بازار
چهارراه کابل
گزارشی از بازار خرید و فروش پول افغانی در بازار امین‌السلطان
فاطمه عسگری‌نیا-روزنامه نگار
افغانی خریداریم... افغانی قیمت بالا... از دهانه بازار امین‌السلطان تا 100قدم اول بازار که وارد می‌شوی دائما این جمله در گوش‌ات زمزمه می‌شود؛ مردانی که در دو سوی بازار قدیمی و سرپوشیده ایستاده‌اند و با دسته‌های پولی که در دست دارند این نقطه از بازار را به فردوسی افغانستانی‌ها تبدیل کرده‌اند. بازار امین‌السلطان برای افغانستانی‌ها جایی شبیه پلازای ایرانی‌ها در محله لیتل پرشیای تورنتو یا دهکده پارسی در شهر یانگ‌جوی چین و محله آکسارای استانبول است؛ پاتوقی که هم در آن خرید و فروش کالا می‌کنند هم در دورهمی‌های دوستانه‌شان به مرور خاطرات وطن می‌پردازند. ورودی بازار، پاتوق «کریم» است. اینطور که کسبه و باقی دلالان پول افغان می‌گویند کسی حق ندارد یک قدم از او جلوتر در دهانه بازار به خرید و فروش افغانی بپردازد. می‌گوید 15سال است از افغانستان به ایران آمده، اوایل به کارگری در پروژه‌های ساختمانی مشغول بوده است اما حالا چندسالی است که در بازار امین‌السلطان فقط در کار خرید و فروش افغانی است: «از ترمینال جنوب به چهارراه کابل، این نخستین نقطه‌ای است که افغانستانی‌های مهاجر به محض رسیدن به تهران راهی آن می‌شوند تا داشته‌های نقدی خود را به ریال ایران تبدیل کنند.»
اینجا به‌قیمت، افغانی را می‌خریم
وارد بازار سرپوشیده که می‌شویم تعداد خریداران و به قول معروف چنج‌کننده‌های پول افغانی بیشتر می‌شود؛ از پیرمردهای سالخورده چشم‌بادامی گرفته تا جوان‌های سرزنده‌ای که مدت زمان بودنشان در ایران از انگشتان یک دست بیشتر نمی‌شود. رسول یکی از این جوان‌هاست. وقتی از او درباره اسم و رسم این بازار و کسب‌وکارشان می‌پرسیم می‌گوید اینجا بین ما افغانستانی‌ها به چهارراه کابل مشهور است. هرکدام از مهاجران افغان که پایش به ایران می‌رسد برای تبدیل پول افغانی باید به اینجا بیاید. اگر در صرافی‌های شهر بخواهند پولشان را تبدیل به ریال ایرانی کنند نصف ارزش واقعی پولشان را فقط دریافت می‌کنند مثلا ما هر هزار افغانی را 750تا800هزار تومان ایران می‌خریم اما در صرافی‌ها هر هزار افغانی را 450تا500هزار تومان می‌خرند.
به محض عبور هر افغانستانی از کنار دلالان پول افغانی، پیشنهادهایشان برای خرید و فروش افغانی شروع می‌شود. افغانی داری؟ - بله، چند افغانی؟ 500تا...! 350هزارتومان! از شنیدن عدد و رقمی که دلال می‌گوید نیشش تا بناگوش باز می‌شود و این رضایت، او را پای معامله می‌برد. نخستین و مهم‌ترین کارشان به‌محض رسیدن تبدیل کردن پول‌هایشان است. نامش صابر است. از مزارشریف همراه با 8نفر دیگر از دوستانش خود را به تهران رسانده است. همین که پولش را نقد می‌کند خود را مهمان کاسه‌ای نخودپخته با سس‌گوجه‌فرنگی می‌کند؛ غذای محبوب افغانستانی‌ها. این غذا بوی وطن می‌دهد. «رجب‌نخود» اسمی است که همه افغانستانی‌ها او را می‌شناسند؛ پسرک نخودفروشی که زیر تابلوی بازار امین‌السلطان بخار داغ قابلمه نخودش در هوا پخش می‌شود.
هوای هموطنانشان را دارند
حسابی هوای هموطنانشان را دارند.«سبحان» یکی از خریداران افغانی می‌گوید: «زمستان که می‌شود مهاجرت مهاجران افغان کمتر می‌شود. چون اکثرا به‌صورت غیرقانونی وارد ایران می‌شوند به همین دلیل سوز و سرمای زمستان و سختی‌راه را نمی‌‌توانند تحمل کنند.» سبحان علاوه بر اینکه مشغول خریدوفروش افغانی است در یکی از حجره‌های بازار امین‌السلطان هم کار می‌کند:«اکثر فروشنده‌های این بازار مهاجران افغانستانی هستند، به‌خاطر همین اجناسی هم که ارائه می‌کنند بیشتر باب‌پسند مهاجران است.»
10 افغانی هم می‌خریم
خداداد از باقی دلالان پول افغانی پیرتر و دنیادیده‌تر است به‌خاطر همین تا 10 افغانی هم از مهاجران می‌خرد و می‌گوید: «خیلی از مهاجران با ته‌مانده‌های جیبشان به ایران می‌آیند امیدشان را ناامید نمی‌کنم هر 10 افغانی چیزی حدود 5هزار تومان می‌شود. افغانستانی‌هایی که تازه وارد ایران می‌شوند از افغانستان تا تهران بازار امین‌السلطان را با خود تکرار می‌کنند که فراموش نکنند. بعد هم از راه که می‌رسند با همان باروبنه‌ای که همراه دارند به چهارراه مولوی می‌آیند.» بازار امین‌السلطان برای افغانستانی‌هایی که قانونی به ایران مهاجرت کرده‌اند و آزادانه به کشورشان رفت‌وآمد می‌کنند، یک محل نوستالژیک است؛ جایی که هروقت دلشان هوای وطنشان را می‌کند اول به امین‌السلطان می‌آیند و پول‌های ایرانی‌شان را به افغانی تبدیل می‌کنند.
