راز عملیات بازار باز

احمد مجتهد، رئیس اسبق پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی و عضو فعلی هیأت مدیره بانک سامان می‌گوید: اجرای عملیات بازار باز در بانک مرکزی و انعطاف‌پذیری در تعیین دامنه‌ای برای نرخ سود بانکی می‌تواند اثرات مهمی بر کنترل تورم و رکود اقتصادی داشته باشد. اشاره او به این است که سیاستگذار پولی نباید در استفاده از اختیار عملیات بازار باز پولی زیاد به قید و بندها و سیاست‌های دستوری دل ببندند چه اینکه تأکید می‌کند: درصورتی که از این ابزار همانند کشورهای دیگر استفاده شود، تأثیرگذاری آن در بازار بسیار زیاد خواهد بود ولی اگر با شرط و شروط و محدودیت روبه‌رو باشد، از میزان اثرگذاری آن کاسته خواهد شد.

شورای پول و اعتبار در ۲۷ فروردین‌ماه امسال به بانک مرکزی اجازه داد تا نسبت به انجام عملیات بازار باز (خرید و فروش اوراق مالی اسلامی منتشر شده در دولت و وثیقه‌گیری در ازای اضافه برداشت یا اعطای خطوط اعتباری به بانک‌ها و مؤسسات اعتباری) اقدام کند. احمد مجتهد در عین حال نسبت به دخالت دولت در حوزه اختیارات بانک مرکزی هشدار می‌دهد و می‌افزاید: دولت نباید دخالتی در عملیات بازار باز به‌منظور تامین منابع خود داشته باشد و این ابزار باید تنها در اختیار بانک مرکزی باشد تا نهاد ناظر پولی از این طریق به مبارزه با تورم، رکود و تغییرات نرخ سود بپردازد.

موضوع دیگری که این کارشناس بانکی به آن اشاره می‌کند به تصمیم بانک مرکزی برای تشکیل بازار متشکل ارزی برمی‌گردد که می‌گوید: در تمام دنیا، دولت‌ها دخالت مستقیمی در بازار ارز ندارند و این عرضه و تقاضاست که نرخ را تعیین می‌کند. او با بیان اینکه بازار متشکل معاملات ارز ابزار جدیدی است و بسیاری از دارندگان منابع ارزی با احتیاط وارد آن خواهند شد، یادآوری می‌کند: از آنجا که این بازار فعلا انتقال ارز به داخل یا خارج از کشور را شامل نمی‌شود، تأثیرگذاری گسترده‌ای بر بازار نخواهد داشت. آیا دولت و بانک مرکزی به این هشدارهای کارشناسان توجه نشان خواهند داد یا اینکه اراده دولت برای دخالت بر استقلال نسبی بانک مرکزی چیره خواهد شد؟