گزارش
چوب حراج بر زمینهای روستایی ماسال و تالش
همشهری از فروش زمینهای روستایی این دو شهرستان و ورود غیربومی‌ها گزارش می‌دهد
طاها عبداللهی| تالش-خبرنگار:
شهرستان تالش در غرب گیلان به کانون فروش زمینهای پدری به افرادی تبدیل شده که از اقصی نقاط کشور به این شهرستان می‌آیند تا از خرید زمین عقب نمانند. این مساله شاید به ظاهر تاثیری بر منطقه نداشته باشد، اما زمانی به بحران تبدیل خواهد شد و نابودی فرهنگ بومی را رقم خواهد زد.
زمین به قیمت موکت
یکی از فعالان رسانه‌ای تالش در گفت‌وگو با همشهری در این‌باره می‌گوید: بخش اسالم وضعیت دردناکی دارد. اهالی منطقه به دلیل مشکلات اقتصادی هر متر‌مربع از زمین خود را با قیمتی کمتر از موکت به فروش می‌رسانند. همین موضوع سبب شده تا خریداران غیربومی که تمکن مالی دارند به راحتی بتوانند با این قیمت پایین صاحب زمین شوند.
بنابر گفته‌‌های «وحید فرهادی»، روستای ساحلی گتگسر تا چندین سال قبل به دلیل ارزانی زمین معروف بود و هر متر‌مربع ۳۰ هزار تومان فروخته می‌شد، اما اکنون با فروش تقریبا نیمی از زمینهای قابل ساخت روستا، قیمت هر متر‌مربع به یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان رسیده است.
این فعال رسانه‌ای تالش می‌افزاید: سوداگران غیربومی با خرید زمین‌ها با بهای کم اقدام به قطعه‌بندی می‌کنند و با تبلیغ در میان همشهریان خود آنها را به اسالم می‌کشانند تا این اراضی را خریداری کنند.
فرهادی از رونق غیرقابل وصف ویلانشینی در رضوانشهر هم خبر می‌دهد که نمونه آن ساخت ۵۰ واحد مسکونی در روستای «بیگ‌زاد محله» در این شهرستان است.«محمد هاشمی» از فروشندگان زمین هم دلیل این کار را تنگنای مالی و به دست آوردن پول بیان می‌کند. به گفته وی، کارخانه‌‌های صنایع چوب اسالم، چوکا و شرکت شفارود برای هزاران نفر شغل ایجاد کرده بود، اما با نیمه‌تعطیل شدن آنها کسب درآمد به سختی انجام می‌شود.
هاشمی می‌گوید: کمبود دسترسی به آب برای کشاورزی و فروش نرفتن محصول نیز موجب بی‌انگیزگی برای ادامه کشت شده است.
ورود تازه‌واردان به اقتصاد تالش
ویلانشینان بیکار نمی‌نشینند و از مزایای اقتصادی به سود خود بهره می‌برند. «مرتضی پروایی» از فعالان اقتصادی شهر تالش به اشتغال تعدادی از ساکنان جدید در تالش و از دست رفتن فرصت‌ها برای بومیان منطقه اشاره می‌کند و می‌گوید: تازه‌واردهای غیربومی اکنون با یک بازار بزرگ ۲۰۰ هزار نفری در تالش مواجه شده‌اند که تشنه عرضه است. چند واحد صنفی در بهترین نقاط این شهر از جمله میدان اصلی شهر هم تاسیس شده است.
جنگ بر سر منابع آب واقعیتی انکارناپذیر است. هرچند تالش در حال حاضر آب دارد، اما هجوم تشنگان آب از دیگر نقاط ایران، منطقه را دچار مخاطره کرده است. دست‌هایی در کار است تا در این آب گل آلود ثروتی هنگفت به جیب عده‌ای برود. به راستی سرنوشت اهالی شهرستان‌های تالش و رضوانشهر که در همسایگی یکدیگر قرار دارند و این مشکل گریبانگیر آنها شده چه خواهد شد؟
هجوم جمعیت به اسالم
دهیار روستای گتگسر هم بیان می‌کند: حدود نیمی از جمعیت گتگسر را ساکنان تازه‌واردی تشکیل می‌دهند که عمدتا از اصفهان آمده‌اند. اکثریت آنها دارای خانه دوم و چندم در دیگر شهر‌های ایران هستند و سالی فقط چند ماه به اینجا می‌آیند.
«کامران میرزایی» می‌گوید: بیشتر این جمعیت پس از گذشت چند سال و حضور در محافل عمومی خواستار مشارکت در تصمیم‌گیری‌‌های محلی نیز شده‌اند. تمایل برای عضویت در هیات امنای مسجد و کاندیداتوری در انتخابات دوره پنجم شورای اسلامی روستا بخشی از این خواسته‌هاست.
وی با اشاره به اهمیت موضوع مهاجرت از دیگر نقاط ایران به تالش و تبعات منفی آن ادامه می‌دهد: وضعیت گتگسر کم و بیش در دیگر روستاها نیز قابل مشاهده است. روستای گیسوم در ۲ کیلومتری جنوب گتگسر نیز با همین دردسر تازه روبه‌رو شده است.
دهیار روستای گتگسر می‌افزاید: تغییر ترکیب ۸۰ درصدی جمعیت در روستا‌های دیگه‌سرا، علیه‌سرا، خانقاه، لمر سفلی، پیرهرات، خرجگیل، کله‌سرا و آلالان از تبعات منفی مهاجرت محسوب می‌شود.
میرزایی بیان می‌کند: تمام سازندگان خانه‌‌های ویلایی ساکنان دائمی نیستند و گروهی از آنها فقط زندگی فصلی را تجربه می‌کنند.
زوال اقتصاد بومی
روستای پیرهرات یکی از نقاط حضور خوش‌نشینان در تالش است. یکی از مغازه‌داران درباره رابطه خود با ویلانشینان اظهار می‌کند: از ابتدای حضور غیربومی‌ها تصورم این بود که مغازه‌‌ام رونق خواهد گرفت. گذشت زمان نشان داد که اشتباه می‌کنم، چون آنها حتی کبریت هم نمی‌خرند و فندک‌‌های آشپزخانه خود را شارژ می‌کنند و با خود می‌آورند. آنها خرید را به شکل عمده از شهر انجام می‌دهند و همراه می‌آورند، مگر این‌که به دلیل کمبود یک قلم کالا مانند نمک مجبور به مراجعه شوند، در کل حضورشان سودی برای ما ندارد.
تبعات منفی اختلاف فرهنگی
«بهرام سبزی» دیگر فعال رسانه‌ای تالش است که بارها مساله فروش زمین را گوشزد کرده است.
وی بیان می‌کند: تقاضا برای فروش زمین توسط مردم کاهش یافته است و آنها به تبعات منفی حضور افرادی که با فرهنگشان بیگانه هستند، پی برده‌اند.
سبزی اضافه می‌کند: درآمد اهالی روستا‌های ساحلی با ورود گردشگران داخلی تامین می‌شود که فروش املاک با این روش سبب محدود شدن فضای کاری فعالان خواهد شد. پول حاصل از فروش زمین نیز طی چند سال تمام می‌شود. اهالی این روستاها دست به‌کار شده‌اند و فضا‌هایی برای اقامت احداث کرده‌اند تا به درآمد پایداری برسند.
دور زدن قوانین توسط بساز بفروش‌ها
مسئولان بارها بر جلوگیری از فروش زمین به غیربومیان تاکید کرده‌اند، اما هیچ‌چیزی نمی‌تواند سوداگران را متوقف کند. آگهی‌‌های سایت‌‌های خرید و فروش اینترنتی معروف ما را به یکی از همین افراد می‌رساند که خود را «مهندس» معرفی می‌کند. این فرد در شبکه مجازی کانالی راه‌اندازی کرده و مشخصات ۲۰۰ مورد از مکان‌هایی که باید فروخته شود، همراه با قیمت و مشخصات معرفی می‌کند. عرصه کاری این سوداگر در بخش‌‌های شهرستان رضوانشهر از جمله پره‌سر و بخش اسالم که فاصله اندکی از یکدیگر دارند، قرار دارد. این مهندس که نمی‌خواهد نامش ذکر شود، بیان می‌کند: افراد غیربومی نمی‌توانند به راحتی کار ساختمانی انجام دهند. فرد بومی زمین را خریداری و پس از قطعه‌بندی و گرفتن مجوز، ویلایی با نمای لوکس را آماده تحویل می‌کند. سپس همین ویلا به مشتری فروخته می‌شود.
بنابر گفته‌‌های وی، در گذشته تمام مساحت یک زمین به صورت مسکونی قابل ساخت بود اما در طرح جدید این امکان وجود ندارد و باید قسمتی نیز به عنوان باغ و فضای سبز در نظر گرفته شود. تعدادی از واحد‌های در دست فروش سند ثبتی دارند، دیگر واحدها دارای بنچاق و سند غیر رسمی هستند که هنگام فروش با ارائه یک کد رهگیری از سوی بنگاه می‌توان با مراجعه به شورای اسلامی روستا و دهیار اقدام به اخذ سند کرد.
این دلال از وجود همسایگان غیربومی در ویلا‌های اطراف خبر می‌دهد و می‌گوید: منطقه توریستی شده است و ساکنان ویلاها اکثرا تهرانی و اصفهانی هستند. اهالی کم‌کم با فرهنگ آنان سازگار می‌شوند. مقاومت در مقابل تغییرات مانند سال‌های پیشین نیست.
مسئولان مطلع هستند
معاون هماهنگی امور عمرانی فرماندار تالش در پاسخ به این پرسش که آیا مسئولان تالش از موضوع مهاجرت غیربومیان اطلاعی دارند؟ بیان می‌کند: مسئولان اطلاع دارند. مشکلات فروش زمینهای تالش و ساکنان تازه‌وارد از سال جاری به شکل جدی دنبال می‌شود. ورود این جمعیت پیشینه 5 ساله دارد.
«ایرج شاهی» ادامه می‌دهد: تغییرات اقلیمی در کشور از جمله ریزگردها و خشکسالی سبب شده تا جمعیت انبوهی برای رسیدن به امنیت و دسترسی به آب و هوای پاک اقدام به انتخاب مکان‌های جدید برای زندگی کنند.
وی می‌گوید: خریداران زمینهای تالش عموما از اصفهان هستند. اقامت بیشتر صاحبان خانه‌‌های دوم به شکل دائمی نیست و زمانی که محل سکونت اولیه‌شان با بحران آب روبه‌رو می‌شود به این منطقه می‌آیند.شاهی درباره حضور غیربومی‌ها اظهار می‌کند: آسیب فرهنگی، زیر سوال رفتن امنیت در سطح محلی و ملی، خرد شدن زمینهای مرغوب کشاورزی و اختلال در اقتصاد کشاورزی از جمله تبعات منفی موضوع است. از سوی دیگر انجام پروژه‌های عمرانی همچون کمربندی تالش، راه‌آهن آستارا به بندرانزلی و خط دوم لوله گاز و حریم مربوط به هر کدام از این طرح‌ها سبب می‌شود تا با فروش اراضی در آینده با محدودیت زمین روبه‌رو شویم.
معاون هماهنگی امور عمرانی فرماندار تالش در خصوص اقدامات انجام شده برای جلوگیری از تشدید این وضعیت ادامه می‌دهد: کمیته ویژ‌ه‌ای برای رسیدگی تشکیل شده که بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، اداره‌‌های صنعت، معدن و تجارت، جهاد کشاورزی و منابع طبیعی به همراه معاونت امور عمرانی عضو آن هستند. این مسئول می‌افزاید: بخشداران از طریق دهیاران آمار‌های مربوط به موضوع را گردآوری و آخرین تغییرات را گزارش می‌کنند که استعلام ساخت و سازها و واگذاری انشعابات آب، برق و گاز نیز با مجوز همین کمیته امکان‌پذیر است. خرید و فروش بنگاه نیز رصد می‌شود. نتیجه اقدامات توقف روند ساخت‌و‌ساز غیربومیان بوده است. متخلفان نیز به کمیسیون ماده ۹۹ تخلفات ساختمانی ارجاع می‌شوند.به گفته وی، تالش بیش از ۲۱۱ هزار نفر جمعیت دارد. این تعداد به امکانات لازم دسترسی کافی ندارند و نمی‌توان با محروم کردن آنها اجازه استفاده را به دیگران داد. از سوی دیگر کمبود آب و مشکلات شبکه برق خانگی طی تابستان در چند سال گذشته بر مشکلات افزوده است. تولید زباله نیز به معضلی برای دهیاری‌ها و شهرداری‌ها تبدیل شده است. اضافه شدن به جمعیت ناشی از مهاجرت، نارضایتی مردم را به دنبال دارد.
شاهی در مورد مناطقی که ساخت‌و‌ساز در آنها بیشتر است، بیان می‌کند: روستا‌های گتگسر، گیسوم، پیرهرات، علیه‌سرا، خانقاه، لمر سفلی، دیگه‌سرا، خرجگیل، کله‌سرا، آلالان و خانقاه در بخش اسالم بیشترین آسیب‌ها را متحمل شده‌اند که سختگیری در آنها بیشتر از سایر نقاط است.
در حال حاضر بخش مرکزی با همین موضوع به شکل خفیف‌تری روبه‌رو شده است. روستا‌های قروق، کریم‌محله، بره‌پشت، مریان، آق‌اولر، ناوان، حسن دیرمانی و انوش‌محله هم دارای چنین مشکلی هستند. بخش کرگانرود نیز از مهاجرت اجباری بی‌نصیب نبوده است. روستا‌های اوتارمحله، هله‌دومه، روستا‌های کوهستانی مشایخ و هره‌دشت شمالی نیز شاهد حضور غیربومیان هستند.
