سلطان‌پروری

شبنم سیدمجیدی

وقتی دستگیرش کردند با غرور گفت: «به همه بگویید سلطان سکه را دستگیر کرده‌اید». همان موقع بود که بعد از چند سال دوباره واژه سلطان بر سر زبان‌ها افتاد. در سال‌های قبل‌تر مثلا سال‌های 91و 92 چند باری سلاطین شکر یا گوشت و خودرو بسیار حاشیه‌ساز شده بودند، اما چند سالی بود که از سلاطین جدید خبری نبود. سلطان سکه بود که دوباره این واژه را بعد از مدت‌ها بر سر زبان‌ها انداخت. امسال با سلطان سکه  آغاز شد و در ادامه به سلطان پوشک، سلطان موز، سلطان قیر، سلطان مدارک جعلی، سلطان کاغذ، سلطان ارز، سلطان اختلاس و تا دلتان بخواهد سلطان‌های دیگر هم رسید. البته بیشتر این سلطان‌ها مدت‌هاست که بر تخت سلطنت نشسته‌اند و مدت‌ها هم قسر در رفته‌اند. وحید مظلومین یا همان سلطان سکه نیز در سال‌های قبل دستگیر شده بود، اما با وساطت افراد پرنفوذ و مدیران بانک مرکزی دولت قبل از محاکمه فرار کرده بود،‌ تا اینکه در اواخر سال 1396 این سلطان، 2تن سکه را که معادل 300هزار سکه می‌شود از بازار جمع کرد تا خود تعیین‌کننده قیمت سکه باشد و موجب اخلال در نظام پولی و اقتصادی کشور شد. پلیس، عملیات خود برای شناسایی همدستان او را آغاز کرد و سرانجام در 14تیر 97  آنها دستگیر شدند. برای نخستین‌بار چهره مظلومین در رسانه‌ها نمایش داده شد و حرف‌هایش که از رسانه‌های مختلف پخش می‌شد، خبرساز بود؛  «۷۰۰ میلیارد تومان هم مگر پول است.» یا اینکه قبل از اجرای حکم اعدامش گفته بود: «اگر شانس بازگشت به بازار را داشته باشم که ندارم، دوباره همان کار را می‌کنم». در کوتاه‌ترین زمان ممکن به پرونده سلطان سکه و همدستانش رسیدگی شد. او و یکی از اصلی‌ترین شرکایش، یعنی محمداسماعیل قاسمی در آبان‌ماه 97 اعدام شدند.

سلطان پوشک

بعد از اینکه در تیرماه با دستگیری وحید مظلومین، واژه سلطان بر سر زبان‌ها افتاد، با بروز اختلالات اقتصادی در بازار، مثل کمبود پوشک و گران‌شدن دستمال کاغذی، از سلطان پوشک هم پرده‌برداری شد. رئیس هیأت مدیره انجمن صنایع سلولزی در نامه‌ای به قوه قضاییه، از شرکت ترکیه‌ای پارس حیات ساغلیک ارونلری نام برد که واردات پوشک و مواداولیه مربوط به آن را به‌صورت انحصاری در اختیار داشت. نام این شرکت میان 67شرکتی که برای واردات خمیر کاغذ ارز دولتی دریافت کرده بودند به چشم می‌خورد که 18میلیون یورو ارز دولتی از بانک مرکزی دریافت کرده بود. به‌دلیل عرضه‌ نشدن تیشو به واحدهای تولیدکننده دستمال کاغذی، قیمت مواداولیه محصولات سلولزی 3برابر افزایش یافت. در این پرونده ردپای همکاری یکی از نمایندگان مجلس نیز دیده می‌شد که البته اتهامات را در گفت‌وگو با خبرگزاری‌ها رد کرد. اما از آن طرف احمد امیرآبادی‌فراهانی -عضو هیأت‌رئیسه مجلس شورای اسلامی- نیز گفت: 60درصد تولید پوشک کشور در اختیار اتباع غیرایرانی است که به‌راحتی می‌توانند هر اقدامی درخصوص عدم‌عرضه و قیمت‌گذاری انجام دهند. وضعیت پوشک با پیگیری دولت تا حدودی به حالت نرمال برگشت، اما سلطان‌های دیگری نیز از راه رسیدند.

سلطان ارز

اما می‌رسیم به سلطان ارز؛ یعنی قربانعلی فرخزاد. این فرد که مدیرعامل شرکت ماشین‌سازی‌ تبریز است به اخلال در نظام ارزی متهم شده است. او به بهانه واردات ورق استیل و اقلام دیگر، به مبلغ ۴۴۶ میلیون و ۳۳۲ هزار دلار ارز دولتی دریافت کرده و با همکاری سایر متهمین ضمن ارتکاب جعل، این ارز را در بازار آزاد به فروش رسانده و سودآوری هنگفتی داشته است؛ این در حالی است که متهم هیچ کالایی را به کشور وارد نکرده است. 2نفر از همدستانش دستگیر شده‌اند و 4نفر دیگر متواری هستند. نخستین دادگاه این متهم که در شهریورماه دستگیر شده است 11دی برگزار شد. در این پرونده نیز ردپای 2نفر از مدیران بانک مرکزی دیده می‌شود. به گفته وکیل فرخزاد، او حتی سواد نوشتن نام خود را ندارد و قربانی افراد سودجوی دیگری شده است. با این حال سازمان خصوصی‌سازی،‌ کارخانه ماشین‌سازی‌ را به بهای 688میلیارد تومان دست این فرد بی‌سواد داد. پرونده بزرگ‌ترین بدهکار ارزی همچنان در حال بررسی است.

سلطان قیر

حمید باقری‌درمنی 49ساله برای نخستین‌بار در خرداد ۱۳۸۶ دستگیر شد. آن زمان ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز او را دانه‌درشتی معرفی کرده بود که ۲‌هزار میلیارد تومان بدهی بانکی داشت. جالب آنکه او در دولت قبل تنها یک روز پس از دستگیری آزاد شد. این فرد دوباره در سال 1393به اتهام فساد فی‌الارض بازداشت شد. اگرچه او به سلطان قیر معروف است، اما دامنه اتهاماتش بسیار فراتر از این بود. درمنی سال‌ها به‌عنوان مشاور با شهرام جزایری و بابک زنجانی کار می‌کرد. به گفته بازپرس پرونده‌اش، درمنی کلید ورود به هر شخصیت پرنفوذ بوده است. هر کس می‌خواسته در دستگاه‌های مختلف نفوذ کند، سراغ باقری‌درمنی می‌رفته است. درمنی به سراغ پالایشگاه قیر رفت و از آنجا روزگار سیاهش آغاز شد. او یک شبکه و باند حرفه‌ای برای جعل اسناد و ارائه ضمانت‌نامه‌های جعلی به مکان‌های مختلف ازجمله شرکت نفت جی و همچنین گرفتن وام از بانک‌ها تشکیل داد و 322میلیون کیلوگرم قیر از نفت جی با همین اسناد جعلی کلاهبرداری کرد. 36فقره ضمانت‌نامه از بانک ملی جعل کرد. او یکی از شعبات بانک ملی را به تسخیر خود درآورد. خاوری کلاهبردار متواری و رئیس وقت بانک ملی، کسی بود که چنین اختیاری به او داد. درمنی به‌خاطر هدایت باند سازمان‌یافته کلاهبرداری مشمول فساد فی‌الارض شد. او امسال جزو 3مجرم اعدامی پرونده‌های مفاسد اقتصادی بود که از سوی سخنگوی قوه قضاییه معرفی و سرانجام، شنبه یک دی 1397به دار مجازات آویخته شد.

سلطان کاغذ

در تیرماه امسال و با انتشار فهرست افرادی که ارز دولتی دریافت کرده بودند، نام 2شرکت هانا تجارت ترولیت و صنعت ساحل پرشیا دیده می‌شد که متعلق به 2برادر بود. با بررسی‌های خبرنگاران مشخص شد این دو برادر ناشناخته هستند و تا پیش از آن در واردات کاغذ ورود نداشته‌اند. این ماجرا گذشت تا اینکه محمد سلطانی‌فر - معاون مطبوعاتی وزارت ارشاد- در گفت‌وگویی اعلام کرد: «برای آن دونفری که حدود ۲۴ میلیون یورو برای واردات کاغذ گرفته‌اند، 2پرونده قضایی تشکیل شده که هنوز به جایی نرسیده است، چون اصلا این افراد وجود خارجی نداشتند!». اواسط دی‌ماه امسال بود که رئیس پلیس تهران ماجرای سلطان کاغذ را دنبال کرد. به گفته سردار رحیمی، گروه 16نفره و رئیس این گروه که در زمینه واردات کاغذ فعالیت می‌کردند، دستگیر شدند. بخشی از این ارز به‌طور کلی به‌صورت آزاد فروش رفته است. با بخشی از آن 30هزار تن کاغذ وارد شده که بخشی از این کاغذها اصلا وارد بازار نشده‌اند و بخشی دیگر به‌صورت آزاد به فروش رفته است. ارزش این پرونده 1700میلیارد تومان تخمین زده شده است. رئیس پلیس پایتخت چند روز پیش دوباره اطلاعاتی تکمیلی از این پرونده ارائه کرد. او گفت: افراد اصلی شناسایی و توسط پلیس دستگیر شده‌اند. 3متهم نیز پیش از تشکیل پرونده و پیگیری موضوع فرار کرده‌اند.

سلطان اختلاس

علی‌اکبر عمارت‌ساز را سلطان جدید اختلاس می‌دانند. البته شاید در سال‌های قبل مه‌آفرید خسروی، بابک زنجانی یا شهرام جزایری اختلاس‌گران بزرگ اقتصادی ایران شمرده می‌شدند، اما امروز سلطانی با اختلاس 6هزار میلیارد تومانی دست سلاطین قبلی را بسته است. رسیدگی به اتهامات رئیس سابق شعبه تختی بانک تجارت کرمان 5سال زمان برده است و پرونده‌ای ۱۰۰ جلدی با اوراقی هزاران صفحه‌ای دارد. متهم در غفلت بازرسی بانک تجارت منابع کلانی از وجوه ملی را به یغما برده و به‌نوعی اختلاس بی‌سابقه‌ای صورت گرفته است. طی سال‌های اخیر این متهم سرمایه خود را به قدری افزایش داده که حتی امکان شناسایی کامل اموال وی وجود ندارد. اخلال د‌ر نظام اقتصادی کشور ا‌ز طریق اخلال در نظام پولی، پولشویی، اختلاس توأم با جعل، معاونت د‌ر اختلاس، جعل و استفاده ا‌ز سند مجعول، تصرف غیرقانونی اموال توقیف‌شده، اخذ رشوه، صدور گواهی خلاف واقع و خیانت د‌ر امانت بخشی از اتهامات متهم پرونده است. نخستین جلسه رسیدگی به پرونده این سلطان، در دی‌ماه امسال برگزار شد و همچنان رسیدگی به این پرونده کلان ادامه دارد.

سلاطین گمشده بازار

بعضی از سلاطین که امسال در برهه‌هایی در مورد آنها صحبت شد، خیلی زود فراموش شدند؛ سلطان گوشت، سلطان خودرو و ... تعدادی از این سلاطین بودند. سلطان موز نیز یکی از این سلاطین بود. در تیرماه مشخص شد ۳۶میلیون یورو ارز دولتی برای واردات موز تخصیص یافت اما در همان دوره قیمت این میوه وارداتی بیش از ۵۵ درصد نسبت به سال گذشته افزایش داشت. بعضی‌ها از سلطان موز صحبت به میان آوردند. چندی پیش یکی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی نیز دوباره حرف سلطان موز را پیش کشید و او را به یکی از مقامات کشور نسبت داد. اما ماجرای سلطان موز بیش از این ادامه نیافت. سلطان گوشت قرمز و مرغ هم از آن سلاطینی هستند که کم‌کم در حال جلب توجهند. قیمت مرغ چند وقتی است که تصاعدی شده است. عده‌ای با تأکید بر وجود سلطان در بازار مرغ می‌گویند که آنها با عرضه کم و تلاش برای افزایش قیمت خورک دام و طیور باعث شده‌اند که تولید کننده‌ها، جوجه‌ریزی را در مرغداری‌های خود کاهش دهند که باعث کم‌شدن مرغ و افزایش قیمت‌ها شده است. گرانی هر روزه گوشت قرمز هم باعث شده است تا مردم به‌دنبال سلطان گوشت قرمز باشند. اما چیزی که واضح است مثل اینکه سلطان گوشت هم مثل برخی سلاطین دیگر بازار گم شده است. سلاطین شکر، خودرو، حبوبات و لاستیک هم از همین گمشده‌ها هستند. اما هنوز پرونده این سلاطین پرورش‌یافته در نظام اقتصادی ایران گشوده نشده است.

* بخشی از ارز کاغذ به‌طور کلی  به‌صورت آزاد فروش رفته است.  با بخشی از آن  30هزار تن کاغذ وارد شده  که بخشی از این کاغذها  اصلا وارد بازار نشده‌اند  و بخشی دیگر به‌صورت آزاد به فروش رفته است. ارزش این پرونده 1700میلیارد تومان 
تخمین زده شده است