رونق گرفتن احیای خانه‌های تاریخی

مریم سمائی

بافت تاریخی ارزشمندترین میراث هر شهری است که فراموشی یا تخریب آن مانع توسعه گردشگری در آن شهر می‌شود. در دل بافت تاریخی، بناهای نفیسی قرار گرفته که اصالت، فرهنگ، معماری و سبک زندگی مردمان آن دیار را نشان می‌دهد بنابراین توجه به این بناها و احیای آنها از اولویت‌هایی است که مسئولان هر شهر باید به آن توجه داشته باشند.

پس از کش‌و‌قوس‌های بسیاری که بین شهرداری‌ها و سازمان میراث فرهنگی برای مدیریت احیای خانه‌های تاریخی به‌وجود آمد بالاخره در سال 94 بود که توافقی بین شهرداری‌ها و سازمان میراث فرهنگی به امضا رسید که طبق آن توافق، شهرداری اقدام به احیای خانه‌های تاریخی می‌کرد و در ازای آن بهره‌برداری از خانه‌ها برای مدت معین و با رعایت قوانین و مقررات جاری و حفظ مالکیت میراث فرهنگی در اختیار آن قرار می‌گرفت.

شیراز یکی از شهرهای تاریخی کشور است که متأسفانه بالاترین حجم تخریب بناهای تاریخی در آن صورت گرفت. پس از این در همان سال 94 برای نخستین‌بار 44خانه تاریخی در شیراز به‌صورت یکجا در قالب یک توافقنامه دوجانبه به‌منظور احیای خانه‌های میراثی به شهرداری این شهر واگذار شد. جعفر قادری، نماینده مردم شیراز در دوره نهم در آن زمان گفت که با اتکا به اعتبار دستگاه‌های دولتی و حجم بسیار زیاد خانه‌های تاریخی در کشور، نمی‌توان تمامی این بناهای ارزشمند را احیا و نگهداری کرد و همکاری بخش‌های غیردولتی در این حوزه تأثیر بسیار قابل‌توجهی در روند مثبت حفظ بناهای تاریخی دارد.

او با ابراز خشنودی از توافق سازمان میراث فرهنگی و شهرداری شیراز برای احیا و مرمت خانه‌های تاریخی این شهر، یادآور شد:« این بناها از سویی به‌عنوان معرف بخشی از فرهنگ و تاریخ ایران می‌تواند در معرض دید گردشگران و علاقه‌مندان قرار گیرد و از سوی دیگر این قابلیت را دارد که مشکلات اجتماعی و اقتصادی جوامع محلی را از بین ببرد.»

بعد از این ماجرا، شهرداری‌ها در نقاط دیگر کشور هم وارد عمل شدند و اقدام به احیا و نوسازی بناهای تاریخی خود کردند. شهر یزد یکی از شهرهایی بود که بهترین تعامل بین شهرداری و سازمان میراث‌فرهنگی در آن به‌وجود آمد و باعث شد که ظرف مدت کوتاهی بسیاری از خانه‌های تاریخی در آن احیا شود و این شهر به ثبت جهانی برسد. از سال91 تا 94 تعداد 200خانه قدیمی و تاریخی در استان یزد مرمت شد. این رقم در سال95 با تلاش شهرداری یزد و استقبال مردم از طرح احیای خانه‌های قدیمی به بیش از 900 بنای تاریخی رسید.

یکی از بهترین روش‌های حفظ بناهای تاریخی، زنده نگه‌داشتن بنا به لحاظ کاربری است؛ به‌عبارتی اگر بنا مرمت شود اما هیچ فعالیتی در آنها انجام نشود دچار فرسودگی خواهد شد. تشویق و ترغیب مردم به ماندن و بازگشتن به محل زندگی خود در بافت تاریخی می‌تواند علاوه بر حفظ بنای تاریخی کمک در خور توجهی به کاهش آسیب‌ها در این بافت‌ها کند. در این زمینه هم شهرداری یزد اقدامات خوبی انجام داد. بازگرداندن مردم به بافت تاریخی و ارائه تسهیلاتی به آنها برای ایجاد شرایط مناسب زندگی موجب شد که از سال94 استقبال مردم برای احیای خانه‌های تاریخی و استفاده تجاری برای جذب گردشگر در آنها بیشتر شده و رشد چشمگیری در بازسازی بافت تاریخی اتفاق بیفتد.

شهر کاشان هم نمونه دیگری است که در جذب سرمایه‌گذار موفق عمل کرده و احیای خانه‌های قدیمی برای جذب گردشگر در آن رونق خوبی داشته است.