گذر از خشکسالی با انتقال آب از دریای عمان

سیدامیرحسین عظیمی|  خبرنگار:


خشکسالی و بی‌‌آبی کلیدواژه‌هایی‌اند که این ‌روزها شنیده می‌شوند. استان‌های مختلفی دچار تنش آبی‌ هستند و دست به گریبان خشکسالی شده‌اند. حرف زدن از خشکسالی و بی‌آبی این‌روزها دیگر تکراری‌ است، اما وقتی از بحران صحبت می‌کنیم وضع فرق می‌کند. 

داده‌ها و آمارها نشان می‌دهد استان‌های شرقی ایران با بحران بی‌آبی مواجهند و تا چند سال آینده منابع آبی خود را از دست می‌دهند. خراسان رضوی، خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان در وضعیت بحرانی قرار دارند. 
داده‌های وزارت نیرو می‌گوید خراسان رضوی یکی از بحرانی‌ترین استان‌های کشور در بی‌‌آبی است. منابع زیرزمینی این استان با کسری مخزن یک میلیارد و 200 میلیون مترمکعبی در سال مواجهند و هم‌اکنون چا‌ه‌ها و منابع زیرزمینی سهم 80 درصدی در تامین آب آشامیدنی استان 6 میلیون و 400 هزار نفری خراسان رضوی دارند. 

طبق داده‌های وزارت نیرو، نیاز آبی استان خراسان رضوی، خراسان شمالی و خراسان جنوبی برای سال 1420 در بخش شرب و صنعت یک میلیارد و 750 میلیون مترمکعب پیش‌بینی شده اما حجم آب تولیدی این استان‌ها در شرایط موجود فقط 900 میلیون مترمکعب است.


نیاز جدی استان‌های شرقی

«پروین فرشچی»، معاون محیط ‌زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست، می‌گوید: پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد تا 3 سال آینده استان‌های سیستان و بلوچستان و خراسان رضوی حتما به منابع آبی نیاز دارند. 
خرید و واردات آب از همسایگان تا استفاده از آب‎های ژرف و انتقال آب از دریا راه‌حل‌هایی بوده که برای مبارزه با خشکسالی استان ارائه شده است، اما منطقی‌ترین و کارشناسی‌ترین راه‌حل شاید همان انتقال آب از دریاست. وزارت نیرو از سال 93 مطالعات تامین آب فلات مرکزی ایران از محل شیرین‌سازی آب‌های عمان و خلیج‌فارس را در دستور کار قرار داده است و به ‌نظر می‌رسد انتقال آب برای استان‌های شرقی از دریای عمان وارد فاز اجرایی شده است. 


چاره دیگری جز انتقال آب نداریم 

معاون محیط ‌زیست دریایی سازمان حفاظت محیط‌زیست بیان می‌کند: سازمان حفاظت محیط ‌زیست انتقال آب را آخرین گزینه می‌داند، اما باید دقت کنیم که هر دریایی شرایط خاص خود را دارد. به همین علت ما به انتقال آب دریای خزر و خلیج‌فارس نه گفتیم. دریای عمان به خصوص شمال شرقی آن شرایط متفاوتی دارد. ضمن این‌که چاره دیگری برای تامین منابع آب مورد نیاز این مناطق نداریم. 

فرشچی می‌افزاید: عمق دریای عمان بسیار زیاد است و شرایط آن با وضعیت بسته دریای خزر و نیمه‌بسته خلیج‌فارس متفاوت است. دریای عمان علاوه بر عمق بالا با اقیانوس هند ارتباط دارد و تاکید می‌کنم که برای جبران خشکی خراسان جنوبی و خراسان رضوی، سیستان و بلوچستان و هرمزگان و جلوگیری از نابودی آنها چاره دیگری جز انتقال آب وجود ندارد، چون این استان‌ها نه آب زیرزمینی دارند نه می‌توان به بارش‌های این منطقه امیدوار بود. 


خط انتقال آب تا 1407 کامل می‌شود 

«سیدمجتبی علوی‌مقدم»، معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار خراسان جنوبی، توضیح می‌دهد: خط انتقال آب دریای عمان از چابهار در استان سیستان و بلوچستان آغاز می‌شود و سپس به استان‌های خراسان جنوبی و رضوی نیز آب‌رسانی خواهد شد. انتقال آب شرب باکیفیت به استان خراسان جنوبی در سال 1405 محقق می‌شود. آب‌رسانی به سیستان و بلوچستان در سال 1403 و خراسان رضوی نیز در سال 1407 انجام خواهد شد. 
وی یادآور می‌شود: با اجرای این طرح به استان سیستان و بلوچستان 70 میلیون مترمربع، خراسان رضوی 110 میلیون متر‌مربع و استان خراسان جنوبی نیز 70 میلیون متر مربع آب شرب باکیفیت منتقل خواهد شد که خرید آن را دولت از سرمایه‌گذار تضمین کرده است. 

جزئیات بیشتر را مجری این طرح بزرگ ملی توضیح می‌دهد که پیمانکاری آن را قرارگاه خاتم‌الانبیا بر‌عهده دارد. «علی عبداللهی»، مجری طرح مطالعات نمک‌زدایی و انتقال آب از دریای عمان به استان‌های شرقی، می‌گوید: متولی این طرح شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی است. مطالعات طرح انتقال آب از دریای عمان به شرق کشور که اسفند 95 آغاز شد تاکنون حدود 75 درصد پیشرفت کرده و مرحله نخست آن پایان یافته است. 

وی با بیان این‌که هزینه اجرای طرح با محاسبه ارزی 9/3 میلیارد دلار است و بخش خصوصی آن را تامین اعتبار و اجرا می‌کند، می‌افزاید: براساس مطالعات انجام‌شده طول خط انتقال آب از دریای عمان به شرق کشور که مبدأ آن دریای عمان و مقصد نهایی‌اش خراسان رضوی است، 1600 کیلومتر پیش‌بینی شده است و آب انتقالی آن فقط به مصرف آشامیدن و صنعت خواهد رسید. در قالب این طرح سالانه 2 میلیارد مترمکعب آب از دریای عمان برای نمک‌زدایی و تصفیه برداشت می‌شود. هرچه باشد انتقال آب از عمان راه‌حلی منطقی و جدی‌ است. برای ایرانی که با بحرانی همه‌جانبه در خشکسالی و بی‌آبی مواجه است، منابع آبی جدید حکم نان شب را دارند به ‌ویژه برای شرق‌نشینان که منابع آبی‌شان نفس‌های آخر را می‌کشد. 


زمان اجرای طرح انتقال آب از عمان 

زمان اجرای طرح انتقال آب از عمان مبهم است. مجری طرح پیش‌تر عملیات اجرایی آن را امسال و تا پیش از نیمه نخست بهمن‌ماه اعلام کرده بود که هنوز اجرایی نشده است. معاون محیط ‌زیست دریایی سازمان حفاظت محیط‌زیست اما زمان اجرای آن را به سال آینده موکول کرده است. 

برخی دیگر فعلا اجرای طرح را عملی نمی‌دانند. از جمله «علی کرد» نماینده مردم شهرستان میرجاوه در جنوب شرق سیستان و بلوچستان که می‌گوید: به نظر می‌رسد با توجه به شرایط مالی حاکم بر کشور و نداشتن اجازه برای واگذاری طرح انتقال آب به شرکت‌های خارجی، این موضوع در این دوره از مجلس به نتیجه نرسد.