زندگی آرام را باید جایگزین خشونت کرد

هشتمین همایش سالانه سلامت روان و رسانه با حضور شهیندخت مولاوردی، مصطفی معین، سیدمصطفی محقق داماد و سعید مدنی برگزار شد. در این همایش سخنرانان به‌صورت ویژه به‌موضوع ترویج «خشونت» ‌و ابعاد مختلف آن در جامعه پرداختند.

هشتمین همایش سالانه سلامت روان و رسانه روز گذشته در سالن همایش‌های هلال احمر برگزار شد. سلامت روان یکی از ابعاد مهم در زندگی اجتماعی است که موضوعی چند بعدی محسوب می‌شود. سلامتی یکی از حقوق انسانی است و همه انسان‌ها حق دارند به منابع اساسی برای تأمین سلامت‌جسمی، روانی و اجتماعی دسترسی داشته باشند. سلامت روان در تمام جوامع تحت‌تأثیر عوامل اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سلامتی جسمی قرار دارد و نابسامانی در هر کدام از این موارد می‌تواند اختلالات روانی را به همراه بیاورد، از همین رو سلامت روان از اهمیتی وی‍ژه در تمام جوامع برخوردار است، موضوعی که روز گذشته در همایش سالانه سلامت روان و رسانه و با حضور کارشناسان عالی‌رتبه مورد نقد و بررسی قرار گرفت. همچنین در این همایش سخنرانان به‌صورت ویژه به موضوع ترویج «خشونت» و ابعاد مختلف آن در جامعه پرداختند.

مصطفی معین، رئیس کرسی یونسکو در آموزش سلامت و رئیس همایش با بیان اینکه به‌دلیل تحولات و پیشرفت‌های علمی سطح زندگی در جوامع مختلف بالا رفته است، گفت: در عین حال نابرابری اجتماعی در جوامع رو به افزایش گذاشته و ضریب جینی نشان‌دهنده وجود نابرابری و شکاف‌‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است که این مسئله فقر و خشونت را به همراه دارد.

وی با اشاره به موضوع سوء تغذیه در دنیا نیز گفت: از سال 2005با برنامه‌هایی که در این زمینه اجرایی شد سوء تغذیه در دنیا رو به کاهش گذاشت اما از سال 2014مجددا شاهد افزایش سوء تغذیه در دنیا هستیم.

معین درخصوص کودکان کار نیز گفت: پیش‌بینی می‌شود حدوداً 2میلیون کودک کار در کشورمان زندگی می‌کنند، با این حال هنوز رعایت حقوق کودکان در کشورمان به حد وخیم نرسیده و فعلا در حد هشدار است اما مسئولان باید اقدامات جدی در این زمینه انجام دهند.

رئیس هشتمین همایش سالانه سلامت روان و رسانه درخصوص موضوع تنبیه بدنی کودکان نیز گفت: تنبیه بدنی در 9درصد کشورهای دنیا ممنوع است اما در کشور ما منع قانونی برای تنبیه بدنی کودکان وجود ندارد و درحالی‌که در خانواده و مدارس تنبیه بدنی کودکان دیده می‌شود اما بسیاری از این موضوعات گزارش نمی‌شود. معین با اشاره به شاخص شادی و رضایت در کشورمان نیز گفت: براساس مطالعه‌ای که در سال گذشته میلادی درخصوص شادی و نشاط در کشورها انجام شده رتبه کشورمان در بین 155کشور دنیا 108شده که رتبه‌ای دور از انتظار است.

وی درخصوص خشونت‌های خانگی نیز گفت: عوامل اجتماعی، زیستی و محیطی از مهم‌ترین عوامل بروز خشونت هستند. همچنین تغییرات آب و هوایی، سوانح طبیعی، خشکسالی، سیل، آلودگی هوا و کیفیت تغذیه و بهداشت ازجمله عوامل تأثیرگذار در بروز خشونت هستند. علاوه براینها نابرابری اجتماعی، عدم‌شفافیت و پاسخگویی، فقر و حاشیه‌نشینی، بیکاری، تحقیر و قانون‌گریزی از دیگر عوامل تأثیر‌گذار بر این موضوع هستند. معین با اشاره به انواع خشونت‌ها نیز گفت: خشونت‌ها شامل گفتاری، رفتاری و نوشتاری است که باید با برنامه‌ریزی مناسب این خشونت‌ها را در جامعه کاهش داد تا مردم زندگی آرامی داشته باشند.

تشدید خشونت‌ها با انکار حقوق انسانی

در ادامه این همایش شهیندخت مولاوردی دستیار ویژه رئیس‌جمهور در امور حقوق شهروندی نیز در این همایش با اشاره به بحث حقوق شهروندی رابطه بین حقوق شهروندی و خشونت گفت: انکار حقوق انسانی و نقض حقوق شهروندی می‌تواند در تشدید خشونت‌ها تأثیر داشته باشد.

به گزارش همشهری، شهیندخت مولاوردی با بیان اینکه منشور حقوق شهروندی آذر سال گذشته رونمایی شد، گفت: اکنون در حال تدوین گزارش ملی پیشرفت‌ها و راهکارهای رفع موانع تحقق حقوق شهروندی در دستگاه‌های اجرایی و قوه مجریه هستیم و این گزارش باید سالانه توسط دستگاه‌ها و نهادهای دولتی ارائه شود.

وی تأکید کرد: براساس نظر جامعه‌شناسان خشونت و پرخاشگری از مهم‌ترین عوارض اجتماعی رعایت‌نکردن حقوق شهروندی است، توجه نکردن و اهمیت ندادن به حقوق شهروندی افراد باعث افزایش خشونت و پرخاشگری در جامعه می‌شود و امنیت روانی افراد به مخاطره می‌افتد.

به عقیده مولاوردی، زمانی که شهروندان تصور کنند دولت و دیگران درصدد پایمال کردن حقوق آنها هستند با اضطراب و عدم‌احساس امنیت زندگی می‌کنند و خروجی چنین جامعه‌ای فقدان امنیت اجتماعی و فردی شهروندان است.

دستیار ویژه رئیس‌جمهور گفت: همچنین برخورداری از تمام امتیازات مدنی و شهرنشینی حق مسلمی است که هر فردی باید در زندگی محدوده شهری از آن بهره‌مند باشد و بهره‌مندی افراد از امکانات فرهنگی، رفاهی، آموزشی و مشارکت در تعیین سرنوشت سیاسی و شهری از اساسی‌ترین حقوق شهروندی است. این موضوعات با سلامت روان شهروندان نیز در ارتباط است، اگر حقوق شهروندی جدی تلقی شود کمتر با خشونت‌های کلامی و فیزیکی در جامعه و خانواده مواجه می‌شویم. در مقابل اگر به نیازهای انسانی توجه نشود شاهد افرادی در جامعه خواهیم بود که دچار انواع اختلالات و مشکلات روحی و روانی هستند و اگر این هیجانات به‌صورت صحیح تخلیه نشود، شاهد تشدید این اختلالات خواهیم بود.

وی گفت:‌ درصورتی که در جامعه افراد احساس تبعیض کرده و تصور کنند جامعه تفاوتی بین افراد قانونمند و قانون شکن قائل نیست به مرور شاهد افرادی خواهیم بود که به رفتارهای خشونت آمیز دست می‌زنند و جامعه دچار انواع آسیب‌های اجتماعی می‌شود.

مولاوردی با اشاره به نقش رسانه‌ها گفت: رسانه‌ها مهم‌ترین و قوی‌ترین ابزار تحول فکر و اندیشه در هر جامعه‌ای هستند. برای نهادینه و درونی کردن حقوق شهروندی رسانه‌ها باید بتوانند در تغییر نگاه و گفتار و عمل مردم تأثیر‌گذار باشند و در موضوع حقوق شهروندی می‌توانند کمک حال و یاور دولت بوده. در بحث حقوق شهروندی نیز رسانه‌ها می‌توانند در ترغیب افراد به مسئولیت پذیری و مشارکت در امور فرهنگی و مدنی و اقتصادی در جامعه نقش مؤثری داشته باشند.

افزایش سهم جوانان در خشونت‌های اجتماعی

در بخش دیگری از این همایش سعید مدنی جامعه‌شناس نیز با اشاره به اینکه روند خشونت اجتماعی در کشورمان رو به افزایش است، گفت: در سال70، یک هزار و 419مورد قتل گزارش شد که این آمار در سال90به 2هزار و 112نفر رسید. طی همین مدت موارد ضرب و جرح از 60هزار به 69هزار و چاقوکشی از 3هزار مورد به 3هزار و 700 مورد رسید. سعید مدنی گفت: این آمار نشان می‌دهد که سهم جوانان در خشونت اجتماعی و سهم زنان در برخی خشونت‌ها مانند قتل و اعتیاد، افزایش پیدا کرده است. همچنین طبقه متوسط هم وارد گروه اعمال‌کنندگان خشونت شده‌اند.

وی با اشاره به‌وجود 15تا 20میلیون پرونده قضایی در دستگاه قضا در 6ماه نخست سال90، گفت: ضرب و شتم و توهین بین 10اتهام نخست ایرانی‌ها قرار دارد که شیوع خشونت در مردان بیشتر از زنان است و اغلب جوانانی که خشونت می‌ورزند، مجرد هستند. مدنی درباره «خشونت علیه خود» در ایران گفت: آمار رسمی مرکز آمار نشان می‌دهد که تعداد موارد خودکشی از سال75تا90 از 2هزار و 700 مورد به 3هزار و 315 مورد افزایش یافته اما در مجموع نرخ خودکشی در ایران کمتر از جهان اما بالاتر از نرخ خاورمیانه است.مدنی افزود: اقدام به‌خودکشی در میان زنان، شایع‌تر است اما خودکشی منجر به فوت در مردان بیشتر است. میانگین شیوع خودکشی در جهان طبق مطالعات سیستماتیک، 8نفر در هر 100هزار نفر است. با وجود این، خودکشی در برخی شهرهای ایران بالاتر از میانگین جهانی است. مدنی با هشدار نسبت به زنگ خطر سالمندآزاری در کشور نیز گفت: اپیدمی سالمندآزاری باید به‌طور جدی در کشور مورد توجه قرار گیرد چرا که آمار آن بالاتر از آمار جهانی است. چرا که شیوع خشونت علیه سالمندان بین 4تا 9درصد در جهان است اما اغلب مطالعات در ایران این آمار را تقریبا 10درصد اعلام می‌کنند که زنگ خطر است. وی غفلت، طرد و سوءرفتار مالی را ازجمله خشونت‌های علیه سالمندان در کشور عنوان کرد.

این پژوهشگر مسائل اجتماعی با اشاره به خمیرشدن 30جلد گزارش خشونت علیه زنان در دوران ریاست‌جمهوری احمدی‌نژاد، گفت: نسخه‌هایی از این گزارش باقی مانده که طبق آن، خشونت علیه زنان در 66درصد خانوارهای ایرانی شایع است؛ 30درصد تجربه خشونت حاد را داشتند و در 10درصد خانوارها منجر به صدمات موقت و دائم شده است. وی گفت: شیوع خشونت علیه کودکان خیلی بالاست و در ایران 28.2درصد است .خشونت علیه کودکان با دور شدن از تهران، افزایش می‌یابد و شیوع خشونت علیه کودکان از 3.9درصد تا 71.4درصد در مناطق مختلف کشور متغیر است که آمار بالا بیشتر در خانواده‌های دارای اعتیاد اتفاق می‌افتد. همچنین او فقر و نابرابری، اختلالات روانی والدین و سوء‌مصرف والدین را از مهم‌ترین عوامل خشونت علیه کودکان برشمرد.

وی درخصوص خشونت علیه زنان نیز گفت: خشونت علیه زنان در محل کار رو به افزایش است. احساس عدم‌امنیت اجتماعی یکی از علائم بالا بودن خشونت است و در مطالعه سال90، نزدیک به 80درصد جمعیت ایران احساس عدم‌امنیت اجتماعی به میزان کم یا زیاد می‌کنند.

مدنی افزود: احساس عدم‌امنیت در زنان بیشتر است. به‌طورمثال طبق مطالعه‌ای در مشهد، 75درصد زنان در 6‌ماه منتهی به انجام مطالعه، احساس عدم‌امنیت ازجمله چراغ زدن اتومبیل و زل‌زدن کرده‌اند. 85درصد این زنان با موقعیت اصرار به شماره دادن یا گرفتن، روبه‌رو شده‌اند.

وی تصریح کرد: وضعیت نابرابری به نهایت در ایران نامطلوب است و درصورت ادامه وضعیت موجود طبیعتا چشم‌انداز خوش‌بینانه‌ای برای آینده خشونت در ایران سراغ نداریم.وی تصریح کرد:‌ احساس امنیت و احساس عدم‌امنیت 2شاخص مهمی هستند که وضعیت خشونت را در جامعه مشخص می‌کنند. مدنی افزود: خشونت از رویکرد روانشناختی به رویکرد جامعه‌شناختی و اجتماعی سوق پیدا کرده و سهم و نقش ساختارها در خشونت را بیشتر مورد توجه قرار داده است. خشونت ضد‌توسعه است.

مدنی گفت: خشونت از منظر گونه‌شناسی و ماهیت به 4نوع جسمی، جنسی، روانی اجتماعی و غفلت تقسیم‌بندی می‌شود و از نوع دیگر نیز به خشونت نسبت به‌خود، خشونت بین فردی و خشونت جمعی تقسیم‌بندی می‌شود. همچنین خشونت از نظر «محل اعمال خشونت» به انواع خشونت خانوادگی، آموزشی و خشونت در محل کار تقسیم می‌شود و قربانیان آن را اقشار گوناگون مانند زنان، کودکان و سالمندان تشکیل می‌دهند. مدنی افزود: مهم‌ترین عامل در خشونت فرودستان به‌ویژه در انواع خشونت‌های جمعی و بین فردی، ناکامی و سرخوردگی است. وی گفت: در مطالعه‌ای با عنوان «سنجش سرمایه اجتماعی» که در سال 94انجام و در آن از مطلوب بودن برابری و عدالت در جامعه سؤال شد، 59درصد گفتند که عدالت و برابری در جامعه کم و 34.8درصد گفتند که متوسط است. بنابراین ارزیابی عمومی جامعه این است که برابری و عدالت وجود ندارد و بیش از نیمی از جمعیت معتقدند که برابری نیست. این مسائل موجب می‌شود که تمایل به خشونت در جامعه بالا برود.

منشأ همه خشونت‌ها جهل است

سید مصطفی محقق داماد: اگر لحظه‌ای در جهان گوش کنیم می‌شنویم ناله یتیمانی را که پدرانشان را سر می‌برند و شیون دخترانی که به بزرگی برده می‌شوند. جنگ، خونریزی، بی‌سرپرستی و فقر همواره علل مختلفی داشته و دارد اما سیاه‌ترین آنها، ناشی از خشونت‌هایی است که انگیزه‌های آن قدسی و دینی است. یعنی به نام خدا آدم‌کشی‌کردن، به نام خدا برده‌سازی‌ کردن. به نام خدا سر بریدن و ویران کردن.

تمام جنگ‌های تاریخ خشونت و تلخی بوده، اما جنگ‌هایی که با انگیزه قدسی بوده،تلخ‌‌ترین جنگ‌ها و تلخ‌ترین خشونت‌ها بوده است. کافی‌است تاریخ را مطالعه کنیم و قرون وسطی را بخوانیم و ببینیم به نام دین چه کرده‌اند. امروز هم به نام حضرت محمد(ص) و حضرت موسی(ع) یکدیگر را می‌کشند‌. اما همه اینها ناشی از چیست؟ به‌نظر من منشا همه خشونت‌ها جهل است و بالاترین و سیاه‌ترین و ظلمانی‌ترین جهل‌ها هم جهل مقدس است. جهل مقدس یعنی نفهمیدن مفهوم خدا؛ یعنی سوء‌برداشت از مفاهیم قدسی. در قرآن کریم هم آیه داریم که خدا هم هدایت‌کننده است و هم گمراه کننده؛ در دعای جوشن کبیر هم این را می‌خوانیم. در دین ما تصریح شده افرادی که با بیماری و بی‌اخلاقی وارد دین می‌شوند، موجب زیادت زیان می‌شوند. وارد دین شدن آداب دارد و انسان باید پاکیزه و با اخلاق وارد دین شود. باید اصول و موازین انسانی و اخلاقی را خوب دانست و رعایت کرد و با دل و فکری آراسته و پاکیزه دین را پذیرفت آن‌وقت دین راهگشای متقیان خواهد بود.