جدال با سرطان

امیرحسین جلالی ندوشن/ روانپزشک
حسین محب‌اهری به روایتی بعد از ۱۷سال پنجه در پنجه مرگ انداختن، چند روز پیش زمین را ترک کرد. وی سال‌ها پیش در فیلمی به کارگردانی ابوالحسن داوودی که «من زمین را دوست دارم» نام داشت در نقش سرکرده گروهی آدم فضایی ظاهر شد که آمده بود علیرضا خمسه را که از سیاره‌شان گریخته بود به آن‌جا بازگرداند. حالا حسین محب‌اهری که گویا در بردن خمسه ناکام مانده همچون کاراکتری که خمسه بازی می‌کرد و زمین را دوست می‌داشت در زمین شد و زمین را ترک کرد. همین روزها، هفته پویش ملی سرطان نیز آغاز شده است و در شهر تهران پلاکاردهایی دیده می‌شود که روی آن نوشته شده «من از سرطان قوی‌ترم.» از سویی پژوهش‌هایی وجود دارد که نشان می‌دهد اشخاصی که نگاه مثبت‌تری به بیماری خود دارند و می‌توانند تنش‌های خود را بهتر مدیریت کنند، مدت طولانی‌تری زنده می‌مانند، یا دست‌کم می‌توانند پیشرفت سرطان را کند کنند. اروین یالوم، روانپزشک و روان‌درمانگر با وجود پژوهش‌هایی که روی بیماران مبتلا به سرطان داشته، به این ادعا رسیده که بیماری دشواری چون سرطان و انتظار مرگ می‌تواند تجربه زندگی کردن را غنی‌تر کند. انگار زمانی‌که مرگ را با هیبت هولناکش پیش روی خود می‌بینیم زندگی را بیشتر لمس و مزه می‌‌کنیم. از سویی بسیار با این توصیه تکرار‌شونده در رسانه‌ها روبه‌روییم که اگر نترسی می‌توانی هیولایی چون سرطان را نیز به زانو درآوری. اما واقعیت چیست؟ آیا نترسیدن و هیبت مرگ را انکار کردن آدمی را تاب‌آورتر می‌کند؟ اگر بخواهم پاسخی کوتاه و کاربردی به این پرسش بدهم باید مجدد به بخشی از شرح حال حسین محب‌اهری ارجاع کنم. در تمام سال‌های گذشته بارها خبر بستری شدن وی را شنیدیم، یا تصاویر آن را در مطبوعات و رسانه‌های مجازی دیدیم. همان‌قدر که چهره خندان وی را در برنامه‌های تصویری دیدیم یا حضور پر رنگ و زنده وی را در نقش‌های کوتاه و بلند مشاهده کردیم او را روی تخت بیمارستان دیدیم. به‌عبارتی راز تاب‌آوری حسین محب‌اهری را در یک جمله می‌توان خلاصه کرد؛ واقعیت‌نگری و عدم‌انکار حقیقت بیماری، در عین تداوم کوششی گرم برای زیستن و غنا بخشیدن به تجربه زندگی کردن. انکار، آدمی را تاب‌آور نمی‌کند. تاب‌آوری به آن نیست که از درمان یک بیماری سرباز زنی و به معجزه باور تکیه کنی. باور وقتی معجزه می‌کند که ما را به راه‌حل‌های واقعی و تن دادن به تنگنای واقعیت رهنمون کند. روح حسین محب‌اهری شاد.