سیستم، عامل سقوط بوئینگ

کشته شدن ۳۴۶ نفر در 2 سقوط بوئینگ ۷۳۷ مکس-۸ ماجرایی نیست که به این زودی شرکت آمریکایی بوئینگ بتواند از زیر بار آن شانه خالی کند. طی روزهای اخیر نتایج ابتدایی سقوط اخیر این مدل هواپیما منتشر شده که وضعیت را برای بوئینگ بحرانی‌تر کرده است. به گزارش سی‌ان‌ان،نتایج اولیه گزارش سقوط شرکت هواپیمایی اتیوپی نشان می‌دهد که با وجود مهارت خلبانان پرواز، این سیستم فناورانه بوئینگ بوده که باعث سقوط هواپیما شده است. براساس این گزارش خلبانان این هواپیمای ۷۳۷ بارها دستورالعمل‌های شرکت بوئینگ برای کنترل هواپیما را انجام دادند اما موفق به کنترل هواپیما نشدند. بوئینگ ۷۳۷ مکس- ۸ خطوط هوایی اتیوپی حدود ۶ دقیقه بعد از بلندشدن از باند فرودگاه آدیس آبابا سقوط کرد و کلیه ۱۵۷ سرنشین آن کشته شدند. ۵‌ماه قبل از این حادثه هم بوئینگ ۷۳۷ مکس- ۸ لاین ایر اندونزی در حادثه‌ای مشابه سقوط کرده بود که باعث مرگ ۱۸۹ نفر شد. براساس گزارش‌های اولیه، همه‌‌چیز زیر سر سیستم ویژه بوئینگ برای کنترل ثبات هواپیماست که خودش به‌خاطر عملکرد نادرست باعث مرگ صدها نفر شده است. هم‌اکنون همه بوئینگ‌های این مدل در جهان زمینگیر شده‌اند.

متهم: MCAS
۷۳۷ مکس به سامانه افزایش مانور پذیری با نام Maneuvering Characteristics Augmentation System یا MCAS مجهز است. در مدل ۷۳۷ مکس، مکان موتور، قدرت و رانش موتور نسبت به مدل‌های قبلی تغییر اساسی کرده است. میزان رانش موتور و جانمایی جدید موتور باعث می‌شود در مواردی، اثر بالا رفتن دماغه و افزایش زاویه حمله رخ دهد. اگر این زاویه بیش از اندازه افزایش یابد ممکن است واماندگی یا Stall ایجاد شود. برای جلوگیری از حالت واماندگی سیستم MCAS وارد عمل می‌شود و به‌طور خودکار دماغه هواپیما را به سمت پایین می‌کشد. یافته‌ها در مورد سانحه سال گذشته نشان می‌دهد که همین سیستم «ضد‌واماندگی» بیش از ۲۰ بار دماغه آن هواپیما را پایین داده بود. این سیستم ابتدا مفید ارزیابی می‌شد ولی حالا احتمال داده می‌شود به‌دلیل خطای محاسباتی یا خطا در سنسورها بد عمل کرده و در واقع زمانی که لازم نیست دماغه هواپیما را به سمت زمین منحرف می‌کند. با خطای این سیستم سقوط هواپیما حتمی می‌شود. مقام‌های بوئینگ به‌دنبال راه فراری از این بحران هستند و می‌گویند این نرم‌افزار را مجددا طراحی کرده تا درصورت دریافت اطلاعات نادرست از حسگرها، سیستم ضد‌واماندگی غیرفعال شود.




غیرقابل کنترل
 این سیستم اتوماتیک از توانایی‌های جدید در بوئینگ ۷۳۷ مکس به‌حساب می‌آمد که برای جلوگیری از وضعیتی طراحی شده که در صنعت هواپیمایی به واماندگی یا Stall معروف است. یکی از شرایطی که باعث واماندگی می‌شود، کم بودن سرعت هواپیماست. اما فرضیه مطرح شده این است که اختلال در سنسورهای این مدل بوئینگ باعث ارسال اشتباه اطلاعات شده و عملا دماغه هواپیما بدون مورد توسط این سیستم پایین کشیده است. اطلاعات جدید افشا شده از تحقیقات سقوط هواپیمای اتیوپی فرضیه مشکل سیستم طراحی شده توسط بوئینگ را قوت می‌بخشد. در آخرین مکالماتی که خلبان و کمکش با هم داشته‌اند و نشریه وال‌استریت ژورنال منتشر کرده یکی از دو خلبان می‌گوید: «(دماغه را) بکش بالا. بکش بالا!» این مکالمه تنها ثانیه‌هایی پس از بلندشدن هواپیما از روی زمین و درحالی‌که تنها ۱۳۷ متر با زمین فاصله داشت میان خلبان و کمکش رد و بدل شده است.
اطلاعاتی که طی هفته‌های اخیر از این تحقیقات به بیرون درز کرده نشان می‌دهد سیستم خودکار کنترل دماغه هواپیما در هنگام سانحه فعال شده است. به‌نظر می‌رسد با فعال شدن اشتباه این سیستم خلبان‌ها عملا امکان کنترل دستی هواپیما را نداشته‌اند و فرصت‌شان برای بالا کشیدن دماغه هواپیما بسیار اندک بوده است.