آرایش انتخاباتی در کابل

محمد امین خرمی/ خبرنگار
ثبت‌نام دو چهره کلیدی این روزهای سیاست و حکومت افغانستان در انتخابات ریاست‌جمهوری، صف‌کشی نیروها و احزاب سیاسی این کشور مقابل یکدیگر را کامل کرد. اشرف غنی رئیس‌جمهور و عبدالله عبدالله رئیس اجرایی دولت دیروز در کمیسیون مستقل انتخابات حاضر شدند و برای حضور در انتخابات اعلام آمادگی کردند.

طبق قوانین افغانستان، هر نامزد انتخابات باید در زمان ثبت‌نام دو معاون خود را نیز معرفی کند. به‌همین دلیل چهره‌های سیاسی طی 30روز گذشته همگی با معاونان خود در کمیسیون انتخابات حاضر شدند و ثبت‌نام کردند؛ ترکیبی که به نامزدهای انتخابات این امکان را می‌دهد که از میان احزاب سیاسی و قومیت‌های قدرتمند افغانستان یعنی پشتون‌ها، تاجیک‌ها، هزاره‌ها و ازبک‌ها برای خود یارگیری کنند.

اشرف غنی، امرالله صالح را به‌عنوان معاون اول و سرور دانش را به‌عنوان معاون دوم خود معرفی کرده است. صالح 4هفته پیش از سوی رئیس‌جمهور به‌عنوان وزیر کشور معرفی شد اما به‌دلیل ثبت‌نام در انتخابات از سمت خود کناره‌گیری کرد. او که رهبری حزب روند سبز را برعهده دارد، از منطقه پنجشیر و از قوم تاجیک است. صالح در گذشته از چهره‌های نزدیک به احمدشاه مسعود بوده و به همین دلیل از چهره‌های بانفوذ در دولت افغانستان به‌شمار می‌رود. سرور دانش از اعضای حزب وحدت افغانستان و از قوم هزاره است. اشرف غنی ائتلاف خود را ائتلاف «دولت‌ساز» نامیده و وعده داده در دوره بعدی یک دولت قوی و کارآمد بسازد. او همچنین وعده اصلاحات گسترده را در تمام ساختار دولت و مبارزه با فساد داده است.

در سوی دیگر میدان، بار دیگر عبدالله عبدالله در مقابل اشرف غنی قرار گرفته است تا برای افغان‌ها خاطره انتخابات 5سال پیش تکرار شود. در آن سال این‌دو که به‌ترتیب حدود 38 و 44درصد آرا را کسب کرده بودند، به دور دوم انتخابات رفتند تا همه‌‌چیز برای یک هیاهوی بی‌سابقه سیاسی در افغانستان فراهم شود. در دور دوم غنی با کسب 56درصد از آرا پیروز انتخابات معرفی شد اما اعتراض عبدالله و درخواست او برای بازشماری صندوق‌ها فضا را دگرگون کرد. هر گروه، دیگری را به زیاده‌خواهی و تقلب محکوم کرد و خیلی زود افغانستان وارد یک بن‌بست سیاسی شد. پس از چندین هفته کشمکش، در نهایت دوطرف برای تشکیل حکومت «وحدت‌ملی» با حضور اشرف غنی در پست ریاست‌جمهوری و عبدالله‌عبدالله در پست رئیس اجرایی به توافق رسیدند؛ حکومتی که طی این سال‌ها هدف انتقادهای گسترده بوده است.

عبدالله که به نمایندگی از حزب اسلامی نامزده شده، عنایت‌الله فرهمند رئیس دفتر ژنرال دوستم از قوم ازبک را به‌عنوان معاون اول خود معرفی کرده است. ژنرال دوستم رهبر حزب جنبش ملی اسلامی که از چهره‌های قدرتمند صحنه سیاسی افغانستان به‌شمار می‌رود، در دولت اشرف غنی، معاون اول رئیس‌جمهور بود. اسدالله سعادتی از افراد نزدیک به کریم خلیلی رهبر حزب وحدت افغانستان نیز به‌عنوان معاون دوم عبدالله معرفی شده است. سعادت از قوم هزاره است. عبدالله نام ائتلاف خود را «ثبات و همگرایی» گذاشته و وعده اصلاح قانون اساسی و همچنین ایجاد پست صدراعظمی داده است.

ضلع سوم انتخابات
اگرچه بسیاری رقابت اصلی در انتخابات 29تیر1398 را بین عبدالله و غنی می‌دانند اما حضور برخی چهره‌های سیاسی در انتخابات را نمی‌توان نادیده گرفت. حنیف اتمر مشاور پیشین امنیت ملی اشرف غنی یکی از این چهره‌هاست که اعلام کرده 30حزب سیاسی از او حمایت می‌کنند. حامدکرزی و برخی از رهبران جهادی افغانستان جزو حامیان اتمر هستند. حضور حنیف اتمر در انتخابات باعث ایجاد شکاف در میان اعضای حزب جمعیت اسلامی شده که به‌طور رسمی عبدالله‌عبدالله را نامزد خود معرفی کرده‌ است. برخی از چهره‌های قدرتمند این حزب ازجمله محمد یونس قانونی، عطا محمد نور و محمد اسماعیل ترجیح داده‌اند از حنیف اتمر حمایت کنند. او محمد یونس قانونی که از سران حزب جمعیت اسلامی است را به‌عنوان معاون اول و محمد محقق رهبر حزب وحدت اسلامی را به‌عنوان معاون دوم خود معرفی کرده است. قانونی از قوم تاجیک و محقق از قوم هزاره است. اتمر ائتلاف خود را «صلح و اعتدال» نامیده و اعلام کرده است به‌دنبال تصویب یک قانون اساسی جدید و همچنین ایجاد پست‌های صدراعظمی و معاون سوم است. او عالم ساعی که از ترکان افغانستان است را به به‌عنوان معاون سوم خود معرفی کرده است.

غیر از حنیف اتمر، گلبدین حکمتیار رهبر حزب اسلامی نیز برای حضور در انتخابات ثبت‌نام کرده است. حکمتیار پس از خروج شوروی از افغانستان، یک پای جنگ داخلی در افغانستان بود. او با ورود طالبان به کابل، به ایران گریخت و سال‌ها در ایران سکونت داشت. پس از سقوط طالبان حکمتیار بار دیگر به افغانستان بازگشت اما از محل زندگی‌اش اطلاعاتی در دست نبود.
او که از مخالفان اصلی دولت به‌شمار می‌رفت، مهر سال1395 پس از مذاکرات طولانی با دولت موافقتنامه صلح امضا کرد و از هوادارانش خواست سلاح‌های خود را زمین بگذارند. حکمتیار اردیبهشت سال گذشته پس از چندین سال زندگی در خفا وارد کابل شده و در خانه‌اش در این شهر ساکن شد. او طی این مدت برای ورود طالبان و دیگر گروه‌های مخالف دولت به مذاکرات صلح تلاش کرده اما تاکنون موفق نشده است. حکمتیار پس از ثبت‌نام وعده داد که بلافاصله بعد از انتخاب به‌عنوان رئیس‌جمهور قانون اساسی افغانستان را تغییر دهد و سیستم حکومت را اصلاح کند. او دولت کنونی را «غرق در فساد» دانسته است.