امواج را باد نمی‌برد

حامد فوقانی/ ‌خبرنگار

دکل‌های مخابراتی جزو مشکل‌های اصلی کنونی تهران نیست. آلودگی هوا و ترافیک دو معضلی هستند که این روزها گریبان پایتخت را می‌فشارند و تمامی پژوهش‌ها نشان می‌دهد که این‌دو چقدر جان شهروندان را به خطر انداخته‌اند و نفس‌شان را به شماره. نظرسنجی‌های مردمی ایسپا، شورای شهر تهران، مرکز مطالعات شهرداری و مرکز پژوهش‌های همشهری همگی بر این مسئله صحه می‌گذارند. در واقع اولویت خواست مردم از مدیران و مسئولان در وهله نخست، کاهش میزان آلودگی هوا و ترافیک است. اما با چنین مقدمه‌ای باید موضوع دکل‌ها و آسیب‌های احتمالی آنها را نادیده گرفت؟
برای پاسخ بهتر است نیم قرنی به عقب بازگردیم؛ به سال‌ 1340که کارشناسان جهانی و ایرانی نسبت به خاکستری شدن هوای شهرهای بزرگ هشدار داده بودند. آن هنگام شاید کمتر کسی تصور می‌کرد که این هشدارها روزگاری به واقعیت بپیوندند و سالیانی نه چندان دور، ذرات معلق، مونواکسیدکربن و اکسیدهای نیتروژن به حدی هوای شهر را تسخیر کنند که در روزهای کاملا آفتابی تنها 200متر جلوتر پیدا باشد. به‌طور حتم کمتر کسی حدس می‌زد که تصاویری از شهرها که در دود و آلودگی غرق شده بودند، روزگاری به واقعیت بدل شوند. اما این اتفاق افتاد و حالا آلودگی هوا آنقدر پر زور شده که نسخه‌‌‌پیچی‌های متفاوت هنوز نتوانسته‌اند چندان، این درد و بیماری‌هایش را درمان کنند مگر آنکه باد و باران دوای کار شود.
آمار بهشت‌زهرای تهران، پزشکی قانونی و سازمان بهداشت جهانی، آلودگی هوا را مسبب مرگ مستقیم 4هزار نفر در سال عنوان می‌کند. بماند که چند هزار نفر دیگر دچار صرع، نارسایی‌های قلبی و عروقی، بیماری‌های ریوی، استرس و مشکلات عصبی می‌شوند و ممکن است به همین واسطه عمرشان کوتاه شود. اما اکنون با تشدید آلودگی هوا و ترافیک و بروز بیماری‌های گوناگون، همگان دست به‌کار شده‌اند و چه بسا اگر خیلی پیش‌تر این معضلات جدی گرفته می‌شد در این روزها شهروندان تهرانی همانند شهروندان سوئیسی، هلندی، اتریشی و کره‌ای زیر آسمان آبی زندگی می‌کردند.
قضیه دکل‌های مخابراتی هم اگرچه امروز معضل اصلی تهران نیستند اما باید جدی گرفته شوند. آنچه عیان است، تخریب نمای عمومی شهر به‌دلیل دکل‌هایی است که بی‌هیچ ضابطه‌ای روی پشت‌بام ساختمان‌ها و فضاهای همگانی نصب شده‌اند. اما بخش پنهان ماجرا، به امواج دکل‌ها برمی‌گردد. این دقیقا مورد سؤال شهروندان است و هنوز نه‌تنها یک‌پژوهش دقیق در این زمینه صورت نگرفته بلکه همچنان پاسخ دقیقی از سوی مسئولان امر به مردم داده نشده. اینکه هیچ مورد مشکوک و خاصی درباره مضرات امواج دکل‌های مخابراتی ثبت نشده، دم دست‌ترین پاسخ به‌حساب می‌آید. به‌عبارتی استناد برای اظهارنظر قاطعانه نیاز به آمار دقیق، پژوهش‌هایی در بازه‌های زمانی میان‌مدت و بلندمدت و تحلیل دارد. درصورتی که جای خالی این مورد به‌شدت احساس می‌شود.
در تهران بیش از 11هزار دکل مخابراتی در 30نوع، مربوط به اپراتورهای مختلف تلفن همراه و شرکت‌های ارائه‌دهنده سرویس‌های اینترنتی و داده‌محور وجود دارد. از این بین، حدود 8هزار دکل به‌دلیل عدم‌رعایت الزامات شهری یا انجام ندادن هماهنگی‌ها و اخذ مجوز طبق فرایند لازم از شرکت ارتباط مشترک شهر، غیرمجاز هستند. اصلی‌ترین نوع دکل‌ها از مدل خودایستا چندپایه ICB، لتیس، NB و دکل‌های مونوپل و مهاری هستند که همگی جزو دکل‌های زمینی به‌حساب می‌آیند. دکل‌های وال ساپورت و مهاری پشت‌بامی، ‌پلتفرم و... نیز از نوع دکل‌های هوایی هستند. در این میان آنچه اهمیت دارد، شعاع پوششی و قدرت متغیر دکل‌هاست. بر این اساس نمی‌توان برای هر دکل یک‌ نسخه واحد صادر کرد و این نیاز به اظهارنظر کارشناسان وزارت بهداشت، وزارت ارتباطات و سازمان انرژی  اتمی دارد.
در عین حال نکته قابل توجه، اهمیت رصد مرتب آنتن‌های مخابراتی است چراکه غفلت از آن می‌تواند نه‌تنها روی انسان تأثیرات منفی بگذارد بلکه جانوران و گیاهان را هم تحت‌تأثیر قرار دهد.

اگر همین حالا هشدار داده می‌شود که ممکن است امواج مخابراتی دکل‌ها سرطان خون، نازایی، مشکلات عصبی، تولد نوزادان نارس، نارسایی شنوایی و سردردهای میگرنی را در پی داشته باشند باید دست به‌کار شد؛ وگرنه 20سال بعد مشکل آنقدر پیچیده می‌شود که حل آن بسیار سخت یا ناشدنی خواهد بود. ساماندهی دکل‌ها، پایش مداوم آنها، تحقیقات کامل درباره کسانی که در مجاورت دکل‌ها زندگی می‌کنند، بهره بردن از دیگر تجهیزات و مدل‌های ارتباطی مثل فیبرنوری، ملزم ساختن اپراتورهای مختلف برای استفاده از دکل‌های مشترک و کم‌رنگ کردن بحث رقابتی و همچنین الگوبرداری از برخی کشورها ازجمله مهم‌ترین راهکارهایی است که چنانچه اکنون جدی گرفته نشود می‌تواند در آینده خطر بزرگی را رقم بزند. احتمالا در سال‌های آینده دکل‌ها جزو اصلی‌ترین مشکلات تهران و دیگر کلانشهرها خواهند بود و دیگر نمی‌توان به باد، دل خوش کرد.