مرمت بزرگترین سقف ضربی جهان

مریم رضوی/قم – خبرنگار

خبر تخریب بخشی از تیمچه بازار قم در روزهای اخیر علاقه‌مندان به میراث فرهنگی و این اثر ارزشمند را نگران کرده است. تیمچه بازار قم، که از آن به عنوان بزرگ‌ترین سقف ضربی جهان هم یاد می‌کنند‏‏، بنایی فوق‌العاده زیباست که در قلب بازار دوره صفوی قم به دست استاد حسن بنا ساخته شده. این بنا یکی از آثار تاریخی مورد علاقه گردشگران در قم است که هر سال رتبه خوبی در میان آمار بازدید از آثار تاریخی به دست می‌آورد. حالا تصاویر می‌گویند بخشی از سقف تیمچه در اثر بارندگی‌های بهار امسال فروریخته و این موضوع موجب نگرانی علاقه‌مندان میراث فرهنگی در قم شده است. از آنجا که سقف تیمچه مجموعه‌ای نفیس از مقرنس‌ها و گچبری‌های فوق‌العاده زیباست‏‏، آسیب به پوسته بیرونی سقف هم بسیار نگران‌کننده است، زیرا بسیاری از متخصصان معتقدند اگر این سقف دچار آسیب جدی شود‏‏، امکان مرمتش به سادگی وجود ندارد.

انتخاب معماران سنتی و قدیمی برای مرمت
معاون میراث فرهنگی‌ اداره کل میراث فرهنگی‏‏، صنایع ‌دستی و گردشگری قم از مرمت تیمچه بازار قم و خانه تاریخی ملاصدرا با اعتبار ملی خبر داد.
شاهین ایل‌بیگی‌پور در گفت‌و‌گو با همشهری به آسیب بارندگی‌های اخیر به برخی از بناهای تاریخی در قم اشاره کرد و گفت: در تیمچه قم هم یکی از طاق‌های پوششی که حالت محافظ مقرنس‌ها را دارد دچار آسیب شده است.
به گفته وی، این بنا از 3-4 سال گذشته دچار آسیب و با 2 شمع چوبی استحکام‌بخشی شده است و به همین دلیل مقاومت لازم در برابر باران را نداشته است. معاون میراث فرهنگی‌ اداره کل میراث فرهنگی‏‏، صنایع ‌دستی و گردشگری قم با اشاره به بازدید شورای فنی میراث فرهنگی از این بنا و مذاکره با هیأت امنای بازار افزود: با توجه به ارزش تاریخی و معماری تیمچه این موضوع را از معاونت میراث فرهنگی کشور پیگیری کردیم و در یک روز تأمین اعتبار صورت گرفت. ایل‌بیگی‌پور به انتخاب پیمانکار این طرح اشاره کرد و گفت: پیمانکار از معماران سنتی و قدیمی استان قم است. او در محل بنای تاریخی مستقر شده و از امروز (دوشنبه) کار آوار‌برداری قسمت‌های تخریب شده را شروع کرده است.

تأمین اعتبار برای خسارت‌های غیرمترقبه
مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع ‌دستی و گردشگری قم هم با اشاره به تخریب بخشی از سقف تاریخی تیمچه بازار این استان بر اثر بارش‌های اخیر باران گفت: خسارت‌ها به این مکان تاریخی در حال بررسی است و درحال حاضر مرمت این اثر آغاز شده.
حمید یزدانی افزود: به دلیل فرسودگی بخش قابل توجهی از این اماکن، کمبود اعتبار برای مرمت این آثار به صورت همزمان و همچنین فرسایش‌های طبیعی، هر سال اعتباری برای خسارت‌های غیرمترقبه به این آثار در نظر گرفته می‌شود. با وجود برخی پیش‌بینی‌ها درباره خسارت‌های غیرمترقبه، حجم خسارت به اماکن تاریخی قم بر اثر بارندگی اخیر فراتر از انتظار بود.
مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع ‌دستی و گردشگری قم با بیان این‌که سقف تیمچه بازار 2لایه است و در این بارندگی‌ها یکی از لایه‌های آن فروریخته، گفت: این اثر تاریخی در سال گذشته مرمت شده است. انتظار داشتیم تا 10 سال آینده نیازی به مرمت نداشته باشد، اما تخریب اخیر نشان داد ایزوگام به کار رفته در این مرمت به خوبی اجرا نشده است.

  اختصاص 60 میلیون تومان برای مرمت تیمچه
بنا بر وعده معاون میراث فرهنگی قم‏‏، مرمت شاهکار معماری دوران قاجار در بازار قم تا یک ماه آینده به پایان خواهد رسید و برای این موضوع 60 میلیون تومان هزینه شده است.
همچنین به گفته شاهین ایل‌بیگی‌پور، برخی دیگر از بناهای تاریخی هم در بارندگی‌های اخیر دچار مشکل شده بودند که خانه حکیم ملاصدرا در شهر کهک از آن جمله است.
وی با بیان این‌که پیمانکار این خانه هم انتخاب شده است، اضافه کرد: این پیمانکار 5 روز است کار خود را آغاز کرده و برای این پروژه هم 50 میلیون تومان هزینه شده که از محل اعتبار سازمان مرکزی تأمین می‌شود.


   شاهکار معماری دوران قاجار

تیمچه بزرگ بازار قم که لقب بزرگ‌ترین سقف ضربی را هم یدک می‌کشد  و شاهکار معماری دوران قاجار در قم محسوب می‌شود، از نظر وسعت، هنر معماری و تزئینات از بنا‌های منحصر به فرد به شمار می‌رود. این مکان شامل بنایی با 2 طبقه بالا و 12 غرفه دارای اُرسی‌های زیباست که بیشتر آنها از بین رفته‌اند. همچنین بالای حجره‌ها در زوایا مقرنس گچی مشاهده می‌شود.
تیمچه بزرگ قم در سال 76 به شماره 1902 در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده و در سال‌های اخیر از سوی سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌ دستی و گردشگری قم مورد حفاظت و مرمت قرار گرفته است.
سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در چند دوره فعالیت‌هایی نظیر بازسازی‌هایی در گنبد، تزئینات زیر گنبد، کف‌سازی و همچنین سبک‌سازی و آجر فرش کردن پشت بام تیمچه بزرگ قم را انجام داده است.