روی دیگر روبان قرمز

سمیه بابایی|   قزوین-خبرنگار:


ترس، انکار بیماری و طرد از اجتماع و خانواده از پیامدهای بیماری ایدز هستند. هنوز مردم در مواجهه با این بیماری نام‌آشنا رفتارهایی می‌کنند که باعث می‌شود مبتلایان به آن خود را از جامعه جدا کنند و روی بیماری خود سرپوش بگذارند. 


مشاوره، ابزاری برای پیشگیری

کارشناس برنامه ایدز کلینیک بیماری‌های رفتاری مرکز شهید بلندیان قزوین گفت: مرکز مشاوره بیماری‌های رفتاری مراکزی هستند که قابلیت ارائه خدمات آموزشی، مشاوره، درمان، پیشگیری و کاهش آسیب به افرادی را که در معرض ابتلا به ایدز هستند و همچنین مبتلایان به ایدز و بیماری‌های آمیزشی را فراهم می‌کند. اطلاع‌رسانی به عموم مردم در مورد راه‌های انتقال و پیشگیری از ایدز از مهم‌ترین اهداف مرکز مشاوره بیماری‌های رفتاری است.

«مژگان اسماعیلی» ادامه داد: مشاور ما در کلینیک بیماری‌های رفتاری می‌تواند با مشاوره صحیح و آموزش‌های موثر، تغییرات رفتاری در مبتلایان ایجاد کند تا احتمال انتقال این بیماری کمتر بشود. بدیهی است که مشاوره آزمایش داوطلبانه و کنترل به‌موقع بیماری می‌تواند نقش بسزایی در پیشگیری از انتقال ویروس از افراد تازه مبتلا شده به افراد سالم داشته باشد.

وی افزود: کلینیک مهم‌ترین ابزار در کنترل و پیشگیری از اچ‌آی‌وی است که با انگیزه‌‌مند کردن افراد یا مراجعان آنها را تشویق می‌کند که رفتار جنسی و تزریق سالم داشته باشند. همچنین در کلینیک مشاوره بیماری‌های رفتاری، افرادی که رفتارهای پرخطر دارند تشویق می‌شوند تا درباره وضعیت خود اطلاع یابند و به این طریق به پاره شدن زنجیره انتقال عفونت کمک بکنند.


رفتارهای پرخطر 

این کارشناس در تعریف رفتارهای پرخطر گفت: این رفتارها برای کسانی تعریف می‌شود که رفتاری با موقعیت پرخطر دارند. معتادان تزریقی، همسران آنها، افرادی با رفتار جنسی پرخطر و همسران افراد مبتلا به اچ‌آی‌وی یا مبتلایان به بیماری‌های مقاربتی و کسانی که رفتارهای غیرایمن دارند شامل این افراد هستند..

وی اضافه کرد: افراد باید بدانند اگر رفتار پرخطری داشته‌اند ضروری است برای انجام آزمایش به ما مراجعه کنند. اگر اچ‌آی‌وی مثبت نباشد، به آنها توصیه‌های لازم درباره داشتن روابط جنسی ایمن یا تزریق سالم داده می‌شود. اما اگر فردی درگیر این بیماری شده باشد ما به مشاوره خود ادامه می‌دهیم تا نگرانی، استرس و انکار را برطرف کنیم. در ضمن در صورتی که بیمار تمایل داشته باشد خانواده‌اش از بیماری او مطلع می‌شوند، آزمایش اچ‌آی‌وی انجام می‌شود و آموزش‌های لازم برای پیشگیری از انتقال بیماری داده می‌شود.


 مراکز سیار

اسماعیلی گفت: یک سری مراکز گذری وجود دارد که معتادان تزریقی و کارتن‌خواب به آنها مراجعه می‌کنند و در آنجا به این افراد لوازم کاهش آسیب از جمله لوازم پیشگیری، سرنگ و سرسوزن داده می‌شود. همچنین کلاس‌های آموزشی برای این افراد برگزار می‌شود. همکاران تیم سیار ما در مراکز دی‌ای‌سی، به پاتوق افراد در معرض خطر سر می‌زنند و به آنها سرنگ و سرسوزن می‌دهند و اگر لازم باشد کمک‌های دیگری در زمینه بهداشت و تغذیه به آنها می‌شود.

وی افزود: مرکز زنان آسیب‌پذیر یکی دیگر از مراکزی است که در آنجا تمامی افرادی که رفتار جنسی پرخطر دارند شناسایی می‌شوند و همکاران ما به آنها وسایل پیشگیری از بارداری می‌دهند و ضمن انجام آزمایش‌های دوره‌ای، مهارت‌های لازم را آموزش می‌دهند. همچنین به افرادی که دچار بیماری‌های مقاربتی شده‌اند آموزش‌های لازم درباره اچ‌‌آی‌وی داده می‌شود و بیماری مقاربتی آنها نیز درمان می‌شود.

این کارشناس درخصوص راه‌های انتقال ایدز گفت: مهم‌ترین فاکتور در انتقال بیماری ایدز، خون است. هر چیزی که با خون آلوده به ویروس اچ‌آی‌وی در ارتباط باشد، در معرض ابتلا قرار می‌گیرد. برای مثال در استفاده مشترک از لوازم تاتو یا حجامت امکان انتقال ویروس وجود دارد؛ البته ناگفته نماند که ویروس اچ‌آی‌وی در فضای بیرون خیلی زنده نمی‌ماند.


ترس از انتقال 

اسماعیلی بیان کرد: یکی از مشکلات ما ترس مردم از این بیماری است، در حالی که امکان دارد ویروس این بیماری مانند هر بیماری ویروسی دیگری وارد بدن شود و احتمال آن در افرادی که رفتارهای پرخطر دارند بیشتر است. وی اضافه کرد: نه تنها دانشگاه علوم پزشکی، بلکه تمام ارگان‌ها باید آموزش درخصوص این مسئله را شروع کنند و تنها وظیفه یک ارگان نیست که بخواهد از انتقال این بیماری پیشگیری بکند. همچنین با کمک آموزش و پرورش ما باید آموزش‌های لازم را در مدارس بدهیم. از طریق رسانه‌های جمعی نیز باید این آموزش‌ها به همه سنین داده بشود، به‌خصوص برای گروه سنی نوجوان و جوان که گروه‌های موثر جامعه هستند.


آمار

مسئول برنامه کنترل ایدز دانشگاه علوم پزشکی قزوین با تأکید بر ضرورت شناسایی و درمان افراد مبتلا به ایدز گفت: شناسایی و درمان افراد مبتلا به ایدز کمک بزرگی به پیشگیری و کاهش شیوع این بیماری در بین شهروندان می‌کند. با توجه به این مسئله دانشگاه علوم پزشکی در مطب‌ها، کلینیک‌ها، پایگاه‌های ترک اعتیاد و مرکز دی‌ای‌سی دانشگاه امکان انجام تست‌های رایگان برای تشخیص بیماری ایدز را قرار خواهد داد تا افراد داوطلب به انجام تست تشخیص بیماری بپردازند و مبتلایان به ایدز مورد شناسایی قرار گیرند.

علی طایفه ادامه داد: طی سال‌های اخیر آمار افراد مبتلا به ایدز افزایش داشته است، به نحوی که در سال اخیر 27 درصد مبتلایان به این بیماری زنان و 72 درصد مردان هستند. براساس آمار سال گذشته 43 درصد از بیماران از راه تزریق و 37 درصد از راه روابط جنسی به این بیماری گرفتار شده‌اند. 4 درصد آمار مبتلایان را نیز کودکان تشکیل می‌دهند.
وی وضعیت استان قزوین را در رابطه با افزایش شیوع بیمار ایدز پایین‌تر از متوسط کشوری اعلام کرد و افزود: هر چند در استان قزوین نیز مانند سراسر کشور با افزایش آمار مبتلایان به ایدز روبه‌رو بوده‌ایم، اما این افزایش آمار پایین‌تر از میانگین کشوری است. 


 تغییر الگوی انتقال بیماری

طایفه درباره تغییر الگوی انتقال بیماری توضیح داد: در گذشته آمار بیماران ایدزی تزریقی 70 درصد از بیماران ایدزی استان را تشکیل می‌دادند اما اکنون با افزایش آمار افراد مبتلا به ایدز از راه روابط جنسی روبه‌رو هستیم. سال گذشته 37 درصد مبتلایان از راه روابط جنسی به ایدز مبتلا شده‌اند در حالی که در گذشته تعداد افراد مبتلا به ایدز از راه روابط جنسی تنها 12 درصد آمار مبتلایان را تشکیل می‌داد. افزایش آمار افراد مبتلا به ایدز از راه روابط جنسی آمار انتقال بیماری از مادر به کودک را نیز افزایش خواهد داد. 

مسئول برنامه کنترل ایدز دانشگاه علوم پزشکی قزوین، افزایش آمار زنان مبتلا به ایدز را با خطر ورود این بیماری به جمعیت عمومی برابر دانست و گفت: وقتی آمار زنان مبتلا به ایدز افزایش می‌یابد یعنی خطر ایدز به همه اقشار جامعه انتقال داده می‌شود. 
طایفه همچنین در رابطه با دلیل شیوع بیماری از راه مقاربت‌های جنسی گفت: با تغییر الگوی مصرف مواد مخدر به سمت مواد محرک شیمیایی مانند شیشه، امکان بروز رفتارهای پرخطر جنسی در بین جوانان افزایش پیدا کرده است. بسیاری از معتادان به شیشه در زمان مصرف، ابتلای خود به ایدز را فراموش می‌کنند و از لوازم پیشگیری از بارداری استفاده نمی‌کنند و این رفتار به افزایش آمار زنان مبتلا به ایدز منجر شده است. 


باشگاه مثبت 

معاون پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی استان قزوین گفت: خدمات بهزیستی در خصوص کنترل و پیشگیری ایدز از طریق باشگاه مثبت انجام می‌شود. این باشگاه مرکزی است که به منظور حمایت، توانمندسازی و تحت پوشش قرار دادن خانواده‌های بیماران اچ‌آی‌وی مثبت زیر نظر سازمان بهزیستی کشور طراحی شده است. در این مرکز عمدتا معتادان تزریقی تحت پوشش قرار دارند که به دلیل تزریق مشترک به این بیماری دچار شده‌اند. در حال حاضر 74 پرونده تحت پوشش باشگاه مثبت قرار دارد که 2 مورد آن خانم و یک مورد آن نیز کودک است. 

زهرا غلامرضایی ادامه داد: عمدتا افرادی که به این بیماری مبتلا می‌شوند کسانی هستند که تجربه استفاده از وسایل تزریقی مشترک را داشته‌اند. به همین دلیل ما از طریق مراکز سرپناه شبانه و مراکز گذری که خدمات کاهش آسیب را به معتادان ارائه می‌دهند، بسته‌های بهداشتی را به منظور کنترل بیماری‌های همراه با اعتیاد از جمله ایدز و هپاتیت در اختیار معتادان قرار می‌دهیم تا تحت نظارت ما بتوانند تزریق‌های بهداشتی داشته باشند. 

وی افزود: هر فردی به محض ورود به مراکز مراقبتی ما تحت آزمایش قرار می‌گیرد و در صورتی که تشخیص داده شود درگیر بیماری است حتما مراقبت‌های لازم از او به عمل می‌آید. در مرحله بعدی آموزش و آگاه‌سازی خانواده‌ها و فرزندان فرد از طریق باشگاه مثبت انجام می‌شود. همچنین مشابه همین خدمات را علوم پزشکی به بیمارانی که شناسایی کرده است ارائه می‌دهد، ولی در بحث حمایت مالی، سازمان بهزیستی پررنگ‌تر از علوم پزشکی فعالیت می‌کند. 

غلامرضایی بیان کرد: از آنجایی که ما در حال شناسایی بیماران هستیم طبیعتا آمار مبتلایان به ایدز هر سال بیشتر می‌شود، اما این روند صعودی است و جهشی نیست. یکی از دلایلی که شاهد روند صعودی ایدز در سال‌های پیش بودیم، روابط جنسی محافظت‌نشده بود اما در حال حاضر با توجه به ارتقای آگاهی مردم خوشبختانه تا حد زیادی این مساله کنترل شده است. 
وی توضیح داد: در باشگاه مثبت قصد ما این است که بتوانیم از نظر روانی و اجتماعی از مبتلایان حمایت کنیم و آنها را در فعالیت‌های خودمراقبتی و کنترل بیماری مشارکت بدهیم. برای ما بسیار مهم است که حس طرد اجتماعی در وجود این بیماران شکل نگیرد و اعتمادبه‌نفس اجتماعی را به آنها بازگردانیم. همچنین آموزش‌هایی به آنها بدهیم که بتوانند ماهیت اجتماعی خود را حفظ کنند و زندگی سالمی داشته باشند. 

معاون پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی استان قزوین در خصوص اشتغال این افراد گفت: سعی ما بر این است که این افراد را توانمند سازیم و از ظرفیت‌های آنها بهره گیریم. به همین دلیل گاهی براساس مهارت‌هایی که دارند آنها را به آموزش‌های فنی‌وحرفه‌ای ارجاع می‌دهیم و از طریق تسهیلات خوداشتغالی این بیماران را وارد پروسه کار می‌کنیم.  همچنین هر فردی که تحت پوشش باشگاه مثبت قرار گیرد ما کلیه خانواده فرد را تحت حمایت قرار می‌دهیم. 
غلامرضایی تصریح کرد:  آموزش‌وپرورش به عنوان یک دستگاه مهم در آموزش مهارت‌های زندگی می‌تواند در پیشگیری از بیماری‌های همراه با اعتیاد تاثیرگذار باشد، زیرا پایه اولیه شکل‌گیری همه آسیب‌های اجتماعی به آموزش‌هایی برمی‌گردد که افراد در سطوح خانوادگی یا آموزش‌وپرورش دریافت نکرده‌اند. 

وی افزود: یکی از بحث‌های مهم دیگر مراقبت‌ها و تامین اعتبارات بیشتر برای تخصیص به گروه‌های خاص مانند بیماران اچ‌آی‌وی مثبت و هپاتیت است، زیرا این بیماران نیازمند مراقبت همیشگی‌اند و هزینه درمانشان بسیار زیاد است. اگر خدمات بیمه‌ای آنان بیشتر شود، می‌توان خدمات درمانی وسیع‌تری را ارائه داد تا خودشان متحمل هزینه‌های سنگین درمان نشوند.