توسعه مدارس شبانه‌روزی در آذربایجان‌شرقی

سیدمرتضی احمدپور |  تبریز – خبرنگار:

آذربایجان شرقی یکی از استان‌های کوهستانی کشور است که نزدیک به 3 هزار روستا دارد که بعضی از این روستاها در مناطق کوهستانی و برخی در مسیرهای صعب‌العبور قرار دارند. یکی از خدمات اولیه به روستاها بحث خدمات‌دهی آموزشی در کنار خدمات دیگر مانند برق‌رسانی، لوله‌کشی آب، خدمات بهداشتی و گاز‌رسانی است، اما در این میان وضعیت ارائه آموزش به‌ویژه در نیمه دوم سال به این روستاها و مناطق دورافتاده همواره با چالش‌هایی مواجه بوده است. 

موضوعاتی مانند سیستم‌های نامناسب گرمایشی در مدارس، تامین نشدن معلم و نیروی انسانی غیرمستقر، مقاوم نبودن مدارس در برابر سرما، برف و باران و عدم برگزاری برخی کلاس‌ها به علت برف‌گیر بودن گردنه‌های کوهستانی از جمله این چالش‌هاست. برخی معلمان شاغل در مناطق محروم هم مطالبات بحقی برای توسعه خدمات رفاهی دارند.


آمار 85 درصدی باسوادی در استان

معلم بازنشسته و مدیر یکی از مدارس غیرانتفاعی تبریز به همشهری می‌گوید: وضعیت تحصیل دانش‌آموزان در استان به نسبت چند دهه قبل تفاوت‌های زیادی پیدا کرده و نگاهی کوتاه به آمار باسوادی در استان می‌تواند گویای بسیاری از مسائل باشد.
«هادی مرندی» عنوان می‌کند: آمار باسوادی در استان تا قبل از سال ٥٧ کمتر از 38 درصد بود و این آمار در حال حاضر به 85 درصد رسیده است. 
وی بیان می‌کند: البته آمار 15 درصد بی‌سوادی فعلی در استان که اکثر این افراد در روستاها سکونت دارند نیز چندان قابل قبول نبوده و باید برای این موضوع برنامه‌ریزی شود. 

از سوی دیگر ادعای تمرکز صدرصدی بی‌سوادی در جمعیت بالای 60 سال هم صحت ندارد و ترک تحصیل و فرار آموزشی(برای مقطع پایه اول ابتدایی که اجباریست) در مناطق روستایی و حاشیه شهرها در حال گسترش است. 
مرندی ادامه می‌دهد: با توجه به نبود امکان برگزاری کلاس در همه روستاها به صورت کیفی توسعه مدارس شبانه‌روزی و تجمیع مدارس روستایی می‌تواند موجب توسعه آموزش و پرورش و رشد باسوادی شود.


خدمات رفاهی برای معلمان مناطق محروم

یکی از معلمان روستاهای دورافتاده منطقه کوهستانی کلیبر با اشاره به ضرورت توسعه امکانات رفاهی برای معلمان مناطق محروم عنوان می‌کند: معلمان این مناطق با مشکلات زیادی روبه‌رو هستند و نیاز دارند تا امکانات رفاهی بیشتری در اختیار آنان قرار گیرد. وی که مایل به اعلام نامش نیست، ادامه می‌دهد: معلمانی که در شهری مانند تبریز کار می‌کنند از امکانات بیشتری برخوردارند و در کلاس‌های گرم و بدون درگیری با برف و سرما در زمستان سرکار خود حاضر می‌شوند. اما معلمان روستاهای دورافتاده مجبورند با شرایط دشواری کنار بیایند و همین مشکلات نیاز به خدمات رفاهی بیشتر و برخورداری از امکاناتی مانند استخر و هتل‌های گردشگری در شهرهای دیگر را بیشتر می‌کند تا انگیزه بیشتری برای کار داشته باشند.


آموزش در دورافتاده‌ترین روستاهای استان

مدیر کل آموزش و پرورش آذربایجان شرقی در گفت‌وگو با همشهری با بیان این‌که در حال حاضر 37 هزار کلاس درس در استان وجود دارد، اظهار می‌کند: 740 هزار دانش‌آموز در این کلاس‌ها تحصیل می‌کنند و 42 هزار پرسنل به این دانش‌آموزان آموزش می‌دهند. این در حالی است که ادعا داریم 99 درصد دانش‌آموزان اول ابتدایی را تحت پوشش تحصیلی در تمام مناطق استان حتی روستاهای دورافتاده قرار داده‌ایم.

«جعفر پاشایی» ادامه می‌دهد: 164 روستای دورافتاده در استان مدارسی با کمتر از 4 دانش‌آموز دارند. تعدادی از این مدارس تنها یک دانش‌آموز دارد، اما مدرسه را تعطیل نکرده‌ایم.
وی تاکید می‌کند: با توجه به ضرورت تجمیع مدارس راهنمایی و بالاتر در برخی مناطق استان و سخت بودن تردد دانش‌آموزان، مدارس شبانه‌روزی در استان راه‌اندازی شده و 18 هزار دانش‌آموز در این مدارس تحصیل و زندگی می‌کنند. تمام هزینه‌های تحصیل این دانش‌آموزان هم برعهده دولت است. این در حالی است که در سال‌های قبل از انقلاب برخی دانش‌آموزان برای رسیدن به کلاس درس و برگشت به خانه بیش از 4 ساعت هم پیاده‌روی می‌کردند.

پاشایی با بیان این‌که موضوع استفاده از سیستم گرمایشی استاندارد در مدارس و مناطق دور‌افتاده استان تقریبا حل شده است، ادامه می‌دهد: در حال حاضر اکثر روستاها حتی در دورافتاده‌ترین مناطق کوهستانی گاز‌رسانی شده‌اند و سیستم گرمایشی در اولویت اول گرمایش موتورخانه‌ای و در اولویت دوم گرمایش با بخاری‌های گازسوز استاندارد است. در چنین فصلی هم در تامین گرمایش مدارس روستایی خللی وجود نداشته است.

مدیر کل آموزش و پرورش استان درباره وضعیت استحکام فیزیکی مدارس استان با توجه به بارش برف و باران و احتمال خسارت به ساختمان‌های قدیمی مدرسه‌های روستایی عنوان می‌کند: وضعیت فیزیکی مدارس استان در روستاهای دورافتاده در برخی موارد بهتر از شهرهاست و برای اثبات این ادعا عدم آسیب‌دیدگی مدارس در زلزله اخیر ورزقان و استفاده از این مدارس به عنوان منطقه امن در آن زلزله و زلزله‌های بعدی را می‌توان بیان کرد. این در حالی است که این مدارس در دورافتاده‌ترین روستاهای ورزقان و در منطقه‌ای کاملا کوهستانی و سردسیری احداث شده‌اند. 

این مسئول با بیان این‌که در احداث مدارس روستایی به قرار‌گیری مدرسه در مرکز روستا و امکان دسترسی دانش‌آموزان در تمام شرایط توجه شده است، اظهار می‌کند: بر همین اساس تعطیلی در مدارس روستایی به علت بارش برف و کولاک به‌ندرت اتفاق می‌افتد، مگر این‌که اعلام تعطیلی مدارس از سوی فرمانداری و شورای آموزش و پرورش صورت گیرد که بسیار کم است.


توسعه امکانات رفاهی در مناطق محروم استان

«جعفر پاشایی» مدیر کل آموزش و پرورش آذربایجان شرقی درباره این که برای توسعه امکانات رفاهی در مناطق محروم برای معلمان و دانش‌آموزان چه اقداماتی انجام شده است، می‌گوید: 16 مرکز رفاهی در استان ایجاد شده که عمدتا در شهرهای کوچک مستقر هستند. 15 اردوگاه نیز برای خدمات رفاهی بیشتر به دانش‌آموزان و معلمان احداث شده و اولویت استفاده نیز با مناطق کم‌برخوردار است. این در حالی است که قبل از انقلاب حتی یک مورد مرکز رفاهی و اردوگاه در استان احداث نشده بود. از سوی دیگر برای معلمان مناطق محروم تسهیلات رفاهی بیشتری هم در نظر گرفته شده تا آنان انگیزه بیشتری برای ادامه کار داشته باشند، اما اغلب معلمان مناطق محروم با انگیزه‌های انسانی و اسلامی در حال تعلیم دادن به کودکان هستند.