بهبود بارندگی؛ استمرار تنش آبی

پس از وقوع یک دوره خشک‌سالی 10ساله در ایران، امسال روند بارش‌های جوی تغییر کرده و بارندگی‌ها تا دو برابر میانگین دوره‌های بلندمدت افزایش یافته؛ اما این بارندگی‌های مساعد به دلایلی هنوز قادر نبوده است تنش آبی موجود در کشور را رفع کند.
به گزارش همشهری، آمارهای وزارت نیرو از وضع بارندگی‌ها حاکی است در 127روز سپری شده از سال آبی 98-97 (از ابتدای مهرماه امسال تا شامگاه 7بهمن) نسبت به‌مدت مشابه سال قبل 195درصد بیشتر باران باریده و ارتفاع کل ریزش‌های جوی به 128.3میلی‌متر رسیده با این‌وجود تازه‌ترین اطلاعاتی که وزارت نیرو از وضع سدهای مهم منتشر کرده نشان می‌دهد همچنان ذخیره آن در مخازن 88سد کمتر از 40درصد است و حتی آب موجود در مخزن سد استراتژیک زاینده‌رود از 11درصد فراتر نمی‌رود.

چرا باران به داد سدها نرسید
از ابتدای پاییز امسال وضعیت بارندگی‌ها به‌گونه‌ای بوده که رکورد افزایش بارندگی نسبت به دوره‌های مشابه نیم‌قرن اخیر نیز شکسته شده و ازنظر آمار، حجم بارش‌ها از اول پاییز تا 7بهمن 18.9درصد نسبت به میانگین بارندگی در دوره‌های مشابه 50سال اخیر افزایش یافته است. در این دوره زمانی مجموع منابع آبی حاصل از بارش‌ها به 211میلیارد و 442میلیون مترمکعب رسیده اما فقط بخشی از آب به‌صورت روان‌آب وارد مخازن سدها شده و به‌ویژه در بخش خانگی و شرب مصرف شده است. کارشناسان می‌گویند: خشک بودن اراضی و بستر رودخانه‌ها به‌واسطه خشک‌سالی‌های پی‌درپی در سال‌های اخیر، باعث شده باوجود افزایش بارش‌های جوی در ماه‌های اخیر، عملا بخش بسیار کمی از بارندگی‌ها به روان آب تبدیل شود و در مخازن سدها بماند ازاین‌رو ورودی آب به سدهای کشور تغییر قابل‌توجهی نداشته است.

تداوم کم‌بارانی در مرکز و شرق
آمارهای دفتر مطالعات پایه منابع آب وزارت نیرو نشان می‌دهد از ابتدای سال آبی جاری تاکنون، بارندگی‌های هر 6حوضه آبریز اصلی کشور نسبت به‌مدت مشابه سال قبل بهتر شده و گاه تا چند برابر افزایش یافته است اما همچنان بارندگی‌های 2حوضه کم باران شامل «فلات مرکزی و مرزی شرق» با کاهش بارندگی نسبت به میانگین دوره‌های مشابه 50سال اخیر مواجه هستند و با توزیع غیریکنواخت بارندگی‌ها، همچنان استان‌های سیستان و بلوچستان، یزد، خراسان رضوی، هرمزگان، فارس و حتی اردبیل بارندگی‌های کمتر از میزان نرمال را تجربه کرده‌اند. با این حساب، جدای اینکه ازنظر آماری، بهبود بارندگی‌ها هنوز نتوانسته‌اند مشکل کم‌آبی را کم‌رنگ کنند، در واقعیت نیز بخشی از مناطق کشور هنوز با افت بارندگی مواجه‌اند و وضعیت آبی مساعدی ندارند.

   زاینده‌رود و معادله حل نشده آب

همچنان «آب هست اما کم است» و سایه کم‌آبی بر سر کشور باقی‌مانده، اما در عمل وزارت نیرو ناگزیر است راهی برای ساماندهی اعتراض‌های منطقه‌ای آب و تأمین آب کشاورزی بیابد. در این زمینه رضا اردکانیان، وزیر نیرو از تشکیل کارگروهی در این وزارتخانه برای بررسی وضعیت حقابه داران خبر داده که مبانی قانونی و اطلاعات مستند حقابه‌داران را جمع‌آوری می‌کند. به گفته اردکانیان از نگاه قانون توزیع عادلانه آب و رعایت حقوق بهره‌برداران قدیمی رودخانه، هیچ‌گونه دخل و تصرفی در میزان تخصیص آب پذیرفتنی نیست. احتمالا بر همین اساس پس از توافق وزارت نیرو با نظام صنفی کشاورزی، از صبح دیروز رهاسازی آب زاینده‌رود برای مصارف کشاورزی آغاز شده و به‌مدت 22روز ادامه خواهد داشت. نکته قابل‌تأمل این است که به‌هرحال سد زاینده‌رود کمتر از آنچه باید تخصیص دهد آب دارد و تاکنون نیز سال‌ها با حذف حقابه ‌کشاورزان آب موردنیاز صنایع فولاد و ذوب‌آهن اصفهان را تأمین کرده است. بر این اساس، به‌نظر می‌رسد وزارت نیرو با توجه به قبول حقابه کشاورزان، باید راهی برای محدود کردن مصرف آب صنعتی در اصفهان بیابد تا کم‌آبی سد زاینده‌رود به بحران آب شرب منجر نشود زیرا براساس آمارها فعلا ذخیره سد زاینده‌رود ۱۹۰میلیون مترمکعب بوده و با ورودی ۲۵مترمکعب بر ثانیه، باید حدود 68مترمکعب بر ثانیه آب شرب، کشاورزی و صنعتی حوزه اصفهان را تأمین کند.