«پیام» ایران از مدار ۵۰۰کیلومتری زمین

اشکان خسروپور/ خبرنگار
پیام، نخستین ماهواره عملیاتی ایران لقب گرفته است؛ ماهواره‌ای که برخلاف نمونه‌های قبلی که تحقیقاتی بودند، عملیاتی است و برای انجام چند ماموریت مهم به ارتفاع بیش از 500کیلومتری زمین ارسال می‌شود. این برای اولین‌بار است که کشور ما توانسته همزمان به فناوری‌های مربوط به ساخت ماهواره، پرتابگر، پردازشگر و ایستگاه زمینی دست پیدا کند و عضو «باشگاه فضایی جهان» شده است. با داده‌هایی که این ماهواره به زمین ارسال می‌کند، وضعیت کشاورزی، پایش محیط‌زیست و جنگل‌ها با دقت و سهولت بیشتری صورت می‌گیرد. فراهم‌کردن داده‌های مورد نیاز برای فعالیت استارتاپ‌های داخلی نیز با دقت و کیفیت بالا و به‌صورت رایگان ارائه خواهد شد. ایران قرار است در پایان برنامه 10ساله دوم، یعنی تا سال1404 ماهواره‌هایی را در ارتفاع 36هزار‌متری زمین قرار دهد و پیام، بخش مهمی از این ماموریت خواهد بود. ارسال این ماهواره به فضا به وسیله ماهواره‌بر داخلی یک پیام مهم در میانه تحریم‌ها به‌حساب می‌آید. مرتضی براری، رئیس سازمان فضایی ایران در گفت‌وگو با همشهری از ویژگی‌های مهم «پیام» و سامانه‌هایی گفته که برای پرتاب آن مورد استفاده قرار خواهند گرفت.


داده‌های رایگان برای استارتاپ‌ها
قرار است داده‌های فضایی به رایگان در اختیار کسب‌وکارها، به‌خصوص استارتاپ‌ها قرار بگیرد تا بتوانند روی ساخت سامانه‌های خدماتی تمرکز کنند. این داده‌ها قدرت تفکیک‌پذیری خوبی دارند و می‌توان از آنها در زمینه خدماتی با ارزش افزوده ارائه داد. این داده‌ها بخشی از اقتصاد را در داخل کشور ما شکل خواهند داد که در دنیا با نام «اقتصاد فضاپایه» شناخته می‌شود و بخش مهمی از زندگی آینده بشر را به‌خود معطوف خواهد کرد.


مأموریت مهم پیام
ماهواره عملیاتی پیام چند ماموریت بزرگ برعهده دارد:

     به‌عنوان یک ماهواره سنجش از راه دور، باید سطح زمین ازجمله منابع طبیعی، محصولات کشاورزی، منابع آبی و... را پایش کند و یکی از مهم‌ترین ماهواره‌های اینچنینی در حوزه کشاورزی، محیط زیست و مدیریت بلایای طبیعی است.

      با استفاده از حسگرهایی که در جنگل قرار گرفته، اطلاعات منطقه توسط ماهواره سنجش شده و اطلاعات آن به اتاق فرمان ارسال می‌شود. با استفاده از این داده‌ها وضعیت جنگل پایش می‌شود.

      پیام قرار است تشعشعات فضایی را بررسی کند. از این داده‌ها برای ساخت و تجهیز بهتر سیستم‌های ماهواره‌ای بعدی استفاده خواهد شد.


رشد دو برابری در 7سال
ماهواره پیام نسبت به سیمرغ که حدود 7سال پیش پرتاب شد، حدود 40درصد رشد کیفی داشته است. تحمل تنش دمایی بالا، قدرت کار در یک مدار بالاتر و قدرت تفکیک‌پذیری 10برابری نسبت به نمونه قبلی، جزو مزایای مهم پیام هستند.

وزن: 100کیلوگرم
ارتفاع مداری: 500 +  کیلومتر
دوره گردش دور زمین: 92دقیقه
دما در نزدیک‌ترین فاصله به خورشید: 150تا 250درجه سانتی‌گراد
دما در دورترین فاصله از خورشید: منفی 150درجه سانتی‌گراد
قدرت تفکیک تصاویر: 40متر


6 دانشکده              16 هیأت علمی             110+  متخصص

ساخت ماهواره بعدی در 6ماه
در ساخت و اجرای پروژه ماهواره پیام از توانایی‌های داخلی استفاده شده است. مرتضی براری، رئیس سازمان فضایی ایران می‌گوید: «با اجرای این پروژه، ما به دانش ساخت یک ماهواره عملیاتی دست پیدا کرده‌ایم. با این حساب می‌توانیم ماهواره بعدی را در عرض 6‌ماه بسازیم.» این آمار گروه‌هایی است که برای ساخت و پرتاب «پیام» همکاری کرده‌اند.

بدقولی خارجی؛ تمرکز بر توان داخلی
در سال1387، دانشگاه امیرکبیر و سازمان فضایی ایران قراردادی را در زمینه پرتاب ماهواره با یکدیگر امضا کرده‌بودند. قرار بود ماهواره‌ای که امروز با نام پیام شناخته می‌شود، با مشارکت بین‌المللی و با همکاری شرکت‌هایی که صاحب این فناوری هستند، به سرانجام برسد. در قراردادی که آن روزها بسته شده بود، قرار بر این بود ماهواره‌ای با قدرت تفکیک 1000متر به فضا پرتاب شود. تا سال91 تمام تلاش‌های دانشگاه برای جلب نظر همکاران بین‌المللی نتیجه نداد. از آنجایی که هیچ کشوری در طراحی ماهواره، پرتابگر و... با ایران همکاری نکرد، دانشمندان ما از این سال تصمیم گرفتند خودشان سامانه‌های مربوط به پرتاب ماهواره را طراحی و تولید کنند. اصولا همیشه همکاری در حوزه فضایی با کشور ما به سختی شکل می‌گیرد؛ مثلا ماهواره مصباح ایران، بیش از 10سال در یک کشور اروپایی چشم‌به‌راه پرتاب است و هنوز اقدامی درباره آن صورت نگرفته است.


.
ایران، عضو جدید باشگاه فضایی
با‌نتیجه‌بخش‌بودن پرتاب «پیام»، ایران یکی از اعضای باشگاه فضایی جهان خواهد شد. هر کشوری برای عضویت در این باشگاه باید تمام الزامات پرتاب ماهواره را در اختیار داشته باشد. هم‌اکنون کشور ما نیز به دانش طراحی و ساخت ماهواره، ‌پرتابگر، پردازشگر و ایستگاه زمینی دست پیدا کرده‌ است. اینطور که مرتضی براری، رئیس سازمان فضایی ایران می‌گوید: ‌کشور ما از نظر دانش فضایی در رتبه یکم منطقه و یازدهم جهان است.