رأی‌گیری با شماره‌های بی‌خبر!

 تقلب در شیوه ر‌أی‌گیری برای گزینش بهترین برنامه تلویزیون یکی از موضوعاتی است که از چند شب پیش در فضای مجازی درباره‌ آن بحث‌های مفصلی در گرفته است. در رأی‌گیری که برای گزینش بهترین برنامه تلویزیونی در قالب جشنواره برنامه‌های صدا و سیما در جریان است، کاربران می‌توانند از طریق وب، اپلیکیشن موبایل یا کدهای دستوری USSD رأی‌شان را ثبت کنند. اما در آنچه اخیرا پیش آمده، بدون اینکه افراد در رأی‌گیری شرکت کرده باشند یا عضو باشگاه طرفداری خاصی باشند، کد تأییدی از سوی اپراتور دریافت کرده‌اند که نشان می‌دهند رأی‌شان در این جشنواره به نفع برنامه خاصی به ثبت رسیده است! این اتفاق برای کسانی که پیش‌تر هرگز عضو سرویس‌های ارزش افزوده نشده یا روی امنیت و حریم شخصی‌شان بسیار حساس هستند نیز رخ داده است. همشهری تلاش کرده در گفت‌وگو با کارشناسان احتمالات گوناگونی را که باعث مخدوش‌شدن رأی کاربران شده بررسی کند. تیم‌های فنی وزارت ارتباطات در گفت‌وگو با همشهری اعلام کردند که براساس دستور وزیر پیگیر این مشکل هستند و جزئیات فنی را به‌زودی بررسی خواهند کرد.


یک مشکل فنی پیچیده
پیش از این، رأی دادن به جای افراد و بدون اطلاع خودشان، در سرویس‌های افزوده با سوءاستفاده از ناآگاهی فنی آنها مرسوم بود. در این شیوه، کاربر به نصب برنامه‌های فریبنده، فال و... ترغیب می‌شد که از آن طریق برنامه‌های مخرب روی تلفن همراه آنها نصب می‌شد. این نرم‌افزارها حجم کمی داشتند و ردیابی‌شان توسط کاربرهای عادی عملا امکان‌پذیر نبود. این برنامه‌ها با گرفتن دسترسی دریافت و ارسال پیامک می‌توانستند شخص را بدون اینکه مطلع باشد، در سرویس‌های ارزش افزوده یا هر سیستم دیگری عضو کنند. یکی از این مسائل نیز می‌تواند شرکت در رأی‌گیری‌ها باشد. این در حالی است که، یکی از کاربران قربانی در گفت‌وگو با همشهری تأکید کرده که هیچ برنامه غیرعادی روی تلفن همراهش نصب نکرده و هیچ‌گاه از سرویس‌های ارزش افزوده یا کدهای دستوری USSD استفاده نمی‌کرده تا شماره تلفنش در اختیار اشخاص دیگری باشد. در عین حال، یکی از کارشناسان فنی می‌گوید، همیشه عمده مشکل در مورد سیستم عامل اندروید پیش می‌آمد که برنامه‌های آن اجازه گرفتن دسترسی‌های متعدد را داشتند. در این مورد اما تلفن همراه یکی از قربانیان ‌آیفون بوده است.


پای ارزش‌افزوده در میان است؟
رأی‌گیری تلفنی یا مبتنی بر وب بدون گرفتن تأییدیه کاربر یکی از تازه‌ترین پدیده‌هایی است که اخیرا و صرفا در همین سیستم رأی‌گیری به‌وجود آمده است. ایلیا وکیلی، کارشناس فنی در گفت‌وگو با همشهری تأکید کرد: « به‌نظر می‌رسد یکی از ضعف‌های سیستم رأی‌گیری، نگرفتن تأیید پیامکی و نفرستادن کد تأیید پیامکی به کاربر باشد که باعث شده هرکسی بتواند با وارد‌کردن شماره همراه تصادفی یک رأی اضافه را ثبت کند. با توجه به پیامک‌هایی که وجود دارد، به‌نظر می‌رسد اعتبارسنجی از کاربران – برای تأیید هویت آنها- اصلا به تلفن فرستاده نشده است. در چنین سیستمی هرکسی می‌تواند با جا‌زدن خودش به‌عنوان رأی‌دهنده وارد سیستم شود.» با توجه به اینکه دسترسی به پیامک و اجرای خودسرانه کد USSD در تلفن‌های آیفون از نظر فنی غیرممکن است، به‌نظر می‌رسد بخش مهمی از مشکل به سامانه‌های تحت وب مربوط باشد. پیش از این ماجراهایی این چنینی در کلاهبرداری‌های ارزش افزوده دیده شده بود. اگر 1.5 میلیون رأی اضافه شده  عضو اپلیکیشن رأی‌گیری هم شده باشند با حساب روزی 500 تومان پای روزی 70 میلیون تومان یا به عبارتی ماهی 22.5 میلیارد تومان در میان است.


واکنش صدا و سیما: اختلال در نرم‌افزار
با انتشار این مشکل در سطح گسترده، صدا و سیما اعلام کرد مشکل اخیر به‌خاطر یک اختلال، پیش آمده و به همین دلیل، رأی‌گیری بخش مردمی جشنواره تلویزیونی متوقف شده است. مسعود احمدی افزادی، دبیر جشنواره تلویزیونی جام‌جم که این رأی‌گیری را برعهده داشت، اعلام کرد: «بخش انفورماتیک جشنواره از ساعت 24بامداد روز جمعه 10اسفند متوجه این اختلال شده و بلافاصله سیستم ورود آرا را بسته است.در حال بررسی موضوع هستیم. پیامک‌ها و موارد مرتبط را بررسی خواهیم کرد.» او نگفته ایراد و اختلال از کجا بوده اما تأکید کرده جلوی این موضوع گرفته خواهد شد، ضمن اینکه ثبت آرا همچنان متوقف است. ایلیا وکیلی، کارشناس فنی درباره اینکه چه احتمال‌هایی درباره این اختلال خاص مطرح است، به همشهری می‌گوید: «ممکن است نرم‌افزار رأی‌گیری پیامکی را اشتباه ارسال کرده یا بخشی از کد برنامه به اشتباه اجرا شده است. احتمال وجود یک رخنه در سیستم نیز وجود دارد که مورد سوءاستفاده کسی قرار گرفته است.‌» در عین حال، علی غروی، دستیار جوان معاونت حقوقی و امور دولت و مجلس وزارت ارتباطات در گفت‌وگو با همشهری تأکید کرده که جزئیات مسئله طبق دستور وزیر در حال بررسی است و به‌زودی نتیجه آن مشخص خواهد شد.

احتمال خرید و فروش کاربر
عمده کسانی که دچار این مشکل شده‌اند، بسیار در مورد استفاده از تلفن همراه محتاط بوده‌اند، از نصب برنامه‌های غیرکاربردی و متفرقه خودداری می‌کردند و عضو هیچ سرویس ارزش افزوده‌ای نیز نبوده‌اند. با وجود این، رأی‌شان در سیستم به ثبت رسیده است. هرچند بررسی این موضوع بدون دسترسی به جزئیات فنی عملا دشوار است اما کارشناسان فنی در گفت‌وگو با همشهری احتمالاتی را در این‌باره مطرح می‌کنند. یکی از این کارشناسان به همشهری می‌گوید: «پیش‌تر بارها دیده‌ایم که شماره تلفن‌های کاربران برای مواردی مثل ارسال پیامک‌های تبلیغاتی با مشخصاتی مثل جنسیت، محدوده تردد و زندگی و... در بازار سیاه فروخته شده است. از این شماره‌ها برای ارسال پیامک تبلیغاتی استفاده می‌شده اما بعید نیست با غیرفعال‌کردن سیستم تأیید هویت پیامکی و پیدا کردن یک باگ در سیستم رأی‌گیری- مثلا در سیستم تحت وب- عملا سیستم به جای دیگران رأی داده باشد. با این شیوه، رأی‌ها با شماره واقعی افراد ثبت شده اما عملا فرد از آن بی‌اطلاع بوده است.»


مکث
تغییر ناگهانی نتایج

شرکت‌کنندگان در بخش مردمی پنجمین جشنواره برنامه‌های صدا و سیما« جام‌جم» با جابه‌جایی عجیب نتایج پیامکی شوکه شدند.
به گزارش همشهری، درنظرسنجی برترین‌های صداوسیما تا روز جمعه، برنامه نود محبوب‌ترین برنامه بود ولی طی چند ساعت برنامه «برنده باش» از این برنامه جلو افتاد. در عین حال مردم با پیامک‌هایی روبه‌رو شدند که در جشنواره صداوسیما به «برنده باش» رأی داده‌اند درحالی‌که تعدادی از آنها در این نظرسنجی شرکت نکرده‌ بودند. این اتفاق در شبکه‌های اجتماعی بازتاب گسترده‌ای داشت. اغلب کاربران با انتشار عکس‌ پیامک‌ها، اعتبار نظر سنجی را زیر سؤال بردند.
روز گذشته دبیر جشنواره جام جم، اختلال در روند رأی‌گیری را تأیید کرد. روابط عمومی این جشنواره به نقل از احمدی‌افزادی این نقل قول را منتشر کرد که حوزه انفورماتیک جشنواره «جام جم» در ساعت ۲۴ بامداد روز جمعه ۱۰ اسفندماه متوجه این اختلال در رأی‌گیری‌ها شده و بلافاصله سیستم ورود آرا را بسته است.
ثبت رأی جشنواره جام جم از روز گذشته تاکنون متوقف است. درحالی‌که برنامه نود طی چند‌ماه اخیر، به‌عنوان برنامه‌ای که مورد غضب مدیران سازمان قرار گرفته، غیبت بحث‌انگیز عادل فردوسی‌پور در میان نامزد‌های بهترین مجری در پنجمین جشنواره جام جم، در افکار عمومی بدون پاسخ باقی مانده است. اتفاقات پیامکی باعث شد که جشنواره جام جام در زمینه آرای برنامه نود به چالشی تازه برای سازمان پر چالش صدا و سیما تبدیل شود.