اورانیوم‌های غنی‌شده پشت نیمکت

زهرا رستگارمقدم

شاید شما هم دور‌و‌برتان این ولع نویافته را رصد کرده باشید؛ ثبت‌نام در مدارس انرژی اتمی؛ ولعی فراتر از تحصیل در مدارس تیزهوشان. رقابت بر سر فرستادن فرزند به مدارس انرژی اتمی مدتی است فزونی یافته است. اگر سال‌ها پیش، نمونه دولتی و تیزهوشان، برندهای مهمی برای خانواده‌های ایرانی بودند و با فرستادن فرزندشان به چنین مدارسی، بادی در غبغب می‌انداختند و با افتخار جلوی فک‌و‌فامیل از فرزندشان حرف می‌زدند، حالا مدتی است برند مدرسه انرژی اتمی جای آنها را گرفته است. یک دلیلش شاید این باشد که مدارس انرژی اتمی، هنوز به تعداد انگشتان یک دست هم تاسیس نشده‌اند و رقابت برای ثبت‌نام در آنها بسیار داغ است. اما در این مدارس چه خبر است و چه کسانی می‌توانند در آنجا تحصیل کنند؟

در مدارس انرژی هسته‌ای چه خبر است؟

شاید با توجه به انتساب مدارس انرژی اتمی به‌عنوان اتمی و هسته‌ای، گمان کنید که در این مدارس قرار است دانش‌آموزان به دانشمندان هسته‌ای تبدیل شوند. البته در این مدارس، دانش‌آموزان آگاهی‌هایی در رابطه با انرژی اتمی کسب می‌کنند، اما اینطور نیست که بحث تنها بر سر سانتریفیوژ و اورانیوم غنی‌شده و آب سنگین باشد؛ آنها مثل دانش‌آموزان دیگر دبیرستان‌ها در رشته‌های ریاضی، فیزیک، علوم تجربی و علوم انسانی تحصیل می‌کنند. سازمان انرژی اتمی این مدارس را تاسیس کرده و بر آنها نظارت دارد و اهدافی که این سازمان برای این مدارس تعیین کرده را می‌توان اینگونه صورت‌بندی کرد: ایجاد الگوی مناسب برای تغییر نگرش مدیریت در آموزش بخش متوسطه، تربیت دانشمندان و پژوهشگران آینده ایران با سمت‌دهی انگیزه‌ها و آموزش‌های عمیق علوم پایه، تعیین نگرش دینی و عرق ملی در بین دانش‌آموزان فرهیخته. اما چشم‌اندازهایی هم که برای فعالیت این مدارس تعیین شده، یکی دیگر از دلایل استقبال مردم از تحصیل در آن می‌تواند باشد: کسب جایگاه اول علمی در عرصه داخلی و حضور برتر در المپیادهای کشوری، نمایشگاهی دائم جهت بازدید مدیران توسعه‌جو از سراسر کشور، توجه بیشتر به یادگیری به جای یاددهی با روش‌هایی مانند «معلم پژوهنده» و «سازمان یادگیرنده» و... .

علی‌اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران هم اخیرا گفته بود هدف اصلی از ساخت مدارس انرژی اتمی صرفا افتتاح و ساخت یک مدرسه نیست، بلکه الگوسازی برای باقی مدارس مدنظر قرار دارد. او از الگوسازی نام برده بود، زیرا هزینه راه‌اندازی چنین مدارسی بسیار بالا بود. نخبگان این مدارس ضریب هوشی بالاتری نسبت به دیگر مدارس دارند؛ مثلا سال گذشته از 27 مدال جهانی در کل کشور10مورد توسط دانش‌آموزان مدرسه انرژی هسته‌ای تهران کسب شد. درست است که تعداد این مدارس اندک است، اما از نظر جوایز و حضور در مجامع بین‌المللی ایران سهمی ۲۵‌درصدی در این‌ مورد دارد.

چه کسانی می‌توانند ثبت‌نام کنند؟

از همان ابتدا که مدارس انرژی هسته‌ای شکل گرفتند، قرار بود این مدارس در سراسر کشور احداث شوند اما امروز تنها تهران، مشهد و قزوین از این مدارس میزبانی می‌کنند. از همین رو رقابت برای تحصیل در این مدارس که مربوط به متوسطه اول و دوم هستند، بسیار سخت است. تنها دانش‌آموزانی در این مدارس می‌توانند تحصیل کنند که در آزمون سمپاد پذیرفته شده باشند؛ یعنی دانش‌آموزانی که در مدارس تیزهوشان درس می‌خوانند.

ترمز در مسیر توسعه

سرعت توسعه مدارس انرژی اتمی کمی با وعده‌های اولیه همخوانی ندارد.20‌سال پیش نخستین مدرسه هسته‌ای در تهران افتتاح شد و آنطور که مسئولانش می‌گفتند قرار بود به سرعت همه ایران مجهز به چنین مدارسی شود. این در حالی است که تنها در تهران، مشهد و قزوین هنوز شعباتی از این مدارس تاسیس شده است. هر چند شعبه‌های محدود این مدارس، به لحاظ لجستیک و از نظر علمی سطح قابل‌قبولی دارد، اما همچنان می‌توان گفت مسئله مدرسه انرژی اتمی نتوانسته در کشور به موضوعی عمومی تبدیل شود.