بازگشت ماهی‌ها

اشکان جهان‌آرای|  ساری-خبرنگار:


فصل صید چند هفته‌ای است که پایان یافته و صیادان تورهایشان را از آب بیرون کشیده‌اند. آمارها نشان می‌دهند که صیادان در فصل صید تازه پشت سر گذاشته شده وضعیت نسبتا خوبی از نظر صید نسبت به سال گذشته داشتند. آن طور که اداره کل شیلات مازندران اعلام کرده، حدود 4 هزار صیاد عضو 54 شرکت تعاونی پره صیادی مازندران، از 20 مهر پارسال تا میانه‌های فروردین امسال و پایان فصل صید، حدود 7 هزار تن ماهی استخوانی صید کردند که رشدی چشمگیر نسبت به فصل صید 97-96 است. در فصل صید قبلی صیادان توانستند حدود 2400 تن انواع ماهی استخوانی از دریای خزر بیرون بکشند که این رقم امسال به حدود 7 هزار تن رسیده تا صیادان استان که چند سال بود تورهایشان ماهی‌های کمی را در دام می‌انداخت، امسال راضی‌تر از گذشته باشند.

علاوه بر افزایش حدود 175 درصدی وزنی صید ماهی در مازندران طی فصل صید 98-97، از نظر ارزش اقتصادی نیز با توجه به افزایش قابل توجه قیمت ماهی، رشدی حدود 220 درصدی شامل حال بازار صیادی استان شد. این افزایش رشد اقتصادی، همچنین رشد وزنی ماهیان صید شده اتفاق خوشایندی برای صنعت شیلات و جامعه صیادی است، اما نکته‌ای آماری در افزایش رشد اقتصادی ماهیان صید شده وجود دارد و آن تورمی است که در سال‌های اخیر در کشور رخ داده و سبب شده ارزش اقتصادی سالانه ماهیان نسبت به سال پیش از آن حتی در صورت کاهش میزان صید، رشد داشته باشد. نگاهی به آمار صید و صیادی مازندران در یک دهه اخیر نشان می‌دهد که روند صید طی چند سال سیر نزولی داشته و حالا به روال سابق در حال بازگشت است.


90-89

فصل صید 90-89 برای صیادان مازندرانی که بیش از 2 دهه است درگیر مسائل مربوط به سهم بیمه و قرار گرفتن در فهرست مشاغل سخت و زیان‌آور هستند، پررونق بود. از 15 مهر 89 تا 25 فروردین 90 صید ماهیان استخوانی دریای خزر ادامه داشت و صیادان 54 شرکت تعاونی پره مازندران در این مدت توانستند 7400 تن ماهی از دریا صید کنند که هر چند کاهشی 13 درصدی نسبت به میزان صید انجام شده در فصل پیش از آن را نشان می‌داد، اما حجم قابل قبولی از صید بود. در آن سال حدود 85 درصد ماهی‌های صید شده ماهی سفید بود و همین موضوع بازار ماهی استان را به طور کامل راضی نگه داشت. ارزش اقتصادی ماهیان صید شده در آن فصل 46 میلیارد تومان برآورد شد. صیادان در این فصل صید 627 کیلوگرم خاویار به شیلات تحویل دادند.


91-90

فصل صید بعدی نیز در همان بازه زمانی 15 مهر تا 25 فروردین سال بعد بود. مقدار ماهی صید شده توسط صیادان شرکت‌های تعاونی پره مازندران در این فصل حدود 200 تن کمتر از فصل صید قبلی بود. در فصل صید 91-90 حدود 7200 تن ماهی به تور صیادان مازندرانی افتاد که بخش عمده‌ای از این میزان صید شامل ماهی سفید می‌شد. 77 درصد از این میزان صید، ماهی سفید بود و باز هم مانند گذشته مازندرانی‌ها و مسافران به دلیل وفور این گونه پرطرفدار، در سفره‌هایشان ماهی سفید را می‌دیدند. ارزش اقتصادی ماهی‌های صید شده در این فصل 58 میلیارد تومان اعلام شد.


92-91

روند کاهشی صید در مازندران در فصل بعدی صیادی هم ادامه یافت. پایان فصل صید 92-91 که چند روز کوتاه‌تر از فصل صید قبلی بود و از 20 مهر 91 تا 23 فروردین 92 انجام شد، جمع وزن ماهی‌های صید شده توسط صیادان شرکت‌های تعاونی پره مازندران با 12 درصد کاهش، یعنی حدود 800 تن ماهی کمتر نسبت به فصل قبل از آن، به حدود 6400 تن رسید، اما این کاهش قیمت باز هم سبب کاهش رقم مربوط به ارزش اقتصادی مجموع ماهیان صید شده نشد. آن سال نیز اعلام شد که ارزش اقتصادی ماهی‌های صید شده 86 میلیارد و 500 میلیون تومان است که رشدی بیش از 28 میلیارد تومان را نشان می‌داد. باز هم بیشتر ماهیان صید شده ماهی سفید بود.

93-92

در حالی که آمارهای رسمی نشان می‌دادند میانگین میزان صید ماهیان استخوانی از سال 80 تا 92 بین 7 تا 8 هزار تن نوسان دارد، مقدار ماهی‌های صید شده در فصل صید 93-92 به شکل چشمگیری کاهش یافت. در این فصل صید، صیادان مازندرانی فقط 2300 تن انواع ماهی را توانستند از دریا صید کنند که نشان‌دهنده سالی سخت از نظر اقتصادی برای جامعه صیادی استان بود، اما نکته مهم دیگر درباره این فصل صید، کاهش ماهی سفید و بیشتر شدن سایر گونه‌های استخوانی دریای خزر بود. این موضوع نگرانی‌ها را درباره آینده صیادی در مازندران افزایش داد؛ فرایندی که با وجود گران‌تر شدن ماهی در این سال نسبت به سال قبل، روند صعودی ارزش اقتصادی مجموع ماهیان صید شده مازندران را متوقف کرد.


94-93

فصل صید 94-93 از 15 مهر 93 آغاز شد و با چند بار تمدید تا 28 فروردین 94 ادامه داشت که هم روزهای از دست رفته برای صیادی به علت شرایط آب و هوا در این فصل صید جبران شود و هم کمی آمار صید افزایش یابد. 
میزان صید صیادان در این دوره پس از حدود 24 هزار بار پره‌کشی، نسبت به سال قبل 15 درصد رشد داشت و 4409 تن شد. ارزش اقتصادی ماهی‌های صید شده در این سال به 72 میلیارد تومان رسید. در این سال هم عمده ماهیان صید شده از گونه کفال بودند که صید آنها نسبت به سال قبل 80 درصد بیشتر شد، به همین دلیل ماهی سفید در بازار کمیاب و گران‌تر به چشم ‌آمد. 


95-94

کمیته مدیریت سازمان شیلات ایران تصمیم گرفت فصل صید 95-94 که از 20 مهر آغاز شده بود تا 30 فروردین ادامه یابد، اما این تمدید زمان صید نتوانست جلوی کاهش چشمگیر صید ماهی در مازندران را بگیرد.
در این فصل مانند فصل صید 93-92 فقط 2300 تن ماهی توسط صیادان مازندرانی صید شد که نسبت به فصل صید قبل کاهشی 49 درصدی را نشان می‌داد. از نظر اقتصادی هم با وجود افزایش قیمت ماهی، حدود 20 درصد مجموع درآمد صیادان مازندران را کاهش داد.


96-95

حال و سال ناخوش صیادی در مازندران همچنان ادامه یافت و به فصل صید 96-95 رسید که از 17 مهر آغاز شد و تا 31 فروردین ادامه داشت؛ فصلی که صیادان مازندرانی مانند دوره قبلی صید فقط 2353 تن ماهی به تورهایشان افتاد. عمده ماهی‌های صید شده کفال و سفید بودند. 

کفال 998 تن از کل ماهی‌های صید شده را تشکیل می‌داد. ماهی سفید باز هم نسبت به سال قبل از آن کمتر صید شد تا همزمان با دور شدن از تور صیادان، فاصله‌اش از سفره مازندرانی‌ها بیشتر شود. کل ماهی سفید صید شده در این فصل 1221 تن بود که نسبت به سال قبل 31 درصد کاهش داشت. مجموع ارزش اقتصادی ماهی‌های صید شده این فصل صید نیز 58 میلیارد تومان بود یعنی رقمی معادل مبلغی که در فصل صید 91-90 از دریا نصیب ماهیگیران مازندرانی شد.


97-96

تورهای صیادان مازندرانی عضو شرکت‌های تعاونی پره مازندران در فصل صید 97-96 نیز سبک‌تر از سال‌های 80 تا 92 از آب بیرون ‌آمد. حاصل تلاش 6 ماهه ماهیگیران رسمی استان حدود 2700 تن ماهی بود که رشد محسوسی نسبت به فصل صید قبل را نشان نمی‌داد، اما به دلیل افزایش قیمت ماهی در بازار، ارزش اقتصادی آن نسبت به فصل صید قبل با 35 درصد رشد به 70 میلیارد تومان رسید. یعنی کمتر از درآمد جامعه صیادی استان در فصل صید 92-91. در این فصل ماهی سفید و کفال بیشترین سهم را در صید داشتند. هرچند که ماهی سفید 65 درصد صید را شامل می‌شد، اما با توجه به کاهش مجموع صید، ماهی سفید نیز کمتر صید می‌شد.


98-97

پس از چند سال، امسال بالاخره ماهی‌ها به صیادان شمال ایران روی خوش نشان دادند و تورهای صیادان مازندرانی پس از چند سال بی‌رمقی، مانند دهه 80 تقریبا پر و پیمان از آب بیرون ‌آمدند. حدود 7 هزار تن ماهی توسط صیادان مازندرانی صید شد که هم از نظر وزنی و هم از نظر ارزش اقتصادی رشدی چشمگیر داشت. هرچند که ماهی سفید هنوز به سختی به سفره مردم می‌رسد و سایر گونه‌های ماهی هم به دلیل افزایش چشمگیر قیمت با فاصله بیشتری نسبت به گذشته در سفره‌ها دیده می‌شوند.


پرواز ماهی‌ها

افزایش قابل توجه میزان صید در فصل صید تازه پشت سر گذاشته شده خبری خوشحال‌کننده برای جامعه صیادی و اقتصاد شیلاتی بی‌توجه به صنایع تبدیلی ماهی مازندران است. هر چند هنوز میزان صید ماهیان استخوانی در مازندران با حدود 12 هزار تن که مربوط به اوایل دهه 80 است فاصله زیادی دارد، اما به نظر می‌رسد شرایط مساعد جوی در کنار اقدامات چند سال اخیر برای افزایش ذخایر دریای خزر و رهاسازی میلیون‌ها قطعه بچه ماهی در سال نتیجه‌بخش بوده و تورها را سنگین‌تر کرده است. آنچه در این زمینه قابل چشم‌پوشی نیست، کاهش توان خرید به علت افزایش قیمت ماهی‌ است. امسال به علت افزایش چشمگیر قیمت ماهی و تقاضای بالای برخی کشورهای همسایه برای خرید ماهی شمال، بیشتر ماهی‌های صید شده به جای این‌که داخل سفره مازندرانی‌ها قرار بگیرند، سفره‌های خارجی را تجربه کردند.