کمدی طبقه متوسط

سعید مروتی

قوام و جذابیت کمدی شلوغ و پرجزئیات «دایره زنگی» از سال‌ها تجربه فرهادی در نگارش سریال‌های طنز تلویزیون می‌آید؛ فیلمنامه‌هایی که او در اوایل فعالیتش در تلویزیون می‌نوشت و گاهی خود کارگردانی هم می‌کرد. فرهادی در سال‌های بعد که در سینما به شهرت رسیده بود، متن چند طنز تلویزیونی پربیننده را بدون ذکر نام در تیتراژ نوشت. تجربه مشابهی در کارنامه پریسا بخت‌آور هم به عنوان کارگردان سریال‌های طنز به چشم می‌خورد و دایره زنگی محصول همه این تجربه‌ها و کوشش‌هاست. تلاش برای ارائه محصولی با کیفیت‌تر از کمدی‌های کف بازار که بتواند تماشاگری که طنزهای معمول و متداول را نمی‌بیند یا کمتر می‌بیند هم جذب کند. کل فیلم در یک روز می‌گذرد؛ روزی پرماجرا که در آن ساکنان یک مجتمع مسکونی به همراه محمد نصاب ماهواره (صابر ابر) و شیرین دختری با ظاهری غلط‌انداز (باران کوثری) با مجموعه‌ای از حوادث مواجه می‌شوند. فیلمنامه مهندسی شده و پرجزئیات فرهادی، به گونه‌ای فصل‌بندی شده که حضور بیش از 20 کاراکتر با منطق روایی اثر همراه باشد. دایره زنگی از معدود کمدی‌های آن سال‌ها که طبقه متوسط را دستمایه قرار داده، در سطحی فراتر از آثار طنز معمول و متداول، شوخی‌های کلامی مناسبی دارد، در لحظاتی به شکلی متناسب متاثر از کمدی بزن بکوب است (مثل فصل جمع‌کردن ماهواره از پشت بام) و تصویری اسنادی از جامعه و روزگارش به دست می‌دهد. مجموعه‌ای از تیپ‌های آشنا کنار هم قرار گرفته و تماشاگر را می‌خنداند. شعله (بهاره رهنما) شاعری که برای خواننده‌های لس‌آنجلسی ترانه می‌گوید، عبدالله‌زاده (امید روحانی) مرد متعصب و سنتی و جناب سرهنگ رزاقی (اردشیر کاظمی) پیرمرد سلطنت‌طلب، بهتر از کار درآمده‌اند و در مقابل زوج احمد (امین حیایی) و مهناز (نیلوفر خوش‌خلق) چندان جالب توجه نیستند.

چنین کمدی شلوغی بدون کارگردانی دقیق به شدت مستعد تبدیل‌شدن به فیلمی آشفته در لحن بود. فیلم با مهارت فنی قابل‌قبولی ساخته شده و فیلمساز در کنترل بازی‌ها و به‌خصوص مدیریت ستاره‌ها (مهران مدیری و محمدرضا شریفی‌نیا) به توفیق رسیده. 

نتیجه، یکی از خوش‌ساخت‌ترین کمدی‌های 10سال اخیر سینمای ایران است که هنوز هم می‌توان تماشایش کرد، به شوخی‌های فکر‌شده‌اش خندید و از ظرافت‌هایی که در پرداخت به جزئیات دارد لذت برد.