آمدیم، فیلتر بودید، رفتیم

لیلا شریف

موبایل به‌دست و آماده مهاجرت، نه به خارج از مرزهای جغرافیایی بلکه در شبکه‌های اجتماعی. اگر نیم‌نگاهی به زندگی ایرانی‌ها در شبکه‌های پیام‌رسان بیندازیم، ‌متوجه می‌شویم که در دهه90 چندین بار مجبور به مهاجرت شده‌اند اما هرگز دست از شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان برنداشته‌اند.

از وی‌چت به وایبر، ‌از وایبر به تلگرام؛ این خط مهاجرتی بود که بسیاری از ایرانی‌ها مجبور شدند به آن تن بدهند. سال92 «وی‌چت» فیلتر شد و صاحبان گوشی‌های هوشمند از پای ننشستند و راهی دیگر را پیدا کردند؛ مهاجرت به جغرافیایی جدید در فضای مجازی به نام وایبر.

وایبر در میان ایرانی‌ها به سرعت خواهان بسیاری پیدا کرد تا جایی که علی جنتی، وزیر ارشاد دولت یازدهم در توصیف علاقه ایرانی‌ها به این پیام‌رسان در سال93 گفته بود: «9/5 میلیون‌نفر از شبکه وایبر استفاده می‌کنند.»‌
پیوستن ایرانی‌ها به وایبر چندان دوام نیاورد و مشکل‌‌ها کم‌کم قدعلم کردند. در آن سال‌ها، هرازگاهی سخن از فیلتر کردن وایبر به میان می‌آمد و حتی در سال92 خبرهای غیررسمی از این واقعیت حکایت می‌کرد که وایبر برای برخی از کاربران در داخل ایران فیلتر شده و در دسترس نیست. 

معمولا مسئولان تن به این واقعیت نمی‌دادند و مسیر سکوت یا تکذیب را در پیش می‌گرفتند.

تصمیم برای فیلتر شدن وایبر در سال93 به یکی از مشکلات وزارت ارتباطات با قوه‌قضاییه و کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه تبدیل شد. حتی در دوره‌ای ضرب‌الاجل یک‌ماهه به وزارت ارتباطات داده شد تا در این مدت از بین گزینه‌های نظارت کامل بر عملکرد این پیام‌رسان یا فیلترینگ یک راه را انتخاب کند.

دکمه فیلترینگ برای وایبر روشن نشد اما در گذر زمان و به شیوه‌های دیگر آنقدر از سرعتش کاسته شد که ساکنان ایرانی این پیام‌رسان مسیر مهاجرت را در پیش گرفتند. اینگونه فصل بهار سال94 به‌عنوان فصل خداحافظی ایرانی‌ها از وایبر و اسباب‌کشی‌شان به تلگرام ثبت شد.