جبهه‌ای آمدیم، جبهه‌ای تصمیم می‌گیریم

پریسا هاشمی/خبر‌نگار

5دوره از نخستین انتخاب اعضای شوراهای شهر و روستا توسط مردم می‌گذرد. شوراهای شهر و روستا 20سال پس از انقلاب و در دوران اصلاحات تشکیل شده و فعالیت خود را آغاز کرد و با فراز و نشیب‌های بسیار خود را به پنجمین دوره رساند. بیراه نیست اگر نخستین دوره پارلمان شهری پایتخت (سال 1377تا 1381) را پرتنش‌ترین دوره شورای شهر تهران بنامیم، دوره‌ای که ابراهیم اصغرزاده، محمد عطریان‌فر، عبدالله نوری و بسیاری از چهره‌های برجسته اصلاح‌طلب اعضای آن بودند. ترور سعید حجاریان، تئوریسین جریان اصلاحات و عضو نخستین دوره شورای شهر در سال 1378آن‌هم در مقابل شورای شهر تهران نیز از دیگر اتفاقات خاص دوره اول شورای شهر است. انحلال شورای اول شهر تهران به‌دلیل اختلافات درونی نیز ازجمله مباحثی است که این شورا را از دیگر دوران جدا کرده و تنش آن را بیشتر به چشم می‌آورد. پس از سال‌ها و در دوره پنجم شورای شهر تاریخ دوباره تکرار شد و اصلاح‌طلبان در سال 1396با لیست امید (که محسن هاشمی در سکوی نخست این لیست ایستاده بود) سکان پارلمان شهری را در دست گرفتند و اعضای این دوره شورای شهر پایتخت، محسن هاشمی را برای تصدی‌گری ریاست این پارلمان برگزیدند. روزهای ابتدایی شروع به‌کار اعضای اصلاح‌طلب این دوره از شورای شهر، گمانه‌زنی‌ها مبنی بر انحلال شورای شهر را قوت بخشید. اما انسجام شورای شهر که اکثر اعضای شورای شهر آن را منوط به‌وجود محسن هاشمی به‌عنوان ریاست پارلمان شهری تهران می‌دانستند، شائبه انحلال را از بین برد. از سوی دیگر انتخاب‌ 3شهردار (محمدعلی نجفی، محمدعلی‌افشانی و پیروز حناچی) و3 سرپرست(مصطفی سلیمی، سمیع‌الله‌حسینی‌مکارم، پیروز حناچی) در یک سال و نیم، فعالیت مدیریت شهر را از ثبات دور کرده و برنامه‌های ارائه شده توسط لیست امید را با تأخیر و مشکل روبه‌رو کرد. محسن هاشمی، رئیس شورای شهر تهران در گفت‌وگو با همشهری با مروری بر ادوار گذشته، فعالیت پنجمین دوره شورای شهر تهران را تشریح کرد. این گفت‌وگو از نظرتان می‌گذرد.

شروع به‌کار شورای شهر تهران را در نخستین دوره چگونه تحلیل می‌کنید؟
اولین دوره شورای شهر تهران در اختیار اصلاح‌طلبان بود ولی تجربه خوبی نبود و متأسفانه به‌دلیل بروز اختلافات نتوانست عملکرد خوبی از خود نشان دهد. اما 3 دوره بعد اکثریت شورای شهر در اختیار اصول‌گرایان بود و اعضای آن توانستند به‌تدریج انسجامی به فعالیت شورای شهر داده و مصوبات زیادی در حوزه شهری داشته باشند. ما نیز بعد از 4 دوره با لیست اصلاح‌طلب امید وارد شورای شهر تهران شدیم.

لیست امید حزبی بسته شد؟
شورای شهر متشکل از اعضای مربوط به احزاب مختلف اصلاح‌طلب بودند و به‌صورت جبهه‌ای وارد شورای شهر تهران شدند. اعضای شورای شهر به اجبار اقداماتی انجام می‌دهند که مربوط به احزاب‌ آنهاست و لذا کار سخت‌ می‌شود.

شما به‌عنوان رئیس شورای شهر توانسته‌اید این موضوع را مدیریت کنید؟

اولین موضوعی که من دنبال کردم این بود که تصمیم جبهه‌ای و اتحاد را در شورای شهر حفظ کنیم.

آیا کاندیداتوری شما برای شهرداری نیز یک تصمیم جبهه‌ای بود؟ 
حزب کارگزاران درخواست کرد که مسئولیت شهرداری را به‌عهده بگیرم. ولی وقتی اعضای شورای شهر به این موضوع رأی ندادند، تمکین کردم و از این نظر مشکلی برایم پیش نیامد. اعضای شورای شهر اعلام کردند: «این مسئولیت را به‌عهده نگیرید چرا که ما یک زنجیره واحد هستیم و انسجام شورای شهر از بین می‌رود.» این حرف درست بود. با توجه به لطفی که اعضای شورای شهر به من داشتند به‌عنوان رئیس شورای شهر انتخاب شدم و من هم افتخار می‌کنم که ریاست اعضای شورای شهر را دارم و امیدوارم که بتوانم پاسخ محبت‌های آنها را بدهم و انسجام شورا را در زمان ریاستم حفظ کنم.

به‌نظر شما اختیارات شورای شهر نسبت به مجلس محدود است یا خیر؟
در مجلس هم به ریاست‌جمهوری (در مراسم تحلیف) رأی اعتماد می‌دهند و هم به اعضای کابینه دولت. نمایندگان مجلس می‌توانند به اعضای هیأت دولت تذکر دهند یا آنها را استیضاح کنند. بنابراین اختیارات مجلس به‌مراتب بالاتر از شوراهای شهر است. در شورا تنها نقطه‌ موجود انتخاب شهردار است و براساس قانون شوراها، نباید در عزل و نصب‌ها هیچ دخالتی داشته باشد. به‌نظر من این نکته صحیح است ولی برای قوی‌تر شدن شورای شهر، شورا می‌توانست در مورد انتخاب شهردار و تیم اجرایی‌اش نظر بدهد چرا که نظارت بیشتری بر عملکرد شهرداری داشت. فرق دیگر شوراهای شهر و مجلس، وجود دیوان محاسبات است که مجلس از طریق دیوان محاسبات بر هزینه، درآمد و بودجه دولت نظارت دارد. دیوان محاسبات علاوه بر تهیه گزارش می‌تواند به مواجهه با مشکلات برخورد‌های قانونی اتخاذ و حتی حکم قضایی صادر کند. این ابزار بسیار مهمی است که ما در شورا از آن بی‌بهره هستیم. قوانین تفریغ بودجه و... وجود دارد ولی دستگاهی شبیه به دیوان محاسبات در قانون شوراها وجود ندارد که بر عملکرد هزینه شهرداری نظارت داشته باشیم. تبلور شوراها اصولا در شهرداری است که انتخاب می‌کند و شهردار تیم اجرایی خود را انتخاب می‌کند. شورای شهر اگر بخواهد بیش از حد در مسائل شهرداری دخالت کند، باعث شدت اختلافات می‌شود و شهرداری نمی‌تواند برنامه‌های خود را به مرحله اجرا برساند. بنابراین با وجود نظرات ویژه‌ای که داریم سعی من بر این بوده که ضمن حفظ انسجام شورای شهر، از زیاد شدن اختلافات شورا و شهرداری پیشگیری کنم و اختلافات را محدود نگه می‌دارم تا مبادا شهرداری تضعیف شود. سعی من بر این بوده که انتظام داخلی شورا را برای رسیدن به اهداف خودمان حفظ کنیم و همانطور که جبهه‌ای وارد شورای شهر شدیم جبهه‌ای تصمیم بگیریم و اجازه ندهیم که به‌دلیل وجود احزاب مختلف در شورا، اختلافات بروز پیدا کرده و باعث تضعیف شورای شهر شود.

مصوبه‌ای در دوره اول شورای شهر به تصویب رسید مبنی بر اینکه شورای شهر به تیم اجرایی شهردار رأی اعتماد دهد. آیا این مصوبه قابل اجرا نیست؟
این مصوبه اجرایی نشد چرا که شهرداری این مصوبه را مغایر با قانون شوراها می‌دانست و یکی از دلایل اختلاف در دوره اول شورای شهر نیز این مصوبه بود. در آن زمان شهرداری در مقابل دخالت شورای شهر در مدیریت شهرداری مقاومت ‌کرد.

ریاست شورای شهر باید اطلاعات را از شهرداری به شورای شهر برساند. در این مورد چقدر موفق بودید؟
این یکی از نکات مهم است چرا که اعضای شورای شهر برای اتخاذ تصمیم درست باید کانال اطلاع‌رسانی دقیقی داشته باشند. اگر این اطلاع‌رسانی نباشد شهرداری و شورای شهر هماهنگ عمل نکرده و دچار انحراف در تصمیم‌گیری می‌شوند. من در ریاستم سعی کردم که اطلاعات به سرعت و دقیق به‌دست اعضای شورای شهر برسد. در جلسات هم‌اندیشی که تقریبا هر هفته برگزار می‌شود، شهردار و معاونانش اطلاعات را به اعضای شورای شهر می‌رسانند و این موضوع باعث می‌شود که انسجام فکری بین شورای شهر و شهرداری شکل بگیرد و شهرداری اقدامات خود را به موقع انجام دهد.

یکی از شعارهای این شورا پیشگیری از قانون و شهر فروشی بود. در این مورد چه اقداماتی صورت گرفته است؟
یکی از نکات مهم پیشگیری از قانون‌فروشی، شهر‌فروشی و درآمدهای کاذب و همچنین سوق دادن شهرداری به سمت درآمدهای پایدار بود. به همین دلیل در شورای شهر بودجه‌ها را انقباضی بستیم. اگر می‌خواستیم براساس رویه شهرداری و شورای شهر قبل عمل کنیم، باید بودجه شهرداری را روی 25تا 27هزار میلیارد تصویب می‌کردیم. ولی در سال 97(18هزار و 500میلیارد) و سال 98(18هزار و 900میلیارد) بودجه را زیر 20هزار میلیارد تصویب کرده‌ایم. این نشان می‌دهد که روی درآمدهای کاذب حساب نکردیم و این از توفیقات جدی شورای شهر دوره پنجم پایتخت است.

مدیریت شهری در اقدامات خود اولویت‌بندی دارد؟
ما نسبت به اولویت‌های شهر هم توجه ویژه داریم. مسائلی همچون حمل‌ونقل عمومی، فضای سبز، جلوگیری از ساخت برج‌باغ‌ها، بافت فرسوده، پسماند و جداسازی از مبدا، جلوگیری از افزایش نیرو در ساختار مدیریتی شهرداری و درآمد پایدار از اولویت‌های ما بوده است. شهرداری از تعداد زیاد نیرو رنج می‌برد که در چند دوره گذشته جذب شده‌اند. این نیروها اصولا با تبعیض و غیرقانونی جذب شده‌اند و حقوق‌هایشان هم با تبعیض پرداخت ‌شده است. کارکنان شهرداری از وجود این افراد ناراحت بودند. شورای شهر تهران نیز از ادامه کار این افراد و همچنین از اضافه شدن پرسنل جلوگیری کرد. با وجود اینکه خط فکری و سیاسی عوض شده بود و خط جدید باید افراد خود را به شهرداری می‌آورد، تعداد پرسنل شهرداری رو به کاهش است و تا به حال نزدیک به 3500نفر از پرسنل شهرداری کاسته شده است.

اعضای شورای شهر تهران با برنامه به شورای شهر قدم گذاشتند. آیا در این دو سال موفق شدند به برنامه‌های خود برسند؟
می‌شود گفت ما عملا به برنامه‌هایی که در ذهن داشتیم نرسیدیم. چرا که مدیریت تثبیت نشد. امیدواریم با شهردار شدن حناچی به برنامه‌های مدنظرمان برسیم.

گفته می‌شود که تصمیمات مهم شورای شهر در هم‌اندیشی اتخاذ می‌شود و در صحن فقط به تصویب می‌رسد. نظر شما چیست؟
به‌نظرم این خبر کذبی است. بسیار کم پیش آمده که ما در هم‌اندیشی تصمیمی‌ اتخاذ و در صحن مطرح کنیم. در هم‌اندیشی تبادل نظر می‌کنیم ولی عمدتا بحث‌ها به توضیح شهردار و معاونان ایشان ختم می‌شود یا اعضای شورای شهر نظرات متفاوت مطرح می‌کنند. اختلافاتی که بین اعضای شورای شهر پیش می‌آید نیز در هم‌اندیشی مطرح شده و حل می‌شود.