قفسه

هویت ملی و قومی از تصور تمایز و رویارویی میان «ما» یا «خودی‌ها» در برابر «دیگران» یا «بیگانگان» نشأت می‌گیرد: ایران در برابر انیران (که در زمان ساسانیان اوج گرفت)، ایران در برابر توران (به مفهوم اسطوره‌ای و تاریخی و بعدها به منزله سرزمین مردمان ترک‌تبار)، ایران در برابر روم (نوعی تعبیر اسطوره‌ای و واقعی که در خصوص یونان و روم و بیزانس یا روم شرقی و امپراتوری عثمانی به کار می‌رفت)، عجم، عمدتا ایرانی، در برابر عرب، تاجیک (فارسی‌زبان) در برابر ترک، ایران در برابر هند (از زمان صفویه) و ایران در برابر فرنگ(اروپا). این احساس دوگانگی میان «ما» و «دیگران» اگر در حد اعتدال و معقول باشد می‌تواند همچون نیرویی برای همیاری و اعتلای فرهنگی ظاهر ‌شود و اگر به قلمرو تعصبات و دشمنی‌ها و کینه‌توزی‌های ملی و قومی و نژادی درآید یا به بهانه چالش با تعصبات ملی و قومی، به نفی و انکار و تمسخر میراث فرهنگی خویش بنشیند، نیرویی ویرانگر خواهد شد، زاینده دشمنی و ستیزه‌جویی. هویت ایرانی (از دوران باستان تا پایان پهلوی)، احمد اشرف، ترجمه و تدوین: دکتر حمید احمدی