مرثیه‌ای برای تاغزارهای کاشمر

جواد افتخاری|  خراسان رضوی ـ خبرنگار:


تخریب‌های انسانی و خشکسالی‌های 18 ساله 47 هزار هکتار از عرصه‌های طبیعی کاشمر را به بیابان تبدیل کرده است. راهکار مقابله با بیابان از نظر کارشناسان و فعالان منابع طبیعی، کاشت گونه مقاوم تاغ است که در 2500 هکتار از عرصه‌های طبیعی این شهرستان کشت شده اما با همه تلاش‌ها از آتش طمع برخی سودجویان در امان نیست. افراد سودجو به دلیل مرغوبیت درختان تاغ برای تهیه زغال به عرصه‌های منابع طبیعی خسارت سنگینی وارد می‌کنند. 


لزوم مخالفت با صدور مجوز کوره زغال

یک فعال محیط‌زیست با تاکید بر جلوگیری از برداشت‌های غیرمجاز تاغ می‌گوید: تاغ سخت‌ترین شرایط محیط خشک بیابانی، دمای تابستانه 50 درجه سانتی‌گراد و سرمای زمستانه منفی 25 درجه سانتی‌گراد را به خوبی تحمل می‌کند. در این نواحی بارندگی سالانه حدود 30 تا 170 میلی‌متر است و تاغزارها رشد مناسبی دارند. 
«فهیمه رئیس‌زاده» با بیان این‌که براساس اخبار شنیده‌شده، فردی در منطقه به دنبال گرفتن مجوز برای راه‌اندازی کوره زغال است، می‌افزاید: امیدواریم مسئولان اداره صنعت، معدن و تجارت با این مجوز موافقت نکنند. 
وی با اشاره به این‌که بدون شک با راه‌اندازی این کوره افراد سودجو ترغیب به تخریب تاغزارهای منطقه خواهند شد، عنوان می‌کند: فعالان محیط‌زیست اعتراض خود را به مسئولان مربوطه اعلام کرده‌اند. 

این فعال محیط‌زیست ادامه می‌دهد: درختچه‌های تاغ که در زمین‌های خشک و بیابانی با هدف جلوگیری از گسترش بیابان کاشته می‌شود، با تثبیت خاک و جلوگیری از روان شدن شن و ماسه از انتشار گردوغبار در مناطق روستایی و شهری پیرامونی می‌کاهند. در صورتی که با برداشت‌های غیرمجاز تاغ برخورد نشود، امکان تثبیت خاک و کنترل ماسه‌های روان در این مناطق از دست خواهد رفت و رفته‌رفته با سست شدن خاک در این منطقه در آینده با گردوغبار بیشتری روبه‌رو خواهیم بود. لذا باید سعی شود از هر نوع برداشت بی‌رویه در این مناطق جلوگیری شود. 

رئیس‌زاده می‌گوید: به دلیل این‌که چوب تاغزارها از مرغوب‌ترین زغال‌های بازار است موجب شده قاچاقچیان در این مناطق به دنبال چنین درخت‌هایی باشند. از آنجا که گیاه تاغ دارای ریشه‌هایی عمیق است می‌تواند در تثبیت خاک در مناطق بیابانی نقش موثری داشته باشد. البته ذکر این نکته ضروری است که با توجه به ریشه‌های عمیقی که دارد ممکن است آب زیادی از منابع زیرمینی برداشت شود لذا نیاز است به بحث مدیریت هرس و زاد‌آوری این درخت توجه شود. 

وی با بیان این‌که درختچه‌های تاغ در زمین‌های خشک و بیابانی با هدف جلوگیری از گسترش بیابان کاشته می‌شود، می‌افزاید: گیاهان تاغ با تثبیت خاک و جلوگیری از روان شدن شن و ماسه از انتشار گردوغبار در مناطق روستایی و شهری پیرامونی می‌کاهند. 


جمع‌آوری 3 کوره غیرمجاز

رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری کاشمر هم بیان می‌کند: یگان حفاظت اداره منابع طبیعی و آبخیزداری کاشمر به صورت شبانه‌روزی فعال است و اطلاعیه‌هایی را از طریق دادستانی و این اداره برای ممنوعیت فروش زغال تاغ به کلیه مغازه‌داران شهرستان صادر کرده است. 
«مهدی نجفی» با بیان این‌که در صورت مشاهده هرگونه خرید و فروش زغال تاغ ضمن ضبط کالا فرد متخلف به دادگاه معرفی خواهد شد، توضیح می‌دهد: با اقدامات انجام شده طی 2 ماه گذشته فقط یک فرد متخلف شناسایی شده است. 
وی همچنین درباره پاسخ به درخواست فردی که به دنبال راه‌اندازی کوره زغال در منطقه است، می‌گوید: مجوز کوره زغال را اداره صنعت، معدن و تجارت صادر می‌کند ولی ابتدا باید از اداره منابع طبیعی و آبخیزداری استعلام بگیرند، در غیر این صورت جلو فعالیت آن گرفته خواهد شد. 

رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری کاشمر می‌افزاید: اگر این فرد بخواهد موقتا فعالیت داشته باشد باید نوع چوبی را که می‌خواهد به زغال تبدیل کند ارائه دهد تا پس از ارسال به مشهد مجوز صادر شود. 
نجفی با اعلام این‌که به هر صورت موافق فعالیت کوره زغال در منطقه نیستیم، عنوان می‌کند: چند کوره غیرمجاز در کوهسرخ داریم که درختان بادام را به زغال تبدیل می‌کنند و تاکنون مشکلات بسیاری را ایجاد کرده‌اند. 

وی با بیان این‌که با وجود این کوره‌ها تاغزارهای منطقه عطائیه نیشابور هم در معرض تهدیدی جدی هستند، ادامه می‌دهد: راه‌اندازی هرگونه کوره موجب می‌شود افراد فرصت‌طلب تاغزارها را تخریب کنند. 
رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری کاشمر با اشاره به این‌که پارسال 3 کوره غیرمجاز زغال در منطقه شناسایی و جمع‌آوری شده‌اند، می‌گوید: در این کوره‌ها که دستی هم بوده‌اند، کشفیاتی داشته‌ایم که به دادگاه معرفی شدند. 

نجفی با بیان این‌که تاکنون بیشتر برخوردها با فروشندگان زغال بوده است به بازدید مداوم از کافه‌ها اشاره می‌کند و می‌افزاید: بازرسی‌ها و نظارت‌ها نسبت به قبل بسیار بیشتر شده است. هرگونه چوبی که بخواهد حمل شود باید با مجوز باشد در غیر این صورت توقیف خواهد شد. 

وی با اشاره به این‌که قطع درخت تاغ بیش از یک میلیون تومان جریمه دارد اعلام می‌کند: کسانی که درختان تاغ را قطع می‌کنند پس از تبدیل به زغال هر 5 تا 10 کیلو را بیشتر از کیلویی هزار تومان نمی‌فروشند. این مقام مسئول توضیح می‌دهد: در بسیاری مواقع افراد سودجو در تهران این زغال‌ها را بیش از 20 هزار تومان به فروش می‌رسانند. 


برخورد با باندهای قاچاق چوب

مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان رضوی هم می‌گوید: عده‌ معدودی هستند که به اهمیت تاغزارها آگاه نبوده و یا از سر ناچاری اقدام به قطع و تولید زغال می‌کنند.  «علیرضا صحرایی» با اشاره به این‌که این افراد با این‌گونه اقدامات ضربه سنگینی به عرصه‌های منابع طبیعی وارد می‌کنند، می‌افزاید: از مردم انتظار داریم در صورت مشاهده قطع درختان تاغ توسط افراد سودجو، به یگان حفاظت منابع طبیعی و آبخیزداری اطلاع دهند. 

وی با بیان این‌که امروزه درختچه‌های تاغ به مأمن افرادی تبدیل‌ شده است که با آتش زدن آنها و از بین بردن سرمایه ملی و منابع طبیعی به دنبال کسب درآمد هستند، اظهار می‌کند: متاسفانه برخی افراد به بهانه بیکاری و اوضاع اقتصادی منابع طبیعی را بهترین فرصت برای مال‌اندوزی می‌دانند. 
مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان رضوی با اعلام این‌که زنده نگه داشتن یک درخت در شرایط کویری که زیر 100 میلی‌متر بارندگی دارد کار بسیار سخت و مشقت‌باری است از مردم می‌خواهد در حفظ و نگهداری تاغزارها کوشا باشند. 
صحرایی از انجام برخوردهایی با چند باند مافیایی چوب خبر می‌دهد و می‌گوید: چون زغال تاغ از نظر کیفیت 3 برابر باقی زغال‌ها قیمت دارد، انگیزه‌ای برای سودجویان شده است. 

وی با بیان این‌که برای جلوگیری از تخریب تاغزارها در جست‌وجوی باندهای قاچاق زغال هستیم، ادامه می‌دهد: تاکنون تعدادی از این باندها شناسایی شده و برخوردهای لازم صورت گرفته است. 
مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان رضوی یادآور می‌شود: اگر گیاهی به دلیل خشکسالی و آتش زدن آن توسط افراد سودجو از بین برود دیگر امکان جایگزینی آن به سادگی نیست.