یادداشت
شاهنامه، بزرگ‌ترین عشق فردوسی
محمد بقایی ماکان ـ نویسنده و اقبال‌نویس
شاهنامه در روز ارد از ماه سپندارمذ (25 اسفند) پایان می‌پذیرد:
سرآمد کنون قصه یزدگرد
به ماه سپندارمذ روز ارد
امروز شاهنامه براساس تاریخی که فردوسی ذکر می‌‌کند هزار و هشتمین سال خود را پشت‌سر می‌گذارد.
فردوسی با اثر سترگی که آفرید بی هیچ تردید یک سر و گردن از همه شاعران تاریخ ادب فارسی برتر است. این امتیاز تنها در سخنوری و توانایی شگفت‌آور وی در کار سخندانی و نکته‌سنجی نیست. در زندگی فرزانه توس شواهدی می‌توان یافت که در قیاس با دیگر شاعران تفاوت بسیار دارد.
چنان که معروف افتاده 3 اثر حماسی در تاریخ فرهنگی ایران پدید آمده که به ترتیب زمانی عبارتند از: شاهنامه که حماسه‌ای تاریخی است، حکمت خسروانی سهروردی که حماسه‌ای فلسفی است و مثنوی مولوی که حماسه‌ای عرفانی است. 6 دفتر مثنوی معنوی در مجموع طی 14 سال سروده شد که در این فاصله 2 سال به تعویق افتاد، یعنی پس از پایان دفتر اول تا آغاز دفتر دوم. بنابراین برای سرایش مثنوی در واقع 12 سال وقت صرف شد. مولوی دلیل این «تاخیر» را در آغاز دفتر دوم در این می‌داند که مهلتی لازم بود تا خون شیر شود و «چنگ شعر مثنوی پرساز».
ولی این فترت دوساله در واقع سر در دو علت داشت، نخست به سبب درگذشت همسر حسام‌الدین چلبی و سپس مهمتر از آن از دست رفتن علاءالدین محمد فرزند 36 ساله مولوی که اندوه این فراق شور و شوق پیشین را از وی می‌ستاند چندان که تا 2 سال از مجالس درس و بحث و سماع، سرودن غزل و تقریر مثنوی دست می‌کشد تا به تدریج خود را بازمی‌یابد.
فردوسی نیز در همان دوره از عمر، داغ جانکاه فرزند 37 ساله‌اش را می‌بیند:
مرا شصت و پنج و ورا سی و هفت
نپرسید از این پیر و تنها برفت
ولی فردوسی اندوهی عظیم‌تر در دل داشت و آن نابسامانی سرزمینش بود که او را به شدت نگران و اندیشناک می‌ساخت، زیرا هیچ چیز را گرامی‌تر از آن نمی‌دانست. از این رو حتی مرگ فرزند جوانش موجب وقفه‌ای در کار سرودن شاهنامه نشد و او به رغم چنان اندوه جانکاهی با تب و تابی بیش از پیش به سرایش شاهنامه ادامه داد تا زبان فارسی که ظرف هویت و تاریخ و فرهنگ ایرانی است به حیات خود ادامه دهد تا آثار والایی مانند حدیقه، منطق‌الطیر، مثنوی و ده‌ها اثر بزرگ دیگر پدید آید.
از این روست که فردوسی مانند دیگر شاعران و اندیشمندان ایرانی فقط یک نام نیست. نام او در واقع مرادف نام ایران شده، طوری که تمامی اجزای تشکیل‌دهنده هویت ایرانی با این نام پیوند دارند.
در همینه زمینه :
