روزمره و تکراری، نمی‌توان در حوزه فرهنگی موفق عمل کرد. 
پوستی با تاکید بر نقش مؤثر شهرداری‌ها در ارتقای فرهنگی شهر به دلیل ارتباط گسترده‌ با مردم، عنوان می‌کند: باید از ظرفیت شهرداری برای کارهای فرهنگی نهایت استفاده را کرد و این نهاد با تدوین راهبرد مشخص فرهنگی، می‌تواند الگویی برای دیگردستگاه‌ها و نهادهای دولتی باشد. 


آرامش شهروندان؛ مهم‌ترین هدف

عضو شورای اسلامی شهر اردبیل هم به ظرفیت‌های جالب توجه اردبیل در زمینه سرمایه‌گذاری فرهنگی اشاره می‌کند و می‌گوید: در این عرصه و به منظور تحقق اهداف، با توجه به محدودیت‌های فعلی دچار مشکلاتی هستیم. 

 «یعقوب عزیززاده» بیان می‌کند: مهم‌ترین اصل و تکلیف شورا و شهرداری این است که بتوانیم شهری دلنشین ایجاد کنیم تا شهروندان از زندگی در این شهر احساس آرامش و رضایت داشته باشند. هر زمان موفق شدیم به چنین مرحله‌ای برسیم، شورای اسلامی شهر و شهرداری به اهداف خود رسیده است؛ البته محقق شدن این مساله به داشتن آگاهی از نیازهای شهروندان و توسعه فرهنگی در کنار توسعه عمرانی وابسته است. 


ارجحیت پروژه‌های فرهنگی بر عمرانی

شهردار اردبیل که از بدو تصدی این پست توسعه فرهنگی‌اجتماعی را سرلوحه برنامه‌های خود اعلام کرده است، در گفت‌و‌گو با همشهری اظهار می‌کند: شهری که نیاز شهروندان را در نظر نگرفته باشد به توسعه دست نخواهد یافت. این نیاز شهروندی مختص به توسعه عمرانی نیست بلکه گاه نیازهای فرهنگی‌اجتماعی بر پروژه‌های عمرانی ارجحیت دارد. 

 «حمید لطف‌اللهیان» ادامه می‌دهد: تقویت فرهنگ شهرنشینی، حفظ فرهنگ بومی و آداب سنتی و همچنین ترویج و تقویت ارزش‌های دینی و اعتقادی از محورهای اصلی فعالیت‌های فرهنگی شهرداری اردبیل است. اگرچه فعالیت‌های فرهنگی زودبازده نیستند اما اگر مستمر، هدفمند و با برنامه باشند، در درازمدت نتایج مطلوبی از آن حاصل می‌شود. 
وی عنوان می‌کند: شهرداری اردبیل امسال نیز طبق روال سال گذشته در کنار کارهای عمرانی و خدماتی برای اجرای برنامه‌های فرهنگی برنامه‌ریزی‌های مناسبی انجام خواهد داد که نمونه‌های آن را سال گذشته در فرهنگسراها به‌ویژه در فرهنگسرای پارک بانوان اردبیل شاهد بودیم. 

شهردار ادامه می‌دهد: ایجاد شور و نشاط اجتماعی جزو برنامه‌های در اولویت قرار داده شده شهرداری اردبیل است که این برنامه‌ها به بهانه مناسبت‌های ملی و مذهبی مختلف در این شهر برگزار می‌شود. امروزه رویکرد و ادبیات عملکرد شهرداری اردبیل تغییر یافته و این نهاد مدنی علاوه بر این‌که به دنبال کیفیت و کمیت پروژه‌های شهری است، جنبه اجتماعی و فرهنگی پروژه‌ها را نیز مد نظر قرار داده است. 


توجه به پروژه‌های انسان‌محور

لطف‌اللهیان با بیان این‌که پروژه‌هایی اولویت دارند که علاوه بر توجیه فنی، جنبه «انسان‌محوری» داشته باشند، عنوان می‌کند: این پروژه‌ها زمینه توسعه فرهنگی و اجتماعی شهروندان را نیز فراهم می‌کنند و تمامی تلاش‌ها و تاکید بر پروژه‌های انسان‌محور و توسعه‌محور است تا شهری با ارتقای کیفیت زندگی و ‌زیست‌محور داشته باشیم. 
شهردار به فعالیت مرکز مطالعات و پژوهش شهرداری اردبیل هم اشاره می‌کند و می‌افزاید: انجام پژوهش‌های اجتماعی و فرهنگی، آسیب‌شناسی و ارائه راهکارهای مناسب هدف عمده این مرکز به شمار می‌رود تا با شناخت بیشتر از مشکلات، راهکار درست برنامه‌ریزی و عملی شود. 

وی احداث پیاده‌راه‌ها مانند عالی‌قاپو، شهیدگاه و مسیر میدان بسیج تا ارتش را نمونه‌ای از اقدامات شهرداری بر پایه نظریه انسان‌محور عنوان می‌کند و می‌افزاید: شهرداری کوچک‌ترین عقب‌نشینی از برنامه‌های فرهنگی و انسان‌محور نخواهد 
داشت. 
هرچند نتیجه اقدامات فرهنگی در طولانی‌مدت خود را نشان می‌دهد اما نخبگان شهر امیدوارند با پیگیری‌های توسعه فرهنگی و اجتماعی راه رسیدن به توسعه در اردبیل به مسیر همواری تبدیل شود که در این مسیر همه یاریگر هم و در کنار هم برای یک هدف تلاش می‌کنند. 


خدمات شهری و اقدامات فرهنگی لازم و ملزوم فعالیت‌های شهرداری

تاریخچه تشکیل شهرداری‌ها در ایران به بیش از صد سال پیش برمی‌گردد و این نهاد با نام بلدیه و بر پایه وظایف خدماتی بنیان گذاشته شد. پس از گذشت چند سال مسئولان وقت به این نتیجه رسیدند که ارائه وظایف خدماتی به تنهایی کافی نیست و وظایف عمرانی نیز باید بر عهده این نهاد گذاشته شود. به مرور زمان مشخص شد خدمات شهرداری‌ها وابستگی مستقیمی با خدمات فرهنگی و اجتماعی دارند و بدون فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی‌، فعالیت‌های عمرانی به نتیجه دلخواه نخواهد رسید. مساله‌ای که شاید امروزه کمتر به آن توجه شود و تمام تمرکز شهرداری‌ها بر فعالیت‌های عمرانی و کسب درآمد معطوف شده است. 

هر چند بدون توجه به زیرساخت‌های فرهنگی شهر اقدامات برای توسعه و آبادانی آن به نتیجه نخواهد رسید و نمی‌توان شاهد موفقیت‌ در اجرای برنامه‌ها بود که به این دلیل تلاش و جدیت هر چه بیشتر بر توسعه فرهنگی اردبیل باید مورد توجه قرار گیرد. بی‌شک مدیران شهری اردبیل برای رفع معضلات و مشکلات شهری باید اقداماتی را برای ارتقای فرهنگ شهروندی انجام دهند و متولیان فرهنگی اردبیل هم باید همپای آن‌ها برای تحقق چنین امری تلاش کنند.