سندرم تروریست‌پروری

رضا عمویی- روزنامه‌نگار

نشست دوره‌ای شورای امنیت سازمان ملل برای بررسی قطعنامه 2231 که در واقع همان قطعنامه مربوط به توافق هسته‌ای 2015 است، پنجشنبه هفته گذشته بدون نتیجه خاصی به پایان رسید. در نشست اخیر شورای امنیت، حواشی بیشتر از متن سروصدا به پا کرد. ازجمله پس از این نشست، 3 کشور اروپایی فرانسه، انگلیس و آلمان که در ادبیات سیاسی به تروئیکای اروپایی معروف شده‌اند، با صدور بیانیه‌ای برخی ادعاها را درباره برنامه هسته‌ای ایران مطرح کردند و مدعی نقض تعهدات توافق هسته‌‎ای از سوی ایران شدند. 3 کشور اروپایی حتی پا را فراتر گذاشتند و در بیانیه‌ای که پس از نشست شورای امنیت درباره توافق هسته‌ای ایران برگزار شده بود، تلاش کردند تا سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران را زیر سؤال ببرند و از این‌رو در بیانیه خود افزودند که ایران با ارائه سلاح به بازیگران غیردولتی، امنیت منطقه را به خطر می‌اندازد.
اشاره 3 کشور اروپایی به بازیگران غیردولتی در منطقه که ایران از آنها حمایت می‌کند، گروه‌هایی است که سال‌هاست در کشورهایی مانند عراق، یمن و لبنان در قالب حزب و یا گروه رسمی و در چارچوب قانونی مشغول به فعالیت هستند؛ گروه‌هایی مانند حزب‌الله که در لبنان، امروزه به‌عنوان یک حزب سیاسی در پارلمان فعال است و یا حشدالشعبی در عراق که بخشی از ساختار رسمی نیروهای نظامی این کشور به شمار می‌رود و یا انصارالله یمن که به ‌عنوان یک حزب سیاسی، قدرت را در صنعا در دست دارد. این گروه‌ها و احزاب به‌طور عمده رویکردی ضدغربی و ضدآمریکایی را همسو با سیاست خارجی ایران دنبال می‌کنند و طبیعی است که ایران نیز به مانند هر کشور دیگری به ‌صورت رسمی حامی احزاب و گروه‌های سیاسی همسو با خود است و در مقابل، کشورهای غربی و اروپایی نیز از حمایت ایران از این گروه‌ها خشنود نیستند.

 از حمایت ایران تا حمایت غرب
نگاهی به پیشینه تحولات منطقه‌ای حاکی از آن است که بیشترین مداخلات در منطقه از سوی کشورهای اروپایی و آمریکا طی چند دهه گذشته صورت گرفته است. با وجود آنکه غرب آسیا منطقه‌ای با فاصله جغرافیایی دور و خارج از حوزه جغرافیایی کشورهای غربی به شمار می‌رود، اما غرب هیچ‌گاه دخالت خود را در منطقه پنهان نکرده است. جنگ در عراق و افغانستان در 2 دهه گذشته تنها بخشی از مداخله آشکار غرب در منطقه است. این در حالی است که ایران به‌عنوان یکی از کشورهای منطقه، سیاست خارجی خود را بر مبنای حسن همجواری و حمایت از گروه‌های سیاسی همسو دنبال کرده است. در واقع ایران به‌عنوان یک بازیگر عضو منطقه‌ فعالیت‌های خود را دنبال می‌کند، اما کشورهای غربی و اروپایی به‌عنوان کشورهای خارج از منطقه به توجیه مداخلات خود در غرب آسیا می‌پردازند. از سوی دیگر، بازیگران غیردولتی در غرب آسیا که از سوی غرب ایجاد شده و یا مورد حمایت‌های پشت پرده قرار گرفته‌اند، نه به‌عنوان یک حزب بلکه به‌عنوان یک گروه شبه‌نظامی مسلح و یا تروریست مشغول به فعالیت بوده‌اند. این در حالی است که حمایت ایران در منطقه به‌طور عمده شامل حال گروه‌ها و احزاب سیاسی قانونی در کشورهای منطقه بوده است.

طالبان و القاعده؛ فرزندخواندگان انگلیس
اسناد متعددی در دست است که نقش غرب در شکل‌گیری گروه‌های مسلح را نشان می‌دهد. گزارش سایت افشاگر «دیکلسیفاید‌یو‌کی» حاکی از آن است که انگلیس در دهه 1990 دو گروه طالبان و القاعده را به‌صورت غیرمستقیم مسلح کرده است. براساس این گزارش، زمانی که طالبان در سال 1996 افغانستان را تصرف کرد، مقامات انگلیس می‌دانستند که کمک اصلی به طالبان توسط پاکستان انجام می‌شود و همزمان لندن نیز کمک‌های تسلیحاتی خود را به اسلام‌آباد افزایش داد. این گزارش می‌گوید که با وجود آگاهی لندن از دخالت اسلام‌آباد در افغانستان، دولت محافظه‌کار «جان‌میجر» به صادرات گسترده تسلیحات به پاکستان ادامه داد، چون می‌دانست که این سلاح‌ها می‌تواند به طالبان برسد. همچنین در سال 1997، درحالی‌که طالبان تسلط خود را بر کابل مستحکم کرد و به‌دنبال تصرف کل افغانستان بود، وزرای انگلیس، 93مجوز برای صادرات نظامی به پاکستان صادر کردند. اینها شامل لوازم یدکی مسلسل، اجزای مهمات، خودرو و تجهیزات الکترونیکی نظامی بود. این گزارش در ادامه به حمایت انگلیس در شکل‌گیری القاعده می‌پردازد و می‌افزاید که «اسامه بن لادن»، ‌مؤسس و رهبر وقت القاعده در ابتدا توسط «یونس خالص»، از فرماندهانی که به‌طور مخفیانه توسط انگلیس در افغانستان حمایت می‌شد، محافظت می‌شد. براساس این گزارش، سیاست انگلیس به «اسامه بن لادن»، مؤسس و رهبر وقت گروه‌ تروریستی القاعده کمک کرد تا در آن زمان زیرساخت‌های تروریستی خود را در افغانستان ایجاد کند.

داعش؛ فرزند بی‌واسطه واشنگتن
اگر انگلیس در شکل‌گیری گروه‌های مسلح طالبان و القاعده به واسطه پاکستان و عربستان نقش غیرمستقیم داشت، اما «دونالد ترامپ»، رئیس‌جمهور سابق آمریکا اعتقاد دارد که گروه تروریستی داعش به‌صورت مستقیم توسط واشنگتن ایجاد شده است. 2 سال بعد از آنکه گروه تروریستی داعش اعلام خلافت کرد، دونالد ترامپ در یکی از سخنرانی‌های انتخاباتی‌اش در اوت ۲۰۱۶ در دوره ریاست‌ جمهوری باراک اوباما، او و هیلاری کلینتون، نامزد وقت دمکرات‌ها در انتخابات و وزیر خارجه پیشین آمریکا را از بنیانگذاران داعش معرفی کرد. ترامپ در سخنرانی آن زمان خودش در میان حامیان جمهوری‌خواه در ایالت فلوریدا تأکید کرد: « داعش دارد به رئیس‌جمهور اوباما احترام و ارج می‌نهد. او مؤسس داعش است و به داعش کمک مالی کرد. من این را هم می‌گویم که هیلاری کلینتون حقه‌باز هم (به همراه اوباما) مؤسس داعش بوده است.» ترامپ نوامبر ۲۰۱۹ در زمان ریاست‌جمهوری‌اش هم در جمع حامیانش در ایالت می‌سی‌سی‌پی بار دیگر اذعان کرد که اوباما، رئیس‌جمهور سابق این کشور داعش را ساخته است. همچنین در افشاگری‌های ادوارد اسنودن، پیمانکار سابق آژانس امنیت ملی آمریکا، علیه دستگاه‌های اطلاعاتی این کشور آمده است که «سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا، انگلیس و رژیم صهیونیستی در شکل‌گیری داعش نقش داشتند و در عملیاتی با نام لانه‌ زنبور، گروه داعش را تشکیل دادند.» از سوی دیگر، گزارش‌های متعددی از حمایت‌های تسلیحاتی آمریکا از گروه تروریستی داعش وجود دارد. سال 1395همزمان با عملیات گسترده نیروهای عراقی برای محاصره و نابودی داعش در موصل فیلمی از کمک‌های تسلیحاتی و غذایی آمریکا به این گروه تروریستی منتشر شد. همچنین در طول جنگ سوریه، گروه‌های تروریستی دیگری مانند جبهه النصره مورد حمایت آمریکا و عربستان قرار داشتند. تابستان سال گذشته نیز شاهین العبیدی، کارشناس امنیتی تأکید کرد که فعالیت داعش متکی به استفاده از تسلیحات آمریکایی است.