صنایع دستی
بامبوبافی لاهیجان نوسازی می‌خواهد
بامبوبافی از صنایع‌دستی روستای لیالستان است که همه‌ساله از تعداد بافندگان آن کاسته می‌شود
مهسا طالبی| لاهیجان-خبرنگار:
یکی از توانمندی‌های گیلان تولیدات غیرنفتی و صادرات آن است. به جز تولیدات کشاورزی، صنایع‌دستی متنوع گیلان که محصول همین آب و خاک است، غنای زیادی دارد. این محصولات بسیار کاربردی و سازگار با محیط‌زیست هستند و در مقایسه با محصولات شیمیایی و غیرطبیعی ارزش بالایی دارند. از جمله این صنایع دستی، بامبوبافی را می‌توان نام برد. بامبو گیاهی از خانواده گندمیان با بیش از 1500 گونه است و به طور طبیعی در مناطق گرمسیری، نیمه‌گرمسیری و معتدل جهان رشد می‌کند.
از سال‌های پیش تاکنون، گیلان به عنوان مرکز اصلی رویش، کشت و پرورش بامبو در ایران مطرح است. این گیاه در لاهیجان و در باغ‌های پهناور و عموما بدون استفاده از کود و سموم شیمیایی به صورت ارگانیک پرورش می‌یابد.
اطلاعات به دست آمده از بررسی‌های میدانی و نیز آمار ارائه شده از سوی اداره میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری این شهرستان بیانگر اشتغال تعداد زیادی از ساکنان در صنعت بامبوبافی است، به گونه‌ای که فقط در یکی از روستاهای این شهرستان به نام لیالستان طی سال‌های گذشته، حدود 150 خانوار از صنعت مذکور امرار معاش می‌کردند.
رفته رفته از تعداد آنها به علل مختلفی از جمله حمایت نکردن مسئولان از توسعه بامبوبافی کاسته شد.
بامبوبافی با اهداف کاربردی و نه فقط تزئینی در کشورمان رواج دارد. با ورود صنعت چای به ایران، برای ساخت غربال‌های درجه‌بندی چای خشک و نیز جابه‌جایی آن از سبدهای بافته شده از بامبو بهره گرفته می‌شد، زیرا این سبدها از بدبو شدن چای عمل‌آوری شده ممانعت می‌کردند. کشت بامبو در کشور و آموزش سبدبافی از آن به سده نوزدهم میلادی بازمی‌گردد.
فرسودگی ماشین‌آلات
با توجه به لزوم توسعه کسب و کارهای کوچک و زودبازده برای کاهش فقر و افزایش اشتغال‌زایی در کشور، صنایع‌دستی نقش قابل توجهی در این زمینه دارد.
در این بین صنعت بامبوبافی در گیلان علاقه‌مندان زیادی دارد که در صورت فراهم بودن زیرساخت‌های لازم تحولات قابل توجهی در منطقه ایجاد می‌کند.
یکی از مهم‌ترین زیرساخت‌ها برای توسعه صنعت بامبوبافی در کشور وجود مواد اولیه فراوری شده است. خرد کردن چوب بامبو و تبدیل آن به نوارهای نازک، ظریف و باریک برای بامبوبافی فعالیتی سخت و زمان‌بر محسوب می‌شود که برای کارآموزان مشکل ایجاد می‌کند.
به گفته رئیس مرکز هدایت و حمایت از تحقیقات بامبو گیلان، اکثر کارآموزان به علت دشواری این مرحله از ادامه یادگیری و پرداختن به آن دست می‌کشند و آموزش خود را نیمه‌کاره رها می‌کنند. با توجه به تعداد زیاد علاقه‌مندان به بامبوبافی، در صورت فراهم بودن مواد اولیه تعداد کارآموزان این رشته افزایش چشمگیری خواهد یافت.دکتر «ابراهیم آذرپور» گفت: تنها ماشین‌آلات برای فراوری چوب بامبو در خانه صنایع‌دستی لاهیجان قرار دارد، اما این ماشین‌آلات سال‌هاست به علت فرسودگی و نقص فنی قادر به ارائه خدمات به بامبوبافان و کارآموزان آن نیست.
تقش ماشین‌آلات در ارتقای صنعت بامبوبافی
استاد بامبوبافی با اشاره به نقش قابل توجه ماشین‌آلات در ارتقای صنعت بامبوبافی بیان کرد: دسترسی به مواد اولیه نقش چشمگیری در توسعه این صنعت خواهد داشت.
آذرپور با اشاره به اهمیت اقتصادی و بازار قابل توجه صنایع‌دستی در داخل و خارج از کشور افزود: توسعه ماشین‌آلات این صنعت برای گسترش اشتغال در نواحی مختلف استان نقش قابل توجهی در جلوگیری از مهاجرت روستاییان به شهرها و نیز بهبود وضعیت معیشتی آنان خواهد داشت.
رئیس مرکز هدایت و حمایت از تحقیقات بامبو گیلان با اشاره به لزوم سیاست‌گذاری و برنامه‌‌ریزی در زمینه توسعه ماشین‌آلات بامبوبافی در کشور بیان کرد: با توجه به استقبال قابل توجه هنرجویان و کارآموزان صنایع‌دستی از بامبوبافی، برنامه‌‌ریزی تحولات خوبی در مسیر احیای صنعت مذکور ایجاد خواهد کرد. وی به مشکلات فنی ماشین‌آلات خارجی مستقر در خانه صنایع‌دستی لاهیجان اشاره کرد و گفت: این ماشین‌آلات وارداتی، خرد کردن، جداسازی گره‌ها، ورقه کردن و برش چوب بامبو را انجام می‌دهند. در صورت برنامه‌‌ریزی از سوی نهادهای مسئول قابلیت بالایی برای بومی‌سازی و تولید ماشین‌آلات داخلی با عملکرد مشابه وجود دارد.
حمایت برای واردات
آذرپور با بیان این‌که تولید ماشین‌آلات فراوری چوب بامبو می‌تواند از طریق شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی صورت بگیرد، افزود: می‌توان در صورت حمایت دولت، این ماشین‌آلات را از طریق کارخانه‌های داخلی تولید و با تخصیص تسهیلات در اختیار بهره‌برداران قرار داد.وی به ظرفیت بالای مشاغل خانگی در نواحی مختلف گیلان اشاره کرد و گفت: بامبوبافی گزینه‌ای مناسب و آسان برای این منظور است که با سرمایه‌گذاری اندک و بازاریابی مناسب سود خوبی نصیب فعالان این رشته می‌کند.
حلقه مفقوده صنعت بامبوبافی گیلان
مکانیزاسیون به عنوان حلقه مفقوده در صنعت بامبوبافی گیلان مطرح است. علی‌رغم گستردگی باغ‌های بامبو در گیلان، بازارهای داخلی و خارجی مناسب برای فروش محصولات هنرمندان و کارآموزان علاقه‌مند، ارائه تسهیلات برای کسب و کارهای خرد خانگی و روستایی ولی همواره سختی و زمان‌بر بودن روش سنتی و دستی آماده‌سازی مواد اولیه بامبوبافی مانع بسیار مهمی پیش روی توسعه این صنعت بوده است.
از آنجا که فرایند تبدیل چوب به مواد اولیه بامبوبافی بسیار ساده است، بنابراین طراحی و ساخت ماشین‌آلات با توجه به وجود نمونه اولیه وارداتی، کاری بسیار آسان بوده و نیازمند همت مسئولان و برنامه‌‌ریزی است. احیای صنعت بامبوبافی گیلان به نقشه راه جامع نیاز دارد.
