کشت پاییزه؛ مرهمی بر زخم دشت قزوین

عاطفه جهان‌بخش |  قزوین – خبرنگار :


سال‌های بسیاری از شروع برنامه‌های افزایش میزان مشارکت کشاورزان در توسعه کشاورزی پاییزه می‌گذرد و به گفته فعالان حوزه کشاورزی قزوین، به دلیل شرایط اقلیمی این استان، از دیرباز کشاورزان آن به کشت پاییزه بیش از سایر کشت‌ها رغبت نشان داده‌اند.

اما با ورود کشت‌ پرسود‌تر محصولات تابستانه نسبت به کشت‌های پاییزه مانند هندوانه، خربزه وذرت به استان، افزایش برداشت از چاه‌ها و منابع آب‌ زیرزمینی موجب شد زنگ‌ خطر برای وضعیت آبی استان به صدا درآید و دوباره به کشت‌ پاییزه توجه شود. با این حال، به دلیل سودآوری سریع‌تر کشت تابستانه، بسیاری از کشاورزان همچنان به کشت‌ پاییزه کمتر رغبت نشان می‌دهند. 

این وضعیت حاکی از آن است که باید برنامه‌های جدی‌تری برای توسعه کشت پاییزه در استان اجرا شود تا اهمیت این مساله بیش از گذشته برای کشاورزان و فعالان عرصه‌های کشاورزی مشخص شود چراکه منابع آبی رو به اتمام است. 
همچنین آسیب‌های وارد شده به خاک در مناطق مختلف استان اهمیت این کار را دوچندان می‌کند.


مصرف بهینه آب

مدیر زراعت سازمان جهاد کشاورزی استان قزوین در خصوص اهمیت محصولات زراعی پاییزه به همشهری گفت: محصولات زراعی پاییزه از جمله گندم، جو و کلزا از جایگاه راهبردی در تولید کشور برخوردارند. از سوی دیگر، با توجه به ویژگی‌های ذاتی و ژنتیکی این دسته از محصولات، نیاز به گذراندن دوره سرمای زمستان نقش بسزایی در ورود آنها به فاز زایشی و افزایش تولید دارد. با توجه به شرایط موجود و بارندگی‌های پاییزه، کشاورزان در رابطه با آبیاری زمین‌های کشاورزی مشکلی نخواهند داشت.

«تورج بنیادی» افزود: نزولات جوی پاییز تا بهار به مصرف بهینه آب در محصولات پاییزه منجر خواهد شد و کشاورزان دغدغه‌ای در رابطه با آبیاری مزارع خود یا کمبود آب نخواهند داشت. همچنین آفات و بیماری‌ها خطر کمتری برای این دسته از محصولات زراعی دارند. بنابراین این گروه از محصولات زراعی از اهمیت زیادی در کشور و استان قزوین برخوردارند.


میزان کشت محصولات پاییزه

این مسئول اظهار کرد: محصولات زراعی پاییزه طی سال‌های اخیر حدود ۷۰ درصد از اراضی زراعی استان و حدود ۲۰ درصد از کل تولید محصولات زراعی کشور را به خود اختصاص داده‌اند.
بنیادی ادامه داد: تاکنون حدود ۱۷۷ میلیمتر بارندگی رخ داده است که نسبت به مدت مشابه سال گذشته حدود ۳۱۱ درصد افزایش دارد. این میزان بارندگی در سال زراعی جاری نسبت به بلندمدت حدود ۴۶ درصد افزایش را نشان می‌دهد.

مدیر زراعت سازمان جهاد کشاورزی استان یادآور شد: سطح زیر کشت گندم آبی استان در سال زراعی جاری ۴۷ هزار و ۵۴۵ هکتار، گندم دیم ۹۸ هزار و ۱۵۱ هکتار، جو آبی 24 هزار و 126 هکتار، جو دیم ۷۱۶۷ هکتار و کلزا ۷۵۵۵ هکتار به صورت مکانیزه بوده است. در سال زراعی جاری کشت حبوبات پاییزه نیز در سطحی معادل ۵۰۰ هکتار و محصولات اروپایی پاییزه در سطحی حدود ۴۵۰ هکتار انجام گرفته است. 
وی بیان کرد: در سال زراعی جاری قدم مهمی در جهت بهبود الگوی کشت استان و گذر از کشت بهاره با مصرف آب بیشتر به سمت کشت پاییزه با مصرف آب کمتر و تولید بیشتر برداشته شده است.


رتبه اول در اجرای پروژه‌های خاک‏ورزی 

بنیادی تصریح کرد: با توجه به لزوم حفاظت از منابع آب و خاک کشور، پروژه‌های خاک‌ورزی حفاظتی با بیش از ۹۰ درصد موفقیت در حدود ۱۳ هزار و ۴۰۰ هکتار از اراضی زراعی پاییزه آبی و حدود ۴۹ هزار و ۵۰۰ هکتار اراضی از اراضی زراعی پاییزه دیم در استان در راستای اجرای برنامه‌های ابلاغی وزارت متبوع به انجام رسیده و قزوین در این زمینه رتبه اول کشور را به خود اختصاص داده است.
وی افزود: در سال زراعی جاری 11 هزار و 900 تن بذر برای کشت گندم آبی استفاده شده که ۵۵۶۷ از این میزان از بذرهای اصلاح‌شده بوده است. همچنین حدود ۱۱ هزار تن بذر گندم دیم برای کشت سال زراعی جاری مورد استفاده قرار گرفته که ۱۶۲۷ تن آن - برابر ۱۵ درصد بذر مذکور - اصلاح‌شده و مابقی بذرهای خودمصرفی بوده است.


توزیع کود

مدیر زراعت سازمان جهاد کشاورزی استان یادآور شد: کودهای شیمیایی مورد نیاز کشاورزان توسط شرکت خدمات حمایتی کشاورزی و سازمان تعاون روستایی استان از شرکت‌های پتروشیمی خریداری و به استان حمل و بین کشاورزان توزیع شده است. وی اظهار کرد: نظر به اهمیت موضوع کشت پاییزه، از ابتدای سال زراعی جاری حدود ۱۸ جلسه کمیته فنی کارشناسی و کمیته‌های فنی پایش زراعت برای تحلیل مسائل مربوط به روند کشت محصولات زراعی پاییزه در سازمان جهاد کشاورزی استان و شهرستان‌های تابعه برگزار شده است.  مدیران و کارشناسان شهرستان‌ها و مراکز جهاد کشاورزی تابعه استان به صورت مداوم در حال پیگیری امور فنی مربوط به کشت‌های پاییزه و اطلاع‌رسانی به بهره‌برداران هستند.


ارتباط کشت پاییزه با وضعیت جوی

یک کارشناس کشاورزی گفت: کشت‌ پاییزه به وضعیت جوی وابستگی دارد و اگر بارش‌های مناسبی در سال زراعی رخ دهد، می‌توان امیدوار بود که کشت‌ پاییزه بهتر پاسخ دهد و موفق باشد.
حسین محمدی افزود: وضعیت آبی و خاکی استان این نیاز را نشان می‌دهد که باید با توسعه کشت‌ پاییزه و ترغیب کشاورزان به توسعه این نوع کشت در مزارع خود، به کشاورزی و حل بحران آبی استان کمک کنند.
وی بیان کرد: کاهش کشت‌ تابستانه به ‌ویژه کشت‌ محصولاتی نظیر هندوانه، خربزه، ذرت و امثال آن تاثیر مستقیمی بر حفظ منابع آب زیرزمینی استان خواهد داشت چراکه با کشت‌ پاییزه می‌توان آب را ذخیره کرد.
این کارشناس کشاورزی ادامه داد: کشت‌ پاییزه از آن جهت اهمیت دارد که به دلیل کم‌آب‌بر بودن آن می‌توان سطح زیر کشت بیشتری نسبت به کشت‌ تابستانه داشت و میزان کمتری آب مصرف کرد و این یعنی منابع آب استان را بیشتر حفظ خواهیم کرد.

محمدی تصریح کرد: برای این‌که بتوانیم کشاورزان را به این نوع کشت ترغیب کنیم، به بسته‌های حمایتی یا خریدهای حمایتی و تضمینی از سوی نهادهای دولتی نیاز است تا کشاورزان مطمئن باشند که از محصول نهایی خود سود مناسبی به دست خواهند آورد و سود کشت‌ تابستانه که از دست می‌رود، جبران می‌شود.
محمدی گفت: توسعه کشت پاییزه در استان قزوین که با مشکلات آبی رو‌به‌رو است، با توجه به مواردی که پیش‌تر به آنها اشاره شد، از اهمیت دوچندانی برخوردار است و باید قدم‌های موثر‌تر و جدی‌تری در این حوزه برداشته شود.

این کارشناس توضیح داد: مهم‌ترین گام می‌تواند ارائه آموزش‌ به کشاورزان و توجیه اهمیت این نوع کشت برای این قشر باشد. توسعه کشت پاییزه در درازمدت می‌تواند بعضا نسبت به کشت‌ تابستانه سودآورتر باشد به شرط آن‌که کشاورزان و مسئولان در کنار هم و دلسوزانه پا به عرصه بگذارند و ادامه حیات کشاورزی استان را در دشت قزوین تضمین کنند.