بازنگری در برنامه‌‌ریزی فرهنگی برای کاهش آمار طلاق

سید محمدمهدی موسوی| قم - خبرنگار:


به تازگی مدیر کل بهزیستی استان خبر داده که روزانه به طور متوسط 8 طلاق در قم به ثبت می‌رسد و این آمار با توجه به جمعیت قم و البته مذهبی بودن آن، بسیار نگران‌کننده است. تا آنجا که بسیاری از کارشناسان مسائل اجتماعی نسبت به زلزله‌ای خاموش در جامعه به‌ویژه به واسطه گسترش آمار طلاق در کلان‌شهرهای مذهبی هشدار می‌دهند.

این بیان گهربار امام صادق(ع) که فرمودند: «ازدواج کنید و طلاق ندهید که طلاق عرش الهی را می‌لرزاند» به خصوص برای ساکنان شهری در مقیاس و مشخصات قم، باید معنا و مفهوم دیگری داشته باشد، اما ضعف فعالیت‌های رسانه‌ای و فرهنگی و نیز برخی سوء مدیریت‌ها در ابعاد اجتماعی و حتی اقتصادی و بی‌مدیریتی بحران‌های خانوادگی از سوی زوج‌ها و خانواده‌ها و بستگانشان در تشدید این وضعیت بغرنج مؤثر بوده است.

در این میان هر چند گاهی و البته در معدود مواردی طلاق تنها راه منطقی برای حل مشکلات به نظر می‌رسد، اما با این حال هیچ‌گاه نباید از یاد ببریم که پدیده طلاق در زمره غم‌انگیزترین پدیده‌های اجتماعی و از مبغوض‌ترین حلال‌ها در فرهنگ اسلامی به شمار می‌رود. بر اساس تحلیل داده‌ها و آمارهای صورت گرفته از سوی مراجع ذی صلاح از سال 80 به بعد به‌تدریج شاهد رشد چشمگیر آمار طلاق در کشور هستیم، به طوری که در سال 96 بر اساس آمارهای مستند در هر ساعت به طور میانگین 20 طلاق به ثبت رسیده است. 

تأسف بارتر این‌که در شهر مذهبی قم میزان طلاق بیش از میانگین نرخ طلاق در کشور است و در سال‌های اخیر استان قم از این نظر، معمولاً جزو 5 استان نخست کشور بوده است. به طور مشخص‌تر و دقیق‌تر اگر بخواهیم صحبت کنیم باید اشاره‌ای داشته باشیم به این حقیقت تلخ که از سال 83 تاکنون در نسبت ازدواج به طلاق، قم جزو 5 رتبه بالای جدول بوده و فقط در سال 86، رتبه ششم را به خود اختصاص داده است!
از سویی در حالی که میانگین نرخ طلاق در کل کشور 2/13 است، این نرخ در استان قم 2/71 است. در این بین به اعتقاد نگارنده باید عمیقاً تحلیل کرد که نهادها و سازمان‌های مرتبط با حوزه خانواده و نیز پژوهشگاه‌ها و پژوهشکده‌های پرطمطراق در شهر قم آن هم عموماً با رویکرد دینی، اجتماعی و فرهنگی تا چه میزان توانسته‌اند به اصلاح سبک زندگی افراد کمک کنند که خروجی آن به طور مشخص، کاهش آمار طلاق در دیار کریمه اهل بیت(ع) باشد.

بر اساس نظر برخی مشاوران در شهرهایی چون مشهد و قم در سال‌های اخیر حجم پرونده‌های مربوط به اختلافات خانوادگی و به‌ویژه پرونده‌های طلاق افزایش بسیار زیادی داشته که در این خصوص هرچند ایجاد و توسعه مراکز مشاوره‌ای دولتی و خصوصی تا حدی در آگاهی‌بخشی به زوج‌های متقاضی طلاق موثر بوده، اما آن طور که باید و شاید انتظارها به ثمر ننشسته است. گواه این ادعا، شیب رو به صعود آمار طلاق در کلان‌شهر قم است، به طوری که ‌اکنون به گواه شاهدان و تأیید مسئولان دستگاه‌های قضایی، شعبه‌های طلاق از جمله شلوغ‌ترین شعبه‌های دادگاه‌ها در استان قم به شمار می‌رود.

بخواهیم یا نخواهیم قم را به عنوان یکی از نماد‌های مذهب تشیع در جهان امروز و نیز آینه انقلاب اسلامی می‌دانند و توصیف می‌کنند. بنابراین همین مسأله رسالت مردم، مسئولان و نخبگان و نهادها را در خصوص حساسیت داشتن به این مسأله بسی سنگین می‌کند.

بی شک با اصلاح بسیاری از انگاره‌ها و برداشت‌های غلط زوج‌ها از مقوله ازدواج و نقش‌آفرینی در کانون خانواده، افزایش آگاهی و قدرت تحمل و تاب‌آوری و سازش میان خانواده‌ها و زوج‌ها و صد البته اصلاح برخی روش‌های ناکارآمد در عرصه‌های فرهنگی و اطلاع‌رسانی برای کاهش طلاق، می‌توان تا حدود زیادی جلوی این بدعت اجتماعی رو به گسترش را گرفت.