شهری
زلزله‌های بی‌آوار
یک استاد دانشگاه:دانش ارزیابی خطرات ناشی از زلزله می‌تواند خسارات و تلفات ناشی از زمین‌لرزه‌های محتمل آینده را کاهش دهد
محمد توفیق مشیر پناهی| سنندج- خبرنگار:
مدت‌هاست که حالمان خوب نیست، یک اتفاق لرزهای بر انداممان میاندازد، اما زمان مجبورمان می‌کند فراموش کنیم و دوباره اتفاق بد و باز فراموشی. در یک سال گذشته بیش از 17 هزار بار زمینلرزه در ایران رخ داده است که بزرگ‌ترین آن زلزله کرمانشاه بود. تعدادی از این زلزلهها استان کردستان و شهرستان‌های سنندج، کامیاران، سروآباد، مریوان، دهگلان و قروه را هم لرزاند. امروز بحث این است که در برابر تعداد زیاد زلزلههایی که رخ داده و در آینده نیز رخ خواهد داد، چه باید کرد.
ساختمان سازگار با زلزله ساخت یا زندگی سازگار با زلزله را فراگرفت. حرف جان و زندگی انسانهاست، اما گویی عادت کردهایم عدهای را زیر خاک دفن کنیم، بعد به فکر فرو رویم که چرا؟ اگر جان خودمان و عزیزانمان برایمان اهمیت دارد، حداقل اصول را یاد بگیریم و رعایت کنیم.یک‌بار زمان بگذاریم و هزینه کنیم، در عوض تا جایی که دست خودمان است، امنیت خانواده را تضمین کنیم.
کمک دولت به شهروندان
یک شهروند سنندجی که در یکی از مسیرهای شهرک بهاران در حال ساختمان‌سازی است، اظهار می‌کند: برای ساختن این بلوک 4 طبقه و پیلوت، ابتدا نقشه و دستورالعمل نظام‌مهندسی را دریافت کردم. مهم‌ترین دستورالعمل نظام‌مهندسی رعایت مقاوم‌سازی در برابر زلزله است.
«مجید مولایی» می‌گوید: البته ما ساختمانی تحت عنوان ضد زلزله نداریم که بتواند علیه زلزله عمل کند و صددرصد در مقابل زلزله مقاوم باشد و خسارت نبیند، اما بناهایی که در آنها دستورالعمل نظام‌مهندسی رعایت شده نسبت به دیگر بناها مقاومت متفاوتی در برابر زلزله دارند. حرف جان و زندگی انسانهاست، اگر جان خودمان و عزیزانمان برایمان اهمیت دارد، حداقل اصول را یاد بگیریم و رعایت کنیم. یک‌بار زمان بگذاریم و هزینه کنیم، در عوض تا جایی که دست خودمان است، امنیت خانواده را تضمین کنیم.
مولایی میافزاید: از همه اینها که بگذریم می‌رسیم به توانایی مالی و مسائل اقتصادی که از اولویتهاست، هم در ذهن من شهروند معمولی و هم در ذهن مسئولان هر کداممان به این اولویت یک‌جور نگاه میکنیم. اما بالاخره ساختمان به مقاوم‌سازی نیاز دارد که این وظیفه کاملاً به عهده خودمان است و دولت هم باید به یاری شهروندان بیاید.
ارزیابی خطر زلزله
مدرس گروه مهندسی عمران دانشگاه کردستان می‌گوید: ایران از لرزه‌خیزترین کشورهای دنیاست. از دلایل اصلی لرزه‌خیزی ایران واقع شدن آن در کمربند زلزله آلپ - هیمالیا و تکتونیزه شدن پوسته ایران است. استان کردستان از مهم‌ترین مناطق ایران به شمار می‌رود و 2درصد جمعیت ایران در آن زندگی می‌کنند.
سکونت جمعیت زیاد، اهمیت بسیار زیاد از نظر کشاورزی و دامداری، وجود منابع آب شیرین و معادن غنی زیرزمینی، جاذبه‌های توریستی و ظرفیت‌های فراوانی که استان کردستان برای توسعه دارد، این منطقه را بسیار بااهمیت کرده است.
«کاوه اندیشه» میافزاید: وجود گسل‌های فعال در منطقه، لرزه‌خیزی بالای آن و وقوع زلزله‌های ویرانگر گذشته، همگی بیانگر آن است که وقوع زمین‌لرزه‌های بزرگ در این ناحیه حتمی است و دانش ارزیابی خطرات ناشی از زلزله می‌تواند خسارات و تلفات ناشی از زمین‌لرزه‌های محتمل آینده را کاهش دهد. وی با اشاره به مدل تعیین ارزیابی خطر زلزله در شهرهای کردستان ادامه میدهد: ابتدا باید چشمه‌های لرزه‌زای منطقه مدل‌سازی شده، پس از آن پارامترهای لرزهای منطقه تعیین شود و رابطه کاهندگی سازگار با منطقه انتخاب شود.
به گفته اندیشه، با استفاده از مدل منابع لرزه‌زا، روابط کاهندگی انتخاب می‌شوند و به روش تعیینی خطر زلزله برای شهرهای استان کردستان ارزیابی می‌شود و نتایج حاصل از آن که حداکثر شتاب قابل انتظار زلزله روی سنگ بستر است، در جدولی برای شهرهای مختلف استان و برای ساختگاه‌های مختلف محاسبه و به عنوان نتایج نهایی استخراج می‌شود. از نتایج مقاوم‌سازی سازههای موجود، طراحی انواع سازهها و تأسیسات زیربنایی و مکان‌یابی سایتهای مناسب در حوزههای مختلف طراحی شهری میتوان استفاده کرد.
رعایت آیین‌نامه 2800 زلزله در ساختمان‌سازی
مدیرکل مدیریت بحران استانداری کردستان و می‌گوید: واقعیت این است که موقعیت جغرافیایی استان روی گسل زلزله بوده و از مردم انتظار داریم ساختمان‌ها را مستحکم بسازند و نظارت را به مهندسان بسپارند و آیین‌نامه 2800 را رعایت کنند. اگر بناها را مستحکم بسازیمحادثه‌ای که رخ میدهد، کمترین آسیب رابه‌جا میگذارد.
«آرتیکاس اقبال» میافزاید: تجهیزات آتش‌نشانی تامین شده و اقدامات کارشناسی در تمام سطوح به عمل آمده، اما باید مردم موضوع بازسازی بافت‌های فرسوده و ایمن‌سازی ساختمان‌های غیرمقاوم را در اولویت قرار دهند.
وی بیان می‌کند: در استان کردستان اقدامات زیادی برای ارتقای تجهیزات و لوازم آتش‌نشانی انجام شده و آموزش‌های آگاهی‌بخش و پیشگیرانه به سطح مدرسه‌ها کشانده شده است. این مسئول می‌گوید: آموزش 45 هزار دانش‌آموز استان طی یک سال تحصیلی گذشته از اقدامات خوب در این زمینه است.
همچنین به تمام دستگاه‌های اجرایی استان ابلاغ شده تا ایمن‌سازی را در دستور کار داشته باشند و به‌طور مستمر مانور امدادی برگزار کنند. تجهیز و ایمن‌سازی بیمارستان‌ها در دستور کار است اما در این زمینه برای نوسازی و استحکام این مراکز اعتبار ویژه لازم است.
آماده‌سازی دستگاه‌های اجرایی
مدیرکل مدیریت بحران استانداری کردستان عنوان می‌کند: برای آماده‌سازی دستگاه‌های اجرایی نشستهای متعدد با شهرداران، فرمانداران و دیگر مدیران برگزار شده است. اقبال اظهار می‌کند: در شهر پرجمعیت سنندج، شهرداری طرح جامع خطرپذیری را اجرا می‌کند. با اجرای این طرح گسل‌های شهر شناسایی شده‌اند. همچنین گسل‌های استان مشخص و ابلاغ شده‌اند و با رعایت حریم گسل‌ها و نگاه فنی به گسل‌ها، شهرداری سنندج باید طرح خطرپذیری را به مراحل نهایی برساند. وی ادامه داد: تلاش بر این است که روی گسل‌ها ساخت‌وساز انجام نشود و اگر انجام شد با رعایت نکات ایمنی پیش برود. این در حالی است که حدود 300 هکتار بافت فرسوده قدیمی و غیرمقاوم در شهرستان‌های واقع بر گسل در استان شناسایی شده است.
