گزارش
شهر رنگی با کمربند سبز
بررسی‌های همشهری درباره تأثیر رنگ‌های طبیعی بر افزایش نشاط در فضای جامعه و سلامت شهروندان
محمود مولایی/خبر‌نگار
رنگ‌ها زندگی می‌سازند. هر رنگ فلسفه خود را دارد و رنگ سبز، آرامش می‌دهد روح و روان آدمی را. رنگ سبز چشم‌ها را هدف قرار می‌دهد، خیره مستقیم به این رنگ روی شبکیه تأثیر می‌گذارد و در امتداد آن به ماهیچه‌های چشم فشار کمتری وارد می‌شود. حالا فرض کنید مرزهای کلانشهری مانند تهران به رنگ سبز به واسطه کمربند سبز آذین شده است. پیروز حناچی، شهردار تهران معتقد است که با هنر و رنگ و استفاده از اصول زیبایی‌شناسی می‌توان شهر را متحول کرد و زشت‌ترین مظاهر شهری را با رنگ قابل‌تحمل کرد.
از عناصر زیبایی در شهر یکی استفاده از رنگ است که با ادامه اجرایی کردن کمربند سبز پیرامون به‌عنوان یک عنصر طبیعی می‌توان به رنگ‌آمیزی شهر کمک کرد. جنگل‌کاری در مرز تهران که سال‌هاست اجرا می‌شود، زمستان امسال نیز بیش از هزار هکتار به کمربند سبز پایتخت اضافه شد.
عبور از تهران خاکستری
تهران خاکستری است. طبق آمار جهانی، هم‌اکنون بیشتر از 50درصد از جمعیت جهان در شهرها زندگی می‌کنند. بیشترین مهاجرت از روستا‌ها به شهرها در قاره آفریقا و آسیا اتفاق افتاده و به سبب آن در دهه‌های گذشته در ایران آمار مهاجرت از روستا به شهر به شکل قابل توجهی افزایش یافته است. درختان شهری می‌توانند به کاهش برخی از اثرات منفی و پیامدهای اجتماعی شهرنشینی کمک کرده و به این ترتیب شهرها را به این تغییرات پایدارتر می‌کنند. به همین دلیل، مردم پناه بُردن به طبیعت را می‌پسندند. طبیعت علاوه بر کاهش آلودگی کلانشهر تهران به لحاظ بصری روی شهروندان تأثیر می‌گذارد. طبیعت به‌عنوان یک عنصر نیمه‌ثابت بنا به رشد و نمو در رنگ‌آمیزی شهر به‌نظر می‌رسد نقش مهمی در روحیه و نشاط شهروندان ایفا کند.
عنصر نیمه‌ثابت
از عناصری که به شهرها سامان می‌دهد، یکی عناصر ثابت مانند ساختمان‌هاست. علائم، گیاهان و مبلمان شهری عنصر غیرثابت یا نیمه‌ثابت محسوب می‌شود و مردم، فعالیت‌ها و روابط آنها نیز به‌عنوان عناصر متحرک قلمداد می‌شود. پروژه کمربند سبز تهران به‌عنوان عنصر دوم سال‌ها پیش با مصوبه هیأت دولت شروع شد. شهرداری تهران نیز سالی هزار هکتار کاشت درخت در حریم شهر را در دستور کار خود قرار داد. بدین‌ترتیب، تا پایان سال 96مساحت جنگل‌کاری حریم تهران به حدود 41هزار هکتار رسید. البته سال قبل حریم تهران با توسعه 1200هکتاری جنگل‌کاری همراه و امسال نیز در فصل زمستان این پروژه پیگیری شد. بهرام کلهرنیا، هنرمند گرافیست در این‌باره به همشهری می‌گوید: «رنگ عنصر مهمی در توسعه زندگی و التیام بحران‌هاست که می‌تواند با برنامه‌ریزی و مطالعه وارد زندگی شهری شود. تصمیم‌گیری‌هایی که در شهرداری به شکل کلی صورت می‌پذیرد تا شهر شکل و هیبت دیگری بیابد، بسیار مهم و خوب است اما به‌طور حتم، مدیریت این تصمیمات و هدف دادن به آنها کار بسیار سختی است.»
1250هکتار جنگل‌کاری
طبق برنامه‌ریزی سازمان بوستان‌ها و فضای سبز شهر تهران برای سال 97جنگل‌کاری به وسعت 1250هکتار در حریم تهران درنظر گرفته شده بود. از آنجایی که تهران با تراکم بافت مواجه است، پهنه شمالی شهر محل مناسبی برای جنگل‌کاری قلمداد شد و مناطق 2، 4، 5 و 22برای درخت‌کاری آماده شدند. طبق برآورد سازمان بوستان‌ها بیشتر از هزار هکتار تا پایان اسفند ماه به کمربند سبز اضافه می‌شود. کلهرنیا معتقد است هنر شهری متفاوت از دیگر هنرهاست. او تأکید می‌کند: «هنر شهری با گالری و موزه اختلاف دارد؛ بنابراین وقتی از هنر شهری صحبت می‌کنیم، از مدیریت یک طرز اندیشه یاد می‌کنیم که می‌کوشد عوامل مختلف شهری را برحسب ظرفیت‌ها و قابلیت‌هایشان به مثابه سیستم‌های برنامه‌پذیر ببیند.»
رنگ‌آمیزی و زیبایی بصری
کمربند سبز حریم تهران علاوه بر اینکه از وسعت شهر تهران در سال‌های آینده می‌کاهد، به رنگ‌آمیزی و زیبایی بصری شهر کمک می‌کند. روانشناسان بر این باور هستند که رنگ سبز علاوه بر ایجاد آرامش در فرد نشاط آور است. البته گسترش کمربند سبز پیرامون شهر تهران موانعی هم دارد که علی‌محمد مختاری، مدیرعامل سازمان بوستان‌ها معتقد است: «محدوده شهر تهران و شهرداری‌های مناطق مختلف در طرح جامع تعیین تکلیف اراضی پیرامونی آن مشخص شده، اما بنا به دلایل متعدد تا زمانی که وضعیت کاربری این اراضی مشخص نشده و پروژه‌های اجرایی توسعه کمربند سبز و جنگل‌کاری در آنها اجرا نشود، همیشه می‌تواند در معرض دست‌اندازی سودجویان و زمین‌خواران قرار گیرد و از این نظر مشکلاتی را فراهم آورد.» با همه اینها، توسعه کمربند سبز در کنار عناصر دیگر مانند رنگ‌آمیزی ساختمان‌ها و بناهای شهری می‌تواند شهر تهران را از رنگ خاکستری جدا کند.
